لزوم تسریع در پیاده سازی طرح کاداستر معادن
ماين نيوز: در ایران به اذعان اکثر تئوری پردازان اقتصادی، دسترسی به منابع معدنی فراوان یکی از مهمترین مزیت های نسبی کشور در صنایع مبتنی بر منابع طبیعی است. در عین حال، آمار مربوط به بهره وری سرمایه در بخش های مختلف اقتصاد کشور نشان می دهد که بهره وری سرمایه در بخش معدن نسبت به دیگر بخش های اقتصادی جایگاه بهتری دارد. تنوع ذخاير معدنی ایران و مواد معدنی موجود نشان از پتانسیل بالای این بخش در سرمایه گذاری دارد. این بخش می تواند، کلیدی ترین بخش در توازن و توسعه منطقه ای محسوب شود.
با توجه به قرار گرفتن اکثر معادن در مناطق محروم، معضل بیکاری مناطق محروم را نیز تا حدود قابل ملاحظه ای می تواند حل کند.
یکی از اجزاء مهم در امکان بهره برداری از معادن، قوانین و فرایندهای حاکمیتی و تصمیم گیری در این حوزه است. فرایند صدور پروانه اکتشاف معادن، به عنوان اولین جزء از فرایند کشف، ثبت و بهره برداری از معادن از اهمیت بالایی دارد. در صورتی که این فرایند، ساده و چابک باشد این بخش می تواند رشد بالایی داشته باشد. برای انجام فعالیت های اکتشافی در یک محدوده، ابتدا باید پروانه اکتشاف دریافت گردد. پروانه اکتشاف در واقع مجوزی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت پس از بررسی های لازم و دریافت مدارک مورد نیاز، به متقاضیان اکتشاف می دهد. بنابراین برای انجام عملیات اکتشافی در محدوده مشخص، نیاز به گرفتن مجوزی به نام پروانه اکتشاف از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت یا ادارات کل استان های مربوطه است. پس از اتمام عملیات اکتشافی و کشف ذخیره معدنی، تاییدیه ای توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت به نام دارنده پروانه اکتشاف صادر می شود که نامش گواهی کشف است. برای استخراج، کانه آرایی و بدست آوردن مواد معدنی از معدن دارای گواهی کشف می بایست پروانه بهره برداری از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت گردد.
یکی از اجزاء مهم در فرایند صدور پروانه اکتشاف، مراحل ثبت درخواست محدوده معدنی معرفی شده از طرف متقاضی است. در حال حاضر در اغلب استان های کشور، تقاضای ثبت محدوده به صورت دستی انجام می شود. بدین معنا که شخص متقاضی ثبت محدوده معدنی باید مدارک لازم را تهیه و با تکمیل فرم های مرتبط، تقاضای خود را برای ثبت محدوه معدنی به صورت دستی تحویل نماید. با توجه به اینکه ثبت محدوده معدن متعلق به کسی است که زودتر آن را تشخیص داده است، اعلام آن در فرم ها و ثبت کاغذی آن پس از تکمیل مدارک لازم نگرانی هایی را برای متقاضیان به عمل می آورد. یکی از نگرانی ها این است که ممکن است در این فرآیند فسادی رخ دهد و محدوده اعلامی به نام شخصی دیگر با تاریخ و زمان زودتری ثبت گردد. البته در این خصوص اقداماتی در سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ها صورت گرفته است، ولی با وجود ابزار تکنولوژی اطلاعات امروزه این روش کارا نیست و روش استفاده از نرم افزار و ثبت تحت اینترنت می تواند از بسیاری از چنین مشکلات جلوگیری نماید. از سوی دیگر، ثبت دستی زمان بر است زیرا تهیه مدارک کاغذی و تایید کارشناسی آن نیازمند زمان زیادی است در صورتی که تحت وب بودن این فرآیند موجب صرفه جویی در زمان و هزینه خواهد شد.
همچنین یکی دیگر از معضلات در این فرایند، عدم وجود سامانه کامل ثبت محدوده معادن درخواستی می باشد. در حال حاضر، سامانه کاملی که کل محدوده معادن موجود و همچنین محدوده منابع طبیعی و ... را مشخص نماید وجود ندارد. البته در این خصوص اقداماتی صورت گرفته است. برای مثال در خیلی از سازمان های صنعت، معدن و تجارت استان ها همانند استان تهران در این خصوص سامانه ای طراحی گشته و این سامانه در محل سازمان در اختیار متقاضیان قرار داده شده است. اما این سامانه ها، آخرین اطلاعات محدوده ثبتی را با تاخیر زمانی ثبت می نمایند و اطلاعات کامل تری از قبیل محدوده های منابع طبیعی و ... در آن ها ثبت نشده است. سامانه دیگری که اکنون توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت در حال راه اندازی است، سامانه کاداستر می باشد که به دلیل عدم تکمیل اطلاعات آن، هنوز قابل بهره برداری نمی باشد.
طرح کاداستر تهیه فهرست مرتب شده نقشه های بزرگ مقیاس است که در آن اطلاعات رقومی، ثبتی، حقوقی و امثال آن وجود داشته باشد. با وجود اینکه سابقه شروع این طرح به بیش از 40 سال بر می گردد ولیکن به دلیل مشکلات قانونی و اجرایی هنوز به طور کامل اجرایی نشده است. هرچند اجرایی کردن این طرح خالی از مشکل نیست، اما مسلم است با مشخص شدن وضعیت ثبتی معادن، شرایط برای برنامه ریزی طولانی مدت و بهره برداری از معادن افزایش خواهد یافت. برای اجرای موثر این طرح نیاز به قانون جامع کاداستر، پیگیری حل مشکلات مرتبط در سازمان ثبت اسناد و املاک، هماهنگی بین دستگاه ها و مهیاسازی زیرساخت های لازم آن می باشد. این طرح به صورت موردی در بعضی از استان ها در حال بررسی است، با وجود این به طور کامل اجرایی نشده است. اجرایی شدن این طرح مزایایی از قبیل اطلاع رسانی کامل به متقاضیان در خصوص محدوده ها، ثبت اینترنتی تقاضای متقاضیان، جلوگیری از هر گونه امکان فساد در ثبت محدوده ها، تسریع در فرایند صدور پروانه اکتشاف و ... را به همراه خواهد داشت.
* دکتر پرویز فتاحی
رییس گروه مطالعات و پژوهشهای سیستم و بهره وری موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی
تاریخ انتشار : دوشنبه ۸ دی ۱۳۹۳ ساعت ۱۵:۰۰
کد مطلب: 18550
