به گزارش ماین نیوز، با سیدمحمد اتابک که کارشناسی ارشد مهندسی عمران از دانشگاه میشیگان آمریکاست، درباره شرایط این روزهای صنعت سیمان کشور، چالشها و ظرفیتها گفت‌وگو کرده‌ایم:
شاهد تحولات مهمی در حوزه سیمان در ماه های گذشته بوده ایم که مهم ترین آن مصوبه دولت برای خروج از شمول قیمت گذاری بود.بله، براساس مصوبه شماره 48021 مورخ 94/04/06 دولت،سیمان از شمول قیمت گذاری خارج شد یعنی قیمت سیمان را از این پس عرضه و تقاضای بازار تعیین خواهد کرد و این مهم ترین بحثی است که اتفاق افتاده است؛ البته دولت باید این کار را بسیار قبل تر از این انجام می داد و انجام دیر هنگام این مصوبه باعث این شده که بنیه اقتصادی شرکت های سیمانی ضعیف شود.
از چه جهت می گویید که این باید پیش از این صورت می گرفت؟سیمان زمانی مشمول قیمت گذاری بود که ما 10 میلیون تومان کسری داشتیم از سال 89 به بعد که ما با مازاد رو به رو شدیم سیمان در مقطعی از شمول قیمت گذاری خارج شد و ما با دولت دهم تفاهم نامه ای امضا کرده بودیم که این محصول در مجموعه داخلی انجمن از نظر قیمت تعیین تکلیف شود البته با تعهد به اینکه سیمان به وفور در بازار وجود داشته باشد. اما متاسفانه وزارت صنعت، معدن و تجارت با حضور آقای نعمت زاده تفاهم نامه را برهم زد و الان که دو سال از کار دولت جدید می گذرد و صنعت سیمان در رکود کامل به سرمی برد تازه به این نتیجه رسیده اند که باید قیمت سیمان را عرضه و تقاضا تعیین کند درحالی که در این مدت قیمت سیمان باید به صورت دوره ای با توجه به تورم و متناسب با آن افزایش پیدا می کرد اما متاسفانه جلوی آن گرفته شد. ببینید ما به عنوان انجمن در زمان دولت گذشته با دولت تفاهم نامه امضا کرده بودیم و نه با شخص که با تغییر آن رویه کلاً عوض شود، آقای نعمت زاده به عنوان وزیر صنعت، معدن و تجارت نباید از تفاهم نامه ای که در زمان وزیر قبلی برای قیمت گذاری سیمان امضا شده بود،عدول می کردند زیرا دولت یک رژیم حقوقی است و نباید در آن سلیقه ای عمل شود.
این اتفاق چه تاثیر سویی بر صنعت سیمان گذاشت؟این موضوع باعث شد امروز اکثر شرکت های سیمانی در رکود بسیار سختی باشند و بسیاری از فعالیت های خود به خصوص طرح های توسعه را متوقف کنند در شرایطی که توجه داشته باشید سیمان خمیر مایه توسعه در کشور محسوب می شود. در سال های گذشته واحدهای تولیدی با روزهای سختی رو به رو شدند برای مثال با افزایش نرخ دلار و تغییر پایه پولی کشور و ضعیف شدن ریال عملا شرکت ها و واحدهای تولیدی سیمان مجبور شدند تسهیلات دریافتی خود را با شرایط جدید و نرخ روز بازپرداخت کنند و این مشکل به نظر نمی رسد باتوجه به ماده 2 و 21قانون فعلی رفع موانع تولید ( براساس این ماده واحدهای تولیدی باید بازپرداخت خود به بانک ها را باتوجه به نرخ روز دریافت تسهیلات پرداخت کنند) هم حل شود و عملا واحدها مجبورند رقمی 3 برابر رقم گشایش شده بپردازند زیرا بسیاری از بانک هایی که ما از آن ها وام گرفتیم اصلا خودشان را شامل این قانون و ماده نمی دانند؛ حالا در این بین به این نکته هم توجه داشته باشید که بنگاه ها و واحدهای تولیدی سیمان این وام ها را بابت اجرای طرح های توسعه که سیاست دولت بود، دریاقت کردند؛ آن زمانی که ما طرح های توسعه را اجرا کردیم قرار بود قیمت سیمان در کمیته ماده 1 تعیین شود که این اقدام را دولت انجام نداد و جلوی آزاد سازی را هم گرفت و حالا بعد از اینکه ما 19 میلیون تن سیمان و کلینکر مازاد داریم و پیش بینی می کنیم با ادامه تولید این حجم تا پایان سال به حدود 30 میلیون تن هم برسد که واقعا عدد نجومی است به فکر آزاد سازی افتاده اند؛ البته ما باز به این اتفاق دیر هنگام هم خیلی خوشبین هستیم.
یعنی تصور می کنید آزادسازی قیمت می تواند امید تازه ای برای واحدهای تولیدی سیمان باشد؟بله، همین که صنعت سیمان را دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت رها کنند اتفاق مثبتی است به شرط آن که دوباره از تصمیم خود برنگردند مثلا اگر عرضه و تقاضا قیمت را بالا برد و یا نهاده های قیمت تمام شده مانند آب و برق و زیرساختها بالا رفتند و به تبع آن قیمت سیمان نیز افزایش یافت، دوباره مانند گذشتهبا اعمال فشارهای مختلف بر روی تولیدکننده برای کاهش قیمت عمل نکنند.
سیمان به عنوان یک محصول استراتژیک شناخته می شود که می تواند چرخ بسیاری از صنایع دیگر مانند ساخت و ساز و مسکن را به چرخش درآورد، شما فکر می کنید چرا با این شرایط واحدهای تولید کننده سیمان در رکود هستند؟ببینید علت وجود سیمان مازاد در کشور و رکود در این صنعت این است که متاسفانه دولت قادر به این نبوده که بخش مسکن را فعال کند، آن چه در عمل اتفاق افتاده تنها میزانی وعده و وعید بوده که تازگی هم نداشته است زیرا در دهه های قبل هم گوش ما با این مطالب آشنا بوده است.
دولت در ساخت پروژه های عمرانی چگونه عمل کرده است آیا رونق به این بخش بازگشته؟متأسفانه ساخت و توسعه پروژه های عمرانی همچناندر کشور فعال نشده و عملا متوقف است؛ بودجه عمرانی کشور که در سه ماه ابتدایی سال ابلاغ شده به قدری جزئی است که به جز پول نگهبان به چیزی نمی رسد و پروژه اجرایی تعریف نشده است.
چقدر بودجه برای تکمیل پروژه های عمرانی اختصاص پیدا کرده است؟بودجه عمرانی کشور برای سال جاری حدود51 هزار میلیارد تومان بوده که حدود 32 هزار میلیارد آن متعلق به بخش ساختمان و محدثات می باشدولی متأسفانه در سه ماه اول سال عملکرد زیر 10 درصد این مبلغ بوده و حاصل این هم عدم پیشرفت پروژه ها و عدم مصرف سیمان بوده است. پس باتوجه به این دو موضوع یعنی موفق نبودن در تحرک حوزه مسکن و عدم پیشرفت پروژه های عمرانی نباید انتظار خروج سیمان از رکود را داشته باشیم. علاوه براین چالش دیگریکه حوزه سیمان دچار آن شده، رقابت منفی است که بین بنگاه ها شکل گرفته و بیشترین آسیب را به این بخش وارد کرده است در حالی که ما باید به منافع ملی کشور نگاه کنیم و تولید را با میزان مصرف و صادرات قابل انجام در کشور تنظیم کنیم و از تولید بیش از مصرف داخلی و صادرات خودداری کنیم.
چرا رقابت منفی بین واحدهای تولیدی شکل گرفته است؟رقابت منفی در مجموعه شرکت های سیمانی در اثر مازاد تولید به وجود آمده و در عمل لطمه زیادی هم به شرکت ها و بازار زده و می زند؛ سیمان و کلینکر تولید شده در کشور منافع و سرمایه ملی است زیرا اگر از یک حد بیشتر روی زمین بماند و مصرف نشود شرایط مناسب خود را از دست می دهد و کیفیت خود را ازدست می دهد.
چندی پیش در گفت و گویی اعلام کردید کشور از نظر صادرات سیمان هم با مشکل مواجه است، مشکلات ما در زمینه صادرات چیست باتوجه به این که ما بازارهای مناسبی را در کشورهای همسایه خود همچون عراق و افغانستان داریم؟اولاً ما فاقد پروتکل های بین المللی فی ما بین با کشورهای همجوار برای صادرات هستیم و این اشکال از طریق دولتها فقط قابل مرتفع شدن است، از طرف دیگر پایانه های صادراتی ما قادر به صادرکردن حجم سیمانی که ما داریم نیستند؛ علاوه براین ها تحریم ها در سال های گذشته باعث عدم بازگشت پول به صورت ارزی به تولید کنندگان شده است و نتیجه همه این چالش ها این است که ما به صورت پیله وری سیمان تولیدی خود را به فروش می رسانیم؛ مسئله ای که خارج از دست تولید کنندگان است درحالی که کیفیت سیمان تولید شده در کشور بسیار بالا و کاملا قابلیت رقابت با محصولات کشورهای دیگر را دارد اما متاسفانه ما در زمینه صادرات موفق نبوده ایم و باتوجه به تولید مازاد بسیار بالا اگر هم مشتری پیدا شود سیمان ما را به قیمت واقعی و بین المللی خریداری نمی کند.
الان قیمت بین المللی چقدر است و قیمتی که ما سیمان را به فروش می رسانیم چقدر است؟قیمت ها بین المللی است و از یک مرز به مرز دیگر تفاوت می کند بنابراین بسته به نوع سیمان و بسته بندی، قیمت بین 45 تا 50 دلار است.
در صحبت های خود بارها از سیمان های مازاد تولید شده و روی زمین مانده یاد می کنید؛ الان آمار سیمان مازاد کشور چقدر است؟ در مجموع 19 میلیون تن سیمان و کلینکر ( 17.8 میلیون تن کلینکر و 1.2 میلیون تن سیمان) روی زمین مانده و در انبار 71 واحد تولیدی وجود دارد و بسیاری از خط های تولید درحال متوقف شدن هستند، خطوطی که سرمایه های کشور محسوب می شوند و برای راه اندازی آن ها سرمایه گذاری های کلانی انجام شده است.
الان از بین 71 واحد تولیدی چند درصد با مشکل روبرو هستند؟در 40 سال گذشته اصلا ما در کشور با شرایطی رو به رو نبوده ایم که مصرف سیمان در کشور نزولی شود و این اتفاق در دوسال اخیر است، این موضوع نشان می دهد که ما با مازاد بسیار رو به رو هستیم و در نتیجه عمده واحدهای ما در حال حاضر مشکل دارند؛ سیمان کالایی نیست که بتوانید در دراز مدت آن را انبار کنید، سیمان کالایی مصرفی است و همه این تحولات باعث شده برنامه ما درحال حاضر کاهش تولید باشد. شما در نظر بگیرد که واحدهای تولید با مشارکت بانک ها و با اصرار دولت وارد کارزار توسعه شده اند ولی حالا باتوجه به شرایط سخت به وجود آمده نه دولت حمایت می کند و نه بانک؛ بانک ها خیلی راحت اعلام می کنند که تنها در سود شریک هستند و از تمام ضرر و زیان شانه خالی می کنند و دولت هم باید توجه داشته باشد صنعت، تجارت و مسکن هیچ توفیقی حاصل نشده و این واقعیت را پذیرا باشد که عدم تحرک در این دو بخش به معنی رکود عمیق و اقتصاد بی رمق خواهد بود.
نکته مهم دیگر که باید توجه کنیم این است که امروز ما چهارمین تولید کننده بزرگ سیمان جهان و اولین صادر کننده جهان هستیم. ازدست دادن جایگاه این صنعت پیشرو برای همه اهالی صنعت این سوال را تداعی خواهد کرد که همگامی با سیاستها و رسیدن به چشم انداز و برطرف کردن مشکل کمبود سیمان در کشور (همگی دوره های تعطیلی طرحها را بدلیل نبود سیمان به یاد داریم)، آیا عاقبتی این چنین خواهد داشت؟ یعنی هر موفقیتی که حاصل شود، لحظه آخر دولت قوانین بازی را عوض خواهد کرد، این برداشت یعنی بر باد دادن سرمایه اجتماعی و ایجاد بی اعتمادی. برای همین است که اعتقاد دارم دولت در این شرایط باید با تمام قدرت به میدان بیاید و به کمک صنعت شتابد. ماده قانونهای فعلی رفع موانع در شرایط فعلی بنگاهها و آئین نامه های اجرایی و سلیقه ای عمل کردن بانکها ثمری نخواهد داشت.
سیمان
