جای خالی سنگهای قیمتی در صنایع دستی ایران
گروه معادن
>سنگ و مصالح ساختمانی
- سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی معدنی امروزه از جایگاه ویژهای برخوردار هستند به گونهای که تجارتی افزونبر ۶۰۰ میلیارد دلار را در جهان به خود اختصاص دادهاند. گفتنی است که کاربرد این کانیها تنها در ساخت زیورآلات نبوده و از آنها در برخی از صنایع بزرگ استفاده میشود.
به گزارش ماین نیوز، در حال حاضر تنوع سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی در ایران بسیار است. این در حالی است که به دلیل نبود توجه کافی شاهدیم که اکتشافات و فعالیتهای معدنی در این حوزه آنچنان که باید انجام نشده است. یکی از، این سنگها «ژئود آگات» است که ذخایر فراوانی از آن در طبیعت وجود داشته و به گفته برخی کارشناسان هرجایی که ماده معدنی سیلیس وجود داشته باشد «ژئود آگات» هم یافت میشود. در برخی موارد نیز این کانی به شکل مستقل تشکیل میشود. برای آشنایی بیشتر با این سنگ نیمه قیمتی و همچنین چالشها و مشکلاتی که برای سنگهای نیمه قیمتی و قیمتی وجود دارد با بهروز برنا، معاون اکتشافات سازمان زمینشناسی گفتوگویی را انجام دادیم که در ادامه میخوانید:
« ژئود آگات» چیست؟«آگاتها» جزو سنگهای نیمه قیمتی به شمار میآید و در ایران نیز در نقاط مختلف ذخایری از این کانی یافت شده و معادنی وجود دارد که هماکنون در حال فعالیت هستند. نکته مهمی که درباره «آگاتها» وجود دارد این است که این کانی در کنار ماده معدنی سیلیس به شکل ژل در میآید که سنگهای نیمه قیمتی را میسازد و با تغییرات فیزیکی «ژئود آگات» تشکیل میشود.
در چه نقاطی از کشور «ژئوآگات» یافت میشود؟ذخایری از این سنگ با ارزش در مناطق مختلفی از کشور وجود دارد؛ به عنوان مثال در استان قم، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی همچنین در برخی از ذخایر معدنی که از آنها با عنوان «هیدروترمال» یاد میشود امکان تشکیل این سنگ به صورت فرعی وجود دارد. در سنگهای آتشفشانی نیز سیلیس دیده میشود که از نمونههای آن قطب (زون) البرز است. گفتنی است در استان سمنان محدودهای به وسیله سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی شناسایی شده که ذخایر موجود در آن به شکل «آمیتیست» سنگی بنفش رنگ است. تنوع رنگ «ژئود آگات» براساس نوع فلزاتی است که با این کانی همراه میشود.
تنوع سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی در ایران چگونه است؟درحال حاضر افزونبر «فیروزه» که به عنوان معروفترین سنگ قیمتی ایران شناخته شده، سنگهای نیمهقیمتی و قیمتی فراوانی در کشور وجود دارد و لازم است تا این موضوع مورد توجه قرار گرفته و ایران نیز در تجارت جهانی سنگهای با ارزش و قیمتی سهیم شود. چراکه امروزه تجارت سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی در جهان از جایگاه ویژهای برخوردار است. از طرفی جایگاه سنگهای قیمتی در کشورهای دیگر به گونهای است که هرکدام سنگی را به عنوان نماد انتخاب کرده و تجارت بسیاری روی این سنگها انجام میدهند. به عنوان مثال سنگ «یشم» نماد مردم کشور چین است و در میان مردم جایگاه خاص و ویژهای دارد. در کشور بولیوی نیز کانی به نام «بولیوینیت» وجود دارد که بسیار فراگیر است. در برزیل نیز سنگی با عنوان «آمازونیت» مورد توجه و استفاده مردم این کشور قرار گرفته است.
میزان صادرات سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی در ایران در مقایسه با دیگر کشورها چقدر است؟تجارت جهانی سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی ۶۰۰ میلیارد دلار است و از آنجایی که ایران نیز یکدرصد خاکهای دنیا را در اختیار دارد باید سهمی در این تجارت و سود داشته باشد و سنگهای خود را به دنیا معرفی کند. این در حالی است که هماکنون «فیروزه» ایرانی با نام «ترکیوس» در دنیا معروف شده و نشان میدهد که با وجود معادن قدیمی در ایران، تجارت آن در دیگر کشورها انجام میشده است. به نظر میرسد یکی از راهکارها برای بومی کردن استفاده از این نوع سنگها در کشور استفاده از آنها در ساخت زیورآلات در کنار طلاست.
کشورهای اروپایی، امریکای لاتین، افریقا و حتی خاورمیانه روی سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی اقدامات مهمی انجام دادهاند و توانستهاند از محصولات سنگهای معدنی برای جذب گردشگر استفاده کنند. با توجه به اینکه ایران ذخایر و تنوع بسیاری در حوزه سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی دارد باید در این زمینه حرکت کرده و از این ذخایر ارزشمند استفاده کند. به همین منظور سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی نیز اکتشافاتی ویژه سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی در تعدادی از استانها انجام داده و به نتایج قابل توجهی دست یافته است.
آیا اقدامی برای بومیسازی و بهرهگیری از ذخایر سنگهای قیمتی انجام شده است؟با توجه به ظرفیت موجود از سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی که «ژئود آگات» نیز جزو آنهاست، نیاز است اقداماتی برای فرآوری سنگها، بازار تجاری و بورس آنها انجام شود تا بتوان در کنار برداشت از ذخایر معدنی، زمینه استفاده بهینه از این کانیها را مهیا کرد. از دیگر مزایایی که فرآوری سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی به همراه دارد این است که موجب ایجاد اشتغال و درآمد خواهد شد. معادن در نقاط محروم و کمتر توسعه یافته قرار گرفتهاند و با آموزش بومیهای منطقه برای برشکاری و فرآوری سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی علاوه بر رونق اقتصادی منطقه میتوان به بومی شدن این بخش از فعالیتها و تولید سنگهای باارزش و زیبا مانند دیگر صنایعدستی کشور همچون قالیبافی اقدام کرد.
گفتنی است اقداماتی بهمنظور آموزش افراد برای انجام عملیاتهای برش و سنگتراشی به وسیله مرکز تحقیقات و فرآوری مواد معدنی ایران انجام شده است. همچنین سازمان زمینشناسی نیز برای افراد دورههایی آموزشی برای تشخیص سنگ اصل از نوع بدلی و تقلبی آن برگزار میکند. البته بخشهای خصوصی نیز تجربیاتی در این زمینه داشته و درحال فعالیت هستند. آنچه مهم است این است که با وجود سنگهای باارزش و قیمتی در کشور، استفاده بهینهای از آنها نشده و لازم است تا حمایت و توجه بیشتری به این حوزه شده و با فرهنگسازی و معرفی آنها به مردم، این نوع سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی زینت بخش خانههای ایرانیها شود.
فرآوری سنگهای قیمتی تا چه میزان منجربه ایجاد ارزشافزوده آنها میشود؟درحال حاضر برخی از ذخایر معدنی در کشور وجود دارد که به دلیل نبود تجهیزات و فناوریهای مورد نیاز امکان تهیه محصول نهایی از آنها وجود ندارد و سنگها به صورت خام به دیگر کشورها صادر میشوند. این در حالی است که با انجام عملیات فرآوری و تراش سنگها ارزش آنها چند برابر شده و سود بیشتری را برای بهرهبردار به همراه خواهند آورند. همچنین یکی دیگر از دلایل صادرات این نوع کانیها ناشناخته بودن آنهاست که موجب شده مصرف آنچنانی در کشور نداشته باشند.
تاریخ انتشار : سه شنبه ۹ تير ۱۳۹۴ ساعت ۰۰:۰۲
کد مطلب: 25708