به گزارش ماين نيوز، نگین سازان و آنان که دل درگرو درخشش سنگ های قیمتی و جواهرات زیبا دارند، نیشابور را به فیروزه اش می شناسند؛ سنگی مرغوب که به دست توانمند و در نتیجه تلاش طاقت فرسای معدن کاران بومی از دل کوه بیرون می آید.
تاریخ گواه است که نخستین سنگ فیروزه جهان که به دست انسان تراشیده شد، از عمق ۳.۵ متری زمین در ۲۰ کیلومتری نیشابور کشف شد به همین سبب عنوان دارنده قدیمی ترین معدن فیروزه جهان برای این نقطه از ایران که غنی ترین ذخایر معدنی کشور را دارد، بی ارتباط نیست.
هر چند مرغوبیت فیروزه نیشابور در طول سالیان دراز به شهرت جهانی دست یافته است، اما روش های آشکارسازی رگه های فیروزه در دل کوه بینالود، روز به روز زخم ها را بر پیکر نحیف این سنگ عمیق تر کرده و از درخشش آن کاسته است.
اکنون برخی کشورها که مرغوبیت فیروزه آنها قابل قیاس با فیروزه نیشابور نیست با اتخاذ روش های علمی سنگ ها را با کمترین آسیب از دل کوه ها بیرون آورده و در عرضه فیروزه های درخشان و خالص، از ایران پیشی گرفته اند.
سرپرست معاونت امور معادن و اکتشافات معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در این باره به خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: آمریکا و مصر نیز فیروزه دارند، ولی مرغوب ترین فیروزه متعلق به ایران و شهرستان نیشابور است.
پرویز واثقی افزود: تنها معدن فیروزه این استان در دامنه جنوبی کوه بینالود واقع در ۵۳ کیلومتری شمال غربی شهر نیشابور و در شهرستان فیروزه قرار دارد که طبق محاسبات اکتشافی ذخیره قطعی فیروزه در این معدن هشت هزار و ۵۲۱ تن و استخراج سالانه آن از سوی۱۲۶ معدن کار ۴۰ تن می باشد.
وی اظهار داشت: فیروزه مرغوب رنگ آبی آسمانی مایل به سبز دارد که فیروزه نیشابور از آن جمله است، نگین های فیروزه نیشابور را اغلب می توان به وسیله نقاط و رگه های سیاهی که در پشت نگین وجود دارد، تشخیص داد.
واثقی گفت: تمام سنگ فیروزه ای که از معدن مزبور استخراج می شود از سوی شرکت تعاونی توسعه روستایی معدن فیروزه به بخش خصوصی فروخته و در مشهد توسط سنگ تراشان و جواهرسازان فرآوری می شود.
وی افزود: سنگ خام فیروزه به هیچ وجه صادر نمی شود، اما سنگ تراش خورده صادر شده و بازار این محصول نیز بسیار مطلوب است.
وی اظهار داشت: سهامداران شرکت تعاونی توسعه روستایی معدن فیروزه، مردم دو روستای فیروزه سفلی و فیروزه علیا هستند که عمده آنان در معدن اشتغال دارند و این شرکت با نظارت دولت سنگ های فیروزه را به فعالان سنگ تراش عرضه می کند.
وی افزود: قدمت معدن فیروزه نیشابور به بیش از هزار سال قبل بازمی گردد و نخستین معدن فیروزه کشف شده در جهان می باشد.
سرپرست معاونت امور معادن و اکتشافات معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: این معدن از سال ۱۳۸۰ زیرپوشش دولت قرار گرفت و استخراج مواد معدنی از آن ساماندهی شد.
وی اظهار داشت: آمریکا یکی از دو کشوری است که پس از ایران معادن غنی فیروزه را در خود جای داده است و از شیوه های نوین علمی برای استخراج فیروزه استفاده می کند.
او افزود: استخراج سنگ فیروزه به روش علمی آسیبی به رگه اصلی وارد نمی کند اما به علت نبود دانش و وسایل لازم در ایران، استخراج این سنگ از معدن فیروزه نیشابور هنوز سنتی است و تا حدودی از ارزش واقعی این سنگ در بازار کاسته است.
مسوول فنی و ایمنی معدن فیروزه نیشابور نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: سال ها قبل معدن کاران برای اکتشاف و استخراج فیروزه از کوه عملیات حفاری انجام می دادند که میزان استخراج آنها بسیار محدود بود اما امروزه برای اکتشاف و استخراج از روش انفجار بهره گرفته می شود.
مهران مبینی افزود: از ۵۰ سال قبل تاکنون یک تونل اصلی در دل کوه بینالود برای پیدا کردن رگه فیروزه حفر و در کنار آن چهار تونل فرعی دیگر تا امروز ایجاد شده است.
وی اظهار داشت: طول کل تونل های حفر شده در کوه بینالود سه هزار و ۵۰۰ متر و حداکثر عمق کارگاه استخراج در آنها ۸۰ متر است.
وی با بیان اینکه فیروزه مانند دیگر فلزات نیست که با دستگاه ردیاب یا روش های ژئوفیزیک قابل کشف باشد، افزود: رگه های فیروزه در معدن عمودی هستند و دستگاه مجهزی برای پیدا کردن این رگه در دسترس کارگران نیست لذا آنان با استفاده از تجربیات گذشتگان و روش های قدیمی رگه را پیدا می کنند.
این معدن کار در تشریح نحوه استخراج فیروزه از معدن گفت: از آنجا که سنگ بستر فیروزه بسیار محکم است لذا در هر کارگاه استخراج در تونل ها چهار تا پنج چال با احتساب فاصله معین برای گذاشتن ماده انفجاری ایجاد می شود، این در حالیست که اکتشاف از استخراج تفاوت داشته و در مرحله اکتشاف ۱۱ چال بدون احتساب فاصله ایجاد می شود.
وی اظهار داشت: هر چه رگه فیروزه با کمترین آسیب از دل کوه استخراج و شکستگی کمتری داشته باشد، ارزش آن بیشتر است اما به علت استفاده از روش انفجار به سنگ ها آسیب وارد شده و سنگ فیروزه استخراج شده کوچکتر است.
وی ادامه داد: فیروزه استخراج شده از دل کوه براساس بزرگی، نوع رنگ و ناخالصی موجود در آن به سه درجه یک، دو و سه تقسیم می شود که در هر مرحله استخراج شمار سنگ های درجه سه از باقی سنگ های درجه دو و یک بیشتر است.
مبینی افزود: سنگ های فیروزه پس از استخراج در شرکت تعاونی توسعه روستایی معدن فیروزه انبار شده و با انجام مزایده به فیروزه تراش ها و حکاک ها فروخته می شود.
مسوول فنی و ایمنی معدن فیروزه نیشابور گفت: در آمریکا برای استخراج فیروزه از روش علمی استفاده می کنند که به این سنگ آسیب وارد نمی کند، در این روش یک نوع باکتری در فضای بسته کارگاه استخراج تونل آزاد می شود و پس از پلمپ کردن کارگاه و بستن همه منافذ آن به مدت ۱۰ روز، این باکتری باعث از بین رفتن سنگ زمینی فیروزه شده اما رگه اصلی آن از بین نمی رود.
مبینی افزود: ایران به این باکتری دسترسی ندارد و به فرض دسترسی یافتن به آن پلمپ کردن کارگاه و بستن همه منافذ آن به دلیل قدیمی بودن آنها میسر نیست.
وی اظهار داشت: سه سال قبل وزارت صنایع بر تغییر روشهای استخراج فیروزه از معدن نیشابور تاکید کرد اما تاکنون هیچ روشی برای استخراج بدون آسیب این سنگ کشف نشده است.
وی بیان کرد: معدن جزو انفال و متعلق به همه مردم است و ما معدنکاران فیروزه از هر روش پیشنهادی توسط دانشمندان، محققان، دانشجویان و اساتید دانشگاه ها برای استخراج مطلوب این سنگ از معدن استقبال می کنیم.
سنگ و مصالح ساختمانی
