به گزارش ماین نیوز، شاید مهمترین دلیل این موضوع فراوانی ذخایر نفت و گاز و کاربرد گسترده آن در صنایع مختلف باشد. زغالسنگ هنوز هم برای صنایعی مانند فولادسازی، اهمیت ویژهای دارد و به عقیده برخی از کارشناسان استفاده از آن در تولید برق یکی از اقتصادیترین کاربردهایش است.
با این حال، هنوز هم صنعت زغالسنگ ایران با مشکلاتی مانند کمبود تولید، فرسودگی تجهیزات و مسائل ایمنی دست به گریبان است. توافق هستهای و آمادگی کشورهایی مانند آلمان برای همکاری که تجربه بسیاری در زمینه تولید و مصرف زغالسنگ دارند، این نوید را میدهند که زغالسنگ بتواند جایگاه خود را در کشور پیدا کند.
زغالسنگ در آلمان
آلمان کشوری است که با وجود صنایع معدنی قدرتمند، معادن زیادی ندارد. زغالسنگ حرارتی را میتوان تنها ماده معدنی تولیدی آلمان نامید. این کشور حدود ۵۰ درصد از برق خود را از طریق زغالسنگ تامین میکند و این محصول هنوز هم نقش مهمی در تامین انرژی آنها دارد. با این حال، معادن زغالسنگ باکیفیت این کشور در عمق بسیار زیادی از زمین قرار دارند که هزینههای استخراج آنها را به شدت افزایش داده است. هر چند میزان آلایندگی آنها در مقایسه با بسیاری از دیگر انواع زغالسنگ بسیار کمتر است.
بنابر اطلاعات سازمان زمینشناسی امریکا میزان تولید زغالسنگ این کشور از سال ۲۰۰۸م به بعد کاهشیافته است. به بحران زغالسنگ این کشور، مخالفت گروههای زیستمحیطی را هم باید اضافه کرد که منجر به تصویب قوانینی برای محدود کردن فعالیت معادن شد.
این وضعیت زغالسنگ، به همراه محدودیت در منابع معدنی دیگر و نیاز به تامین مواد اولیه صنایع سنگین این کشور (مانند فولادسازی)، باعث شده چشم فعالان معدنی آلمان به خارج از مرزهای خود دوخته شود تا شاید بتوانند با سرمایهگذاری و همکاری با دیگر کشورها، به تامین نیازهای خود بپردازند. در هر صورت، آلمان نیاز به زغالسنگ با کیفیت دارد که میزان آلایندگی آن مطابق با استانداردهای زیستمحیطی اروپا و پیمانهای تصویب شده آنها باشد.
امید فلاح، مجری طرح توسعه زغالسنگ طبس درباره وضعیت زغالسنگ حرارتی کشور از مذاکراتی خبر داد که بین مقامهای ایرانی و مسئولان شرکت «دیامتی» در حال انجام است. به گفته او، قرار بود که شرکت «دیام تی» در زمینه تامین سرمایه پروژههای معدنی با ایران همکاری کند. شرکت «دیامتی» اعلام کرده که با بانکهای آلمانی در زمینه فاینانس پروژههای معدنی مذاکراتی داشته است که در پی اعلام آمادگی آنها مهدی کرباسیان، رییس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) قصد مذاکره با بانکهای آلمانی را دارد. در صورتی که با بررسی طرحها مشخص شود که شرایط سرمایهگذاری در کشور مساعد است، صحبتها بهطور جدیتری دنبال خواهند شد. از طرفی با فراهم شدن امکان مذاکره با بانکهای آلمانی، رییس هیات عامل ایمیدرو با ژرمنها وارد گفتوگو خواهد شد.
جایگزینی تجهیزات آلمانی ارتقا یافته
فلاح ادامه داد: چنین همکاریهایی میتواند زمینهساز بهبود وضعیت ایمنی در معادن زغالسنگ کشور و افزایش تولید این ماده معدنی شود. آلمانیها هم در ساخت تجهیزات مکانیزه و هم در ساخت تجهیزات ایمنی، علاوه بر سابقه خوب، تولیدکننده محصولات باکیفیتی هم هستند. درحالحاضر، آن دسته از معادن زغالسنگ ایران که به صورت مکانیزه فعالیت دارند (مانند معدن پروده ۱ طبس)، از تجهیزات شرکت لهستانی «کوپکس» استفاده میکنند. با این حال، حتی شرکت «کوپکس» هم که در اروپا به تولید تجهیزات مشغول است، از آن دسته کارخانههایی است که در ابتدا زیرمجموعه کارخانههای آلمانی بودهاند. در ابتدا خطوط تولید آنها در آلمان بوده و پس از آن به کشورهای اروپای شرقی واگذار شده است. با انجام این واگذاریها، شرکتهای آلمانی فناوریهای جدیدتر و بهتری را جایگزین کردند.
به همین دلیل به نظر میرسد که اگر امکان همکاری ایران با آلمان فراهم شود و بتوان از تجهیزاتی که ساخت این کشور است، بهرهمند شد، میتوان تولید معادن و همچنین وضعیت ایمنی آنها را تا حد زیادی بهبود بخشید. مجری طرح توسعه زغالسنگ طبس، امکان صادرات زغالسنگ را به آلمان، دست کم در آینده نزدیک، رد میکند. وی اینگونه تحلیل میکند که تولید کنونی زغالسنگ ایران حتی جوابگوی نیاز داخلی نیست و باید به سرعت رشد کند.
درحالحاضر، تولید فولاد کوره بلند ایران معادل ۳/۶ میلیون تن است که برای آن نیاز به ۲ میلیون تن کک و ۲/۸ میلیون تن زغال کنسانتره است. این وضعیت در حالی است که تولید کنونی زغالسنگ ایران، فقط ۱/۵ میلیون تن است. این حفره تولیدی، در «برنامه جامع فولاد» شدیدتر خواهد بود. برای آنکه بتوان به اهداف این برنامه دست پیدا کرد، تولید فولاد کوره بلند کشور باید به ۶ میلیون تن برسد. برای تولید این میزان فولاد به ۳/۲ میلیون تن کک و ۴/۲میلیون تن زغالسنگ احتیاج خواهد بود که وضعیت موجود نشاندهنده نیاز به توسعه سریع است. حتی با تکمیل پروژههای در دست اجرا و تجهیز معادن کنونی هم امکان دستیابی به زغالسنگ مورد نیاز برای اهداف برنامه جامع وجود ندارد.
فلاح در پایان گفت: با این حال، کشور با مازاد ظرفیت کک مواجه است. متاسفانه در سالهای اخیر کارخانههای ککسازی زیادی ساخته شدهاند که ظرفیت آنها به ۳/۷ میلیون تن میرسد (یعنی ۰/۵ میلیون تن بیش از میزان مورد نیاز در انتهای برنامه جامع فولاد). با این وجود، هنوز هم کارخانههای بیشتری در حال توسعه و ساخت هستند و این ضعف وجود دارد که زنجیره تامین فولاد به صورت متوازن رشد نداشته است. با این حال، میتوان امیدوار بود که با همکاریهای معدنی با آلمان بتوان این وضعیت را اصلاح کرده و عقبافتادگی حلقههای ابتدایی و انتهایی تولید فولاد کوره بلند از برنامه را هم جبران کرد.