گروه معادن سنگ آهن
 
ضرورت گذار از صادرات تك مقصدي
گروه معادن >سنگ آهن - نبود يک بازار آلترناتيو و روند «تک مقصدي» در صادرات سنگ آهن ايران مساله و موضوعي است که تحليلگران طي سال ها حضور اين کاموديتي در عرصه جهاني به آن پرداخته اند؛ ولي راه حل و زمينه هاي طراحي و رشد بازارهاي متنوع در اين مسير شکل نگرفته و کارشناسي نشده است. اگر بخواهيم روند تحليلي شکل گيري از قيمت سنگ آهن در ايران را رصد کنيم، نيازمند بررسي مولفه هايي همچون زمان (قبل از تحريم و بعد از تحريم)، شرايط تجاري، شرايط استراتژيکي منطقه و روند رقابتي بازار هستيم.
 
به گزارش ماین نیوز، طبيعتا قيمت سنگ آهن در ايران با توجه به اينکه به ميزان ۹۱ درصد از صادرات کشور به چين بوده، ما را شديدا وابسته به اين بازار کرده و روند «تک مقصدي در صادرات» و نبود تنوع در انتخاب را شکل داده است؛ به طوري که تهديد بسته شدن همين يک بازار و اين انتخاب تاثير زيادي روي توليد و صادرات ايران داشته است؛ چرا که در زمان هايي که در بازارها تنوع وجود داشته باشد اگر شرايط رقابتي براي کشور منتفع يا مبدا که در اينجا ايران است به خطر بيفتد، بازار ديگري را جايگزين خواهد کرد؛ مساله اي که براي ايران و درخصوص صادرات سنگ آهن وجود نداشته است.

کارشناسان معتقدند مشکلات زيادي در روند تحريم ها به منظور پيدا کردن بازار جايگزين براي محصول سنگ آهن ايران وجود داشته است و بعد از آن هم شرايط تجاري فراهم نبوده است. مسائلي از قبيل ال سي، افزايش تعرفه گذر کشتي هايي که به مقصد ايران مي آيند؛ مثل افزايش تعرفه از کانال سوئز که از سال ۲۰۱۶ اتفاق افتاد و مواردي از اين دست همگي در برهه هايي از زمان باعث بروز مشکلاتي براي فعالان سنگ آهن ايراني شده است. کيوان جعفري طهراني، کارشناس ارشد بازار هاي بين المللي معدن و فولاد در توضيح روندهاي تاثيرگذار روي شکل گيري بازار تک مقصدي صادرات سنگ آهن ايران به چين مي گويد: با وجود اينکه در آگوست ۲۰۱۵ کانال سوئز دو خطه شد تا خبر خوبي براي تاجران مخابره شود؛ ولي در ادامه شاهد بوديم که با شکل گيري و روند اجرايي شدن برجام در آگوست و سپتامبر ۲۰۱۵ و زماني که قرار بود برجام از ابتداي ژانويه ۲۰۱۶ عملياتي شود عوارض و تعرفه براي کشتي هايي که از ايران مي آمدند و در مسير گذر از کانال سوئز قرار مي گرفتند افزايش پيدا کرد.

به گفته وي، عوامل مشابه همواره دست به دست هم داده و ايران را وابسته به بازار چين کرده اند؛ به طوري که در سال هاي ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ که بازار چين شرايط مساعدي نداشت و رشد اقتصادي اين کشور از ميزان ۳/ ۷ درصد در سال ۲۰۱۳ به ۸/ ۶ درصد در سال ۲۰۱۴ و ۳/ ۶ در سال۲۰۱۵ رسيد خريد سنگ آهن چين هم کاهش يافت و به همان نسبت هم روي بازار صادرات سنگ آهن ايران تاثير گذاشت و در ادامه به همان نسبت هم بسياري از معادن بخش خصوصي کشور بسته شدند. تا سال ۲۰۱۳ توليد سنگ آهن کشور نزديک به ۵۰ ميليون تن در سال بود و در حال حاضر توليد تمام انواع سنگ آهن در کشور حدود ۶۰ ميليون تن است؛ در سه سال و نيم گذشته به توليد سنگ آهن کشور تنها به اندازه ۱۰ ميليون تن اضافه شده است. اين در حالي است که سالانه بايد به اندازه ۵ ميليون به ميزان توليد سنگ آهن اضافه مي شد.

يک محاسبه سرانگشتي نشان مي دهد ميزان توليد سنگ آهن ايران در حال حاضر (با احتساب توليد کنسانتره) بايد ۷۰ ميليون تن باشد؛ اما به دليل اينکه در خلال سال هاي ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ با وضعيت بد اقتصادي چين و روند بسته شدن معادن خصوصي توليد معادن دولتي هم کاهش پيدا کرد. در آن زمان مساله صادرات سنگ آهن مهم بود و بخش مهمي از درآمدزايي معادن دولتي هم از محل صادرات توسط بخش خصوصي اتفاق مي افتاد، به طوري که نيازشان براي خريد مواد اوليه، ماشين آلات، تامين هزينه ها را از اين طريق جبران مي کردند. وي در ادامه به موضوع اهميت صادرات و روند ارزآوري آن اشاره کرده و گفت: صادرات هميشه اولويت بوده است، مخصوصا در زمان هايي که کشور با کمبود ارز مواجه بوده است. در اين باره بايد گفت وقتي که شرايط رقابت در حال سخت تر شدن است، مخصوصا براي مشتقات سنگ آهن، متخصصان آن نبايد خود تحريمي ايجاد کنند.

سياست توسعه اقتصادي از محروميت
طهراني در پاسخ به اين سوال که کارشناسان مي گويند چين به دنبال کاهش صادرات فولاد است و تلاش مي کند مصرف داخلي فولاد را تقويت کند، اين مساله چه اثري روي ترکيب مصرف و خريد سنگ آهن دارد؛ گفت: چين بزرگ ترين توليدکننده و مصرف کننده سنگ آهن و فولاد جهان است، از سويي و خصوصا در پروژه جاده ابريشم جديد Road and belt initative طبيعتا يکي از زيرساخت هاي اصلي و اساسي اين پروژه فولاد است و به همين نسبت مصرف فولاد را با افزايش روبه رو مي کند. اين پروژه ۶ خط دارد که يکي از اين خطوط، خط دريايي است که از چين به آفريقاي شمالي رفته و در اروپا پخش مي شود، بقيه اين خطوط، زميني است و از داخل کشور پاکستان رد مي شود، از شمال ايران مي گذرد، ولي داخل ايران نمي آيد. نگاهي اجمالي به اين پروژه نياز به ميزان زيادي از فولاد را به وضوح نشان مي دهد؛ به طوري که در اين مسير تنها مصرف داخلي فولاد چين در نظر گرفته نمي شود، بلکه پروژه جاده ابريشم هم مصرف زيادي از فولاد را در بر مي گيرد. جاده اي که بين ايالت سن کيانگ چين و پاکستان ايجاده شده و مقدار زيادي از آن شامل پل هاي هوايي و جاده است و خيلي از اين پل ها روي زمين، روي درياچه يا بين کوه ها قرار دارد که احداث همه اين پل ها نياز به بتن، مصالح و مهم تر از همه فولاد دارد. طهراني در ادامه به يکي از موضوعات داخلي چين اشاره کرده و گفت: بنابراين يکي از سياست هايي که شي جين پينگ دنبال مي کند، توسعه اقتصادي است که از سمت شرق چين به سمت غرب اين کشور است؛ چون مردم غرب چين به طور کل فقيرتر از شرق هستند و توسعه اقتصادي کمتري دارند. در اين باره بايد گفت مردم ايالت سن کيانگ که مرکز آن ارومچي و در شمال غرب چين است؛ مسلماناني ترک هستند و با افغانستان نيز همسايه اند و سال ها است که به دنبال استقلال هستند، در اين ميان رئيس جمهوري چين به آنها قول داده که توسعه اقتصادي ايجاد کند و اجازه گسترش اين استقلال طلبي را به نوعي گرفته و تا حدي به قول خود عمل کرده است. در واقع چين اين مسائل سياسي را ناديده نگرفته و با اقتصاد و توسعه اين قسمت ها گره زده و تمام اين مسائل باعث شده چين مصرف فولاد را افزايش دهد.

وي با اشاره به اينکه صادرات فولاد چين که در دوران اوج خودش ۱۱۰ ميليون تن بود در سال ۲۰۱۳ اتفاق افتاد، گفت: بعد از آن سال ها بود که صادرات اين کشور کاهش پيدا کرد. در حال حاضر صادرات چين زير ۱۰۰ ميليون تن است و حتي اين روند ادامه دار خواهد بود. زمزمه هايي نيز وجود دارد مبني بر اينکه اين کشور در پي آن است که مصرف داخلي را بالا ببرد و از اين رو اين ميزان از صادرات را مجددا کاهش خواهد داد. وي ادامه داد: از سال ۲۰۱۳ چين به ميزان ۸۳۰ ميليون تن فولاد توليد کرده، البته سياست اين کشور به طور کلي کاهش توليد فولاد است؛ به طوري که اين رقم در حال حاضر زير ۸۰۰ ميليون تن است. از سويي اعداد دقيقي در ارتباط با توليد داخلي فولاد چين ارائه نمي شود، به اين دليل که در طرح جديدي که براي کاهش توليد فولاد وجود دارد اشاره شده است کارخانه هاي توليد فولاد به روش قديمي (کوره بلند) تا سال ۲۰۲۰ بسته شوند. چين در سال ۲۰۱۳ که به ميزان ۸۳۰ ميليون تن فولاد توليد کرد، به ميزان يک هشتم از اين ميزان را صادر کرد و اين نکته اي است که نشان مي دهد به طور صد درصد به بازار صادرات وابسته نبوده است. اين روند، تاثير زيادي در بازار مصرف و خريد سنگ آهن نخواهد داشت به اين دليل که چين در واقع در صدد اين است که کاهش صادرات دهد و جايگزين اين کاهش را در بازار داخلي خود مصرف کند.
تاریخ انتشار : دوشنبه ۹ بهمن ۱۳۹۶ ساعت ۱۱:۱۹
کد مطلب: 42560
 
مرجع : روزنامه دنیای اقتصاد