به گزارش ماین نیوز، ایران از نظر ذخایر فلزات با ارزشی مانند طلا، نقره چندان غنی نیست و معدنی که به‌طور اختصاصی نقره استخراج کند، نداریم، بلکه بیشتر نقره به‌عنوان یک محصول جانبی از معادن سرب، روی و مس به‌دست می‌آید. با این حال استخراج این ماده معدنی می‌تواند توجیه اقتصادی معادن سرب و روی را بالاتر ببرد. آمارهای مربوط به نقره در سال۲۰۰۳میلادی نشان می‌دهد از تولید جهانی ۱۸میلیون و ۸۳۴هزار کیلوگرمی نقره، سهم ایران۵۰۰کیلوگرم بوده است. براین اساس رتبه ایران در تولید سال ۲۰۰۳میلادی ۵۳ اعلام شده است.
نقره مورد کم‌مهری قرار گرفتهنقره در ایران از اواخر هزاره چهارم و اوایل هزاره سوم پیش از میلاد شناخته و استخراج شده است. در دوره ساسانیان، نقره‌کاری در ایران پیشرفت کرد و هم‌اکنون بسیاری از ظروف نقره‌کاری آن عهد، در موزه‌ها وجود دارد. در این دوره، توجه به ظروف نقره‌ای و صنعت نقره‌کاری، رونق معادن نقره را نیز درپی داشت. از آنجایی که ایرانیان به‌طور عمومی نقره را همراه با کانسنگ‌های سرب یافته بودند، کانسنگ‌های سرب نقره‌دار بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و وجود نام‌های جغرافیایی «دره‌نقره»، «کوه‌نقره» و «کمرنقره» در بسیاری از مناطق سرب و روی‌دار ایران یا «کوه زردان نقره‌ای» در شمال خاور تفتان، حاکی از این نکته است.
ذخیره نقره مشخصی در ایران شناخته نشده است. این فلز به صورت فلز همراه در ذخایر طلا، سرب، روی و مس مشاهده شده و اغلب از لجن‌های حاصل از الکترولیز کنسانتره‌های این معادن، فلز نقره استحصال می‌شود. یکی از معادن معروفی که نقره به نسبت قابل توجهی دارد و مقدار نقره در کنسانتره سرب آن به حدود ۱۵۰۰ پی‌پی‌ام می‌رسد، معدن سرب آهنگران ملایر است.
بهروز برنا، معاون اکتشافات سازمان زمین‌شناسی درباره میزان ذخایر نقره و پراکندگی آن در ایران می‌گوید: به اعتقاد من تاکنون به نقره کم‌مهری شده است. باوجود اینکه از نظر ذخایر نقره در ایران در شرایط بدی به سر نمی‌بریم اما به دلیل اینکه این ماده معدنی با ارزش از فلزاتی چون سرب، روی و مس به‌دست می‌آید به‌عنوان یک محصول جانبی، چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
وی اضافه می‌کند: بیشتر معادن سرب کشور حاوی نقره است و به‌طور میانگین در هر تن خاک سرب و روی ۳ تا 3.5 کیلو نقره وجود دارد. در ایران یک محور اصلی سرب و روی وجود دارد؛ مسیر ملایر تا اصفهان که برخی از معادن آن حاوی نقره بسیار بالایی است چنانکه برخی اسامی نیز به‌دلیل وجود نقره در این معادن، به آن مناطق اطلاق شده است. در گلپایگان منطقه‌ای به نام دره‌نقره داریم که درصد نقره بالایی دارد.
برنا با اشاره به اینکه معادن طلای کشور نیز حاوی نقره هستند، می‌گوید: سازمان زمین‌شناسی نیز فعالیت‌های شناسایی خوبی در زمینه اکتشاف نقره داشته است از جمله به‌تازگی در منطقه بابک ذخیره‌ای به ظرفیت ۱۰۰ تن نقره مشخص کردیم. همچنین در منطقه چشمه نقره در کاشمر ذخایر نقره‌ای را ردیابی کردیم یا منطقه رشم معلمان دامغان مقداری ذخیره نقره همراه با سرب با ۳۰درصد پی‌پی‌ام شناسایی شده است.
وی ادامه می‌دهد: در معادن آنتیموان نیز مقداری نقره وجود دارد از جمله در منطقه فردوس و کاشمر یا منطقه نگینان در بشرویه که همگی در خراسان رضوی واقع شده‌اند. همچنین در معدن سرب و روی انگوران مقداری برداشت نقره وجود دارد.
معاون اکتشاف سازمان زمین‌شناسی کشور در ادامه به بحث فرآوری به‌عنوان یک ضرورت در استحصال نقره اشاره می‌کند و می‌افزاید: متاسفانه در معادن سرب و روی به دلیل استفاده نکردن از خطوط کامل تولید، از تمامی نقره مخلوط با سرب استفاده نشده و دور ریخته می‌شود و به نظر می‌رسد به‌دلیل توان مالی کم در استفاده از فناوری‌های روز دنیا این اتفاق رخ می‌دهد. توانمندسازی بخش خصوصی برای استحصال هرچه کامل‌تر از نقره موجود در سرب می‌تواند کمک کند.
نقره راهی برای افزایش توان سرب و رویدر کارخانه‌های کنسانتره سرب و روی به‌صورت عملیات نقره‌گیری براساس سرباره دیگ، مایع‌سازی موجود نخست با کوره دورمتال (کوره نقره‌گیری) انجام می‌شود.
ابراهیم جمیلی فعال معادن سرب و روی درباره روند نقره‌گیری از کنسانتره‌های سرب و روی می‌گوید: زمانی‌که خاک سرب در واحدهای فرآوری، کنسانتره می‌شود، بخش عمده‌ای از نقره همراه جذب کنسانتره سرب می‌شود، سپس در مرحله‌ای دیگر نقره از سرب جدا شده و خالص می‌شود.
او ادامه می‌دهد: استحصال نقره یکی از راه‌های افزایش توان رقابتی واحدهای سرب و روی در بازار است. در سال‌های گذشته به‌دلیل اینکه خاک را به‌صورت مستقیم به واحدهای تولید شمش، سرب و روی می‌دادند، نقره و سرب بیشتری هدر می‌رفت ولی با سیاست‌های اتخاذی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی استفاده از کنسانتره به جای خاک و همچنین استفاده از فناوری‌های بکار رفته درصد استحصال سرب و نقره را بالاتر برده است.
وی ادامه می‌دهد: با این حال درصددیم که درصد استحصال نقره از کنسانتره سرب را بازهم بالاتر ببریم، در این رابطه واحد تحقیق و توسعه شرکت طی یک کار پژوهشی با همکاری دانشگاه طرحی را در دست اقدام دارد که مراحل آزمایش صنعتی خود را می‌گذراند و پس از آن رونمایی می‌شود. در این طرح بازیابی نقره استحصالی از ۴۰ تا ۵۰درصد به بیش از۸۰درصد خواهد رسید و بهبود خواهد یافت.
ابراهیم جمیلی اظهار کرد: میزان نقره موجود در خاک معادن ما ۳۰ تا ۴۰ پی‌پی‌ام است که قبلا حدود ۴۰ تا ۵۰درصد آن را از خاک جدا می‌کردند و با اجرای طرح جدید توسط تیم تحقیق و توسعه بیش از ۸۰درصد نقره موجود بازیابی می‌شود.
وی با بیان اینکه برداشت و استحصال نقره در برخی معادن به دلیل پی‌پی‌ام کم موجود در خاک، صرفه اقتصادی ندارد، اضافه می‌کند: با توجه به اینکه خاک سرب و روی به‌صورت فلوتاسیون مرکب استحصال و چند ماده از جمله سرب و نقره از این ماده خام گرفته می‌شود اگر نتوانیم استحصال مواد معدنی همراه را افزایش دهیم با شرایط اقتصادی موجود برداشت از معادن و ادامه کار غیراقتصادی خواهد بود.
وی در پاسخ به این سوال که چرا بخش خصوصی مایل به افزایش توان خود در استحصال نقره نیست، می‌گوید: اگر بخش خصوصی نتواند برداشت‌های مواد همراه را افزایش دهد، نمی‌تواند کار را ادامه دهد و وارد فاز ضرر می‌شود.
وی می‌افزاید: بخش خصوصی باید بتواند بدون حمایت دولت، گلیم خود را از آب بیرون بکشد و بخش فرآوری خود را تقویت کند تا با اتکا به ارزش افزوده بالاتر ادامه حیات بدهد.
نقره پیش‌غذای اجباریمحمدحسین بصیری، عضو هیات علمی دانشگاه می‌گوید: نقره محصول فرعی معادن سرب و روی است، با این حال میزان نقره موجود در خاک این معادن حدود ۴۰ تا ۵۰ پی‌پی‌ام است و آنقدر بالا نیست، ضمن اینکه به صورت بسیار پراکنده است.
وی می‌افزاید: ما این میزان نقره را به‌عنوان ذخیره نقره تعبیر نمی‌کنیم. در تولید سرب و روی چون مصرف‌کننده در کشور نیستیم و مثلا ۸۵ درصد روی و ۹۰ درصد سربی تولیدی را صادر می‌کنیم، مجبور به استحصال نقره به عنوان محصول اجباری در این معادن هستیم.
وی ادامه می‌دهد: نقره نیز مصرف صنعتی در کشور ندارد و درنهایت می‌توان به برخی صنایع های‌تک و الکترونیک و ورق‌های رادیولوژی اشاره کرد که در ایران وجود ندارد.
وی استحصال نقره را همراه با برخی کانی‌های دیگر به پیش‌غذای اجباری همچون نوشابه و ماست در کنار غذای اصلی رستوران تشبیه می‌کند که بدون درخواست سر میز آورده می‌شود و می‌گوید: به‌طور حتم واحدهای فرآوری، نقره را جدا می‌کنند اما به دلیل استفاده از فناوری‌های قدیمی میزان استحصال پایینی دارند.
سرب و روی
