به گزارش ماين نيوز، بسیاری از معدنکاران در دنیا ادامه حیات اقتصادی خود را منوط به برداشت ذخایر در عمق می‌دانند و برای دسترسی به این خواسته از دولت خود می‌خواهند فعالیت‌های اکتشافی را به سمت اکتشافات عمقی ببرند. زیرا هزینه‌های زیاد و گزاف این کار و نیاز به ابزار خاص در حیطه توانایی‌های دولت و البته وظایف حاکمیتی محسوب می‌شود.
در حالی که روند جهانی اکتشاف به این سمت و سو می‌رود، ایران تاکنون سهم بسیار اندکی از اکتشافات عمقی داشته است. در حالی که بهره‌گیری از تمام ذخایر موجود می‌تواند درآمد بالایی را برای معدنکاران رقم بزند.
حرکت به سمت اکتشافات عمقیسید مهران حیدری، سرپرست پایگاه ملی داده‌های علوم زمین در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، وضعیت اکتشافات عمقی در دنیا را موردبررسی قرار داده و می‌گوید: روند توسعه‌یافتگی اکتشاف در کشورهایی مانند استرالیا که در مراحل اکتشاف پیشرفته، یعنی زیرسطحی و مدل‌سازی سه‌بعدی است، نشان می‌دهد سیاست آنها در دهه اخیر، تولید اطلاعات پایه در مقیاس‌های بزرگتر و عمق بخشیدن به اکتشاف بوده است.
وی می‌افزاید: برای اکتشافات عمقی چون حفاری انجام نشده می‌توان گفت اکتشافات عمقی در حد صفر بوده مگر معادنی که در حال بهره‌برداری است و با اتمام ذخایر سطحی تصمیم گرفتند ذخایر در عمق را شناسایی و استخراج کنند. حیدری با بیان اینکه روند کلی اکتشافات در عمق تاکنون نشان‌دهنده وجود ذخایر بیشتر در اعماق بوده و این نشانه مثبتی است، اضافه می‌کند: البته یک دلیل عقب ماندن ایران در بحث اکتشافات عمقی، دسترسی نداشتن به ابزار ژئوفیزیک هوایی و دیگر دستگاه‌های موردنیاز آن بوده اما در چند سال اخیر با دسترسی و خریداری ابزار موجود، سازمان زمین‌شناسی در آغاز راه اکتشافات معدنی قرار دارد و در آینده‌ای نزدیک این کار را عملی می‌کند. در ادامه اکتشافات عمقی تمام کشور را پوشش خواهد داد.
او تصریح می‌کند: نقشه‌های هوایی بسته به نوع ماده معدنی مورد برداشت و خطوط پرواز، با مقیاس‌های مختلفی تهیه می‌شود ولی خطوط پرواز ۲۵۰ و ۵۰۰ متری را در دستور کار قرار دادند. اکتشاف عمقی برای فلزی‌ها که ماده استراتژیکی محسوب می‌شود بیشتر تاکید دارد. ضمن اینکه هر ماده معدنی به ابزار خاص خود برای اکتشاف نیاز دارد و همه این عوامل روی هم رفته میزان عمق عملیات اکتشافی را تعیین می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: درحال‌حاضر با اطلاعات ژئوفیزیک هوایی و حفاری‌های عمقی با همکاری سازمان زمین‌شناسی و ایمیدرو در محدوده سنگان در شرق خراسان و یزد و همچنین کردستان انجام شده ولی در سنگان تا اکتشاف تفصیلی پیش رفته و منجر به کشف ذخیره‌ای برابر و شاید بیشتر از ذخایر سطحی سنگان شده است.
حیدری اظهار می‌کند: حفاری عمقی با مته خاصی انجام شده و کُرگیری یا مغزه‌گیری به آن اطلاق می‌شود و بسته به ماده کانی و منطق، تا عمق ۳۰۰ تا ۷۰۰ و بالاتر را حفر کرده و نمونه‌هایی از مواد معدنی اعماق زمین را بیرون می‌کشد. کارشناسان با بررسی این مواد و حفاری اطراف منطقه مناسب یا امیدبخش می‌توانند به وجود یک کانسار پی ببرند.
رخنمون‌های معدنی، بهشت زمینشناساناکتشافات عمقی یکی از بخش‌های پرهزینه معدنکاری است و در همه جای دنیا یکی از تکالیف دولت به حساب می‌آید، از این رو شناسایی ظرفیت‌های معدن تا مشخص شدن مزیت معدن که همان ذخیره معدن است از برنامه‌های مثبت دولت است که می‌تواند راهگشای بخش معدن باشد. بهروز برنا، معاون اکتشاف می‌گوید: کشور ما از نظر پستی و بلندی، شرایط خاصی دارد و به علت دارابودن بخش‌های کوهستانی، رخنمون‌های سنگی آن کاملا عریان و نمایان است و با کشورهایی مانند استرالیا که ۶ماه از سال را زیر برف مدفون است و افریقا که پلتفرم پوشیده محسوب می‌شود تفاوت دارد. وی اضافه می‌کند: به همین دلیل ایران به بهشت زمین‌شناسان معروف است چون سنگ‌های رخنمون بیرون زده دارد و اکتشافات ارزان‌تر تمام می‌شود و این یک واقعیت است.
وی تصریح می‌کند: ذخایر معدنی دارای ۳ بعد عرض، طول و عمق هستند و ما در آن بخش که معلوم بوده اطلاعات را جمع‌آوری کردیم. از آن گذشته ایران در زمینه استخراج معادن پیشینه‌ای چند هزار ساله دارد و معادن بسیار قدیمی وجود دارد که نتوانسته‌اند تاریخ آن را به درستی تعیین کنند و ممکن است تا زمان مادها نیز برگردد. در این معادن آثار کنده‌کاری نیز دیده می‌شود و همین امر به اکتشافات ذخایر دیگر بسیار کمک کرده است و معدن سرچشمه، سرب و روی مهدی آباد و معدن سونگون از طریق همین معادن قدیمی کشف شده‌اند.
بهروز برنا با بیان اینکه معادنی که بخش دولتی یا خصوصی‌های توانمند به آن وارد شده‌اند کانسارها را از ۳ بعد عرض، طول و عمق مورد بررسی قرار داده‌اند ادامه می‌دهد: از طرف دیگر ۷۵ درصد معادن ما مصالح ساختمانی است و به حدی ذخیره این مواد زیاد است که الزامی برای اکتشافات عمقی وجود نداشته است. تنها ۷ تا ۸ درصد معادن فلزی است که اکتشافات عمقی می‌تواند در مورد آنها صدق کند. بنابراین درست نیست تمام معادن را با یک حرف کلی و یک چوب برانیم و بگوییم اکتشافات ما سطحی بوده و به عمق نرفتیم. معاون اکتشاف سازمان زمین‌شناسی با اشاره به اینکه این سازمان در سال‌های اخیر حرکت در مسیر اکتشافات عمقی را شروع کرده می‌گوید: با خرید و مالکیت هلی‌کوپترهای ژئوفیزیک هوایی و نصب دستگاه‌های ژئوفیزیک بر روی آنها برای کشف ذخایر پنهان اقدامات اساسی در اکتشافات عمقی انجام شده که نمونه آن معدن طلای کردستان است که یک دستاورد سیستماتیک بوده یا مس پورفیری در آذربایجان غربی با همین روش انجام شده است.
وی ادامه می‌دهد: با این حال باید قبول کرد دستگاه‌های حفاری که پیمانکاران دارند به روز نیست و بیشتر آنها توان اکتشاف در اعماق ۱۰۰ تا ۳۰۰ متر را دارند البته یکی، دو پیمانکار توانمند، به‌تازگی یکی، دو دستگاه مغزه‌گیری دست دوم با فناوری جدیدتر آورده‌اند ولی لازم است در این بخش پیمانکاران ما فناوری دستگاه‌های خود را بازیابی کنند تا اکتشافات عمقی بهبود یابد و سرعت بیشتری پیدا کند و همچنین دستگاه‌های بیشتری را فعال کنند تا جوابگوی اکتشافات کشور باشد. وی با اشاره به اینکه در پهنه معدنی سنگان به عنوان مجری طرح اکتشافات عمقی فعالیت می‌کند می‌افزاید: ضخامت آبرفتی که ذخایر آهن پلاسری دارد تا ۲۰۰ متر عمق دارد و از این دست معادن با ضخامت بالا در کشور بسیار زیاد است و ضرورت اکتشاف عمقی برای این محدوده‌ها ما را به سوی روش‌های نوین اکتشاف هدایت می‌کند.
اکتشاف همزمان با استخراجمعاون اکتشاف سازمان زمین شناسی کشور در ادامه در رابطه با اکتشاف همزمان با استخراج اظهار می‌کند: اکتشافاتی که ۱۰سال پیش انجام می‌شد در مقایسه با اکتشافات ۲۰ سال گذشته تغییرات زیادی کرده و بدیهی است که هر چند سال یک‌بار، فناوری مورد استفاده در اکتشافات مواد معدنی دچار تغییر شود و تجهیزات مدرن‌تری به بازار بیاید. از جمله تجهیزات آزمایشگاهی، که مدت‌ها است آزمایشگاه‌های مرجع خوبی راه‌اندازی شده که دقتی در حد یکتریلیون (پی‌پی‌تی) مواد معدنی را در سنگ‌ها ردیابی می‌کند. بخش خصوصی با ورود به این حوزه به کمک دولت آمده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: بسیاری از بخش‌های خصوصی بهره‌بردار با توان پایین، به دنبال مشخص کردن ذخیره معدنی بودند تا از آن بهره‌مند شوند اما در بحث مدیریت خلاق (R&D) و صنایع پایین‌دستی و بالادستی و نه تکمیل اکتشافات ورود پیدا نکردند در عین حال بخش خصوصی توانمند نیز داشته‌ایم که در هنگام استخراج توانسته‌اند ذخایر بیشتر در اعماق را به طور همزمان کشف کرده و گواهی کشف خود را ارتقا دهند. برنا می‌افزاید: این اتفاق باید در دیگر معادن نیز رخ دهد و شتاب یابد تا ذخایر معادن در حد مطلوب مورداستخراج و بهره‌برداری قرار گیرد تا هزینه‌های تولید کاهش یابد، این حرکت مثبتی است که در دنیا، بسیاری از معادن به سمت آن حرکت کرده‌اند.
