به گزارش ماین نیوز، وجود مواد معدنی کمیاب در کف اقیانوس‌ها و بالا بودن عیار آنها نسبت به موادی که از معدن زمینی استخراج می‌شود سبب شده تا کشورهای صنعتی و پیشرفته با وجود اینکه اکتشاف و استخراج در کف دریا و اقیانوس‌ها سرمایه بسیاری را می‌طلبد به سمت استخراج و استحصال از این مواد معدنی سوق یابند. در این زمینه کشورهایی همچون چین، امریکا، ژاپن و آلمان با اتکا بر فناوری‌های نوین پیشقدم بوده و توانسته‌اند به مواد معدنی ارزشمندی دست یابند. البته باید توجه داشت که موقعیت این نوع معدنکاری برای هر کشوری وجود نداشته و تنها دسترسی به آب‌های آزاد و دریا امکان اکتشاف و استخراج وجود خواهد داشت. این در حالی است که کشور ما نیز با دسترسی به آب‌های آزاد خلیج‌فارس، دریای عمان، دریای خزر می‌تواند از ذخایر معدنی دریایی بهره برده و نیاز صنایع را به مواد معدنی همچون پتاسیم، منیزیم و لیتیوم برطرف کرد.
بهروز برنا، معاون سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در خصوص معدنکاری در اعماق دریا می‌گوید: یکی از برنامه‌های آیند ه‌سازمان زمین‌شناسی برای گسترش محدوده‌های اکتشافی در آب‌های آزاد است.
وی با اشاره به این موضوع که ایران از ظرفیت لازم در این زمینه برخوردار است، گفت: با دسترسی به آب‌های آزاد بهترین فرصت را برای استخراج مواد معدنی همچون منیزیم و پتاسیم در کشور فراهم آورده است. این درحالی است که بسیاری از کشورها با وجود دسترسی نداشتن به آب‌های آزاد به دلیل در اختیار داشتن فناوری‌های روز دنیا و سرمایه‌گذاری‌های عظیم توانسته‌اند به موفقیت‌هایی در این زمینه دست یابند.
اکتشافات مقدماتی در آب‌های آزاد ایران
معاون سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی از مطالعات انجام شده بر روی آب‌های کشور خبر داد و گفت: برای بهره‌برداری از ذخایر دریایی مطالعات گسترده‌ای در عمق ۱۰۰ متری خلیج‌فارس، ۲۰۰ متری دریای عمان و ۹۰۰ متری دریای خزر از سوی کارشناسان صورت گرفته است.
برنا همچنین به ارزش بالای این مواد معدنی در مقایسه با فرآورده‌های نفتی اشاره کرد و افزود: هر یک مترمکعب هیدرات‌های گازی موجود در اعماق دریا معادل ۱۰۶۳ بشکه نفت است. از این رو شرکت نفت می‌تواند با استفاده از این امر در دریای عمان و خلیج‌فارس نسبت به استخراج و تولید این منبع با ارزش اقدام کند.
وی با بیان اینکه اکتشاف و استخراج مواد معدنی از کف دریا به هزینه‌های بالایی نیاز دارد گفت: هزینه بالای استحصال مواد معدنی به گونه‌ای است که هم‌اکنون امکان سرمایه‌گذاری در این بخش وجود نداشته به همین جهت تلاش شده تا از آب دریا که دارای املاح معدنی همچون نمک، پتاسیم، منیزیم است مواد معدنی استحصال شود.
وی ادامه داد: به عنوان مثال در بندر چابهار که در نزدیکی آب‌های آزاد قرار دارد با مشخص کردن چندین محدوده و استفاده از سیستم خورشیدی و متمرکز شدن روی مواد معدنی زمینه غنی‌سازی آنها را فراهم کرده‌ایم.
معاون سازمان زمین‌شناسی همچنین در خصوص فعالیت دیگر استان‌های کشور گفت: امکان استحصال مواد معدنی دریایی در استان‌های بوشهر، خوزستان، سیستان و بلوچستان فراهم است.
وی همچنین با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و همچنین تجهیزات و فناوری‌های روز دنیا برای موفقیت در این حوزه نیاز است، گفت: علوم زمین‌شناسی دریایی یکی از ارکان اصلی موفقیت در این حوزه است و با انجام مطالعات ژئوفیزیکی زمینی در بستر دریا و خلیج و اقیانوس‌ها می‌توان مرحله اول را که نمونه‌گیری این گونه مواد است انجام داد.
وی در ادامه به هزینه بالای عملیات اکتشاف اشاره کرد و گفت: هم‌اکنون تفاهمنامه‌ای برای توانمندسازی و اجرای پروژه‌های مشترک با دانشگاه‌ها و موسسات اقیانوس‌شناسی کشورهای فعال در این حوزه صورت گرفته تا با تقویت فعالیت‌های این حوزه و اکتشاف محدوده‌های معدنی زمینه را برای ورود بخش خصوصی داخلی فراهم کنیم.
برنا با بیان اینکه فعالیت در این حوزه همچون یک زنجیره به هم متصل بوده و همکاری سایر فعالان معدنی را می‌طلبد، گفت: در واقع سازمان زمین‌شناسی با اکتشاف محدوده‌های معدنی و انجام عملیات مقدماتی راه را برای تولیدکنندگان هموار می‌کند، چراکه در زنجیره فعالیت‌های معدنی تنها بخش اکتشاف به سازمان زمین‌شناسی مرتبط بوده و سایر شرکت‌ها همچون ایمیدرو و تهیه و تولید مواد معدنی در زمینه آنالیز و کاربرد مواد فعالیت دارند.
اسکراب خطر بزرگ برای آب‌های آزاد
سرمد روزبه، مدیرکل دفتر اکتشافات فلزی و غیرفلزی کانی‌های صنعتی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در خصوص معدنکاری در اعماق اقیانوس‌ها و تاثیر آن بر محیط آبی می‌گوید: اکتشاف در اعماق دریا شامل مواد غیرطبیعی و مواد طبیعی است. مواد غیرطبیعی که شامل تمامی مواد ساخته شده توسط انسان همچون کشتی که در اعماق اقیانوس‌ها دفن شده‌اند و استحصال این مواد را در اصطلاح اسکراب می‌گویند که در حال حاضر بزرگترین اسکرابرها در بنگلادش مستقر هستند.
وی در ادامه با بیان اینکه استحصال این مواد با سود فراوانی همراه است، گفت: فلزات آهنی که در ساخت کشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند حتی بعد از گذشت زمان از بین نخواهند رفت، چراکه روی آنها با خزه و ماسه دریایی پوشیده می‌شود و با برداشتن این پوشش آهن سالم و قابل استفاده است. از این رو با فروش این فلزات سود سرشاری حاصل خواهد شد. اما این در حالی است که این گونه استحصال با خطرات بسیاری همراه بوده است. به عنوان مثال در کشور پاکستان هر ساله ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر در این راه کشته می‌شوند.
وی همچنین از اسکراب به عنوان یک خطر بزرگ و آلوده‌کننده محیط‌زیست یاد کرد و افزود: به دلیل آلایندگی این عملیات، مخالفت‌های بسیاری از سوی فعالان محیط‌زیست در پی داشته و همین امر باعث متوقف شدن این عملیات شده است، چراکه میزان آلودگی حاصل از اسکراب برابر با شست‌وشوی یک سکوی نفتی است و صدمات جبران ناپذیری را برای محیط‌های آبی به دنبال خواهد داشت.
روزبه در ادامه به وجود ذخایر عظیم مواد معدنی در آب‌های آزاد اشاره کرد و گفت: بزرگترین ذخیره ماده معدنی منگنز در قسمت شمالی دریای سرخ در خلیج عقبه وجود دارد. اما استخراج آن هزینه بالایی را در پی دارد اما سود فراوانی را نیز به همراه خواهد آورد.
عیار بالای مواد معدنی دریایی نسبت به مواد معدنی زمینی
وی همچنین از کیفیت بالای مواد معدنی در اقیانوس‌ها خبر داد و گفت: این مواد معدنی بعد از قرار گرفتن در محیط به کانسار تبدیل می‌شوند. علاوه براین در پوسته‌های اقیانوس‌ها نیز عناصر گرانبها و با ارزشی وجود داشته که استخراج آنها با مشکلات فراوانی همراه بوده و صرفه اقتصادی نخواهد داشت.
روزبه گفت: ایران نیز با وجود دسترسی به آب‌های آزاد همچون خلیج‌فارس، دریای عمان، دریای خزر و همچنین دریاچه‌های فرعی دیگر می‌تواند با سرمایه‌گذاری در این بخش به مواد معدنی بسیاری همچون پتاسیم و منیزیم دست پیدا کند.
وی به وجود املاح معدنی در آب اشاره کرد و گفت: آب‌های خلیج‌فارس سرشار از مواد معدنی استراتژیک همچون پتاسیم و منیزیم است و هم‌اکنون در حاشیه این خلیج حوضچه‌های تبخیری ساخته شده و تنها ماده تولید شده نمک است. صنایع پتروشیمی ماهشهر و اروند، نمک تولید شده با عیار ۹۶ درصد را خریداری کرده و بعد از فرآوری و تبدیل آن به کلر و آلکالی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی میزان تولید این ماده را بین ۶۰۰ تا یک میلیون تن اعلام کرد و افزود: در حال حاضر نیاز صنایع به نمک تامین نشده و ناچار به واردات این مواد هستیم.
روزبه همچنین به ارزش بالای مواد معدنی همچون پتاسیم و منیزیم اشاره کرد و گفت: ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری در این بخش سالانه ۲بار از ذخایر خلیج‌فارس برداشت کرده و علاوه بر تامین نیاز داخلی صادرات فراوانی را داشته باشد و ارزش افزوده فراوانی را برای این صنعت به همراه بیاورد.
