ماین نیوز: آیا فولاد‌سازان چینی دامپینگ می‌كنند؟ تولید‌كنندگان فولاد در ایران و بسیاری از كشور‌های دیگر معتقدند چینی‌ها محصولات خود را با قیمتی كمتر از بهای تمام شده یا كمتر از قیمت بازار داخلی به بازار‌های صادراتی عرضه می‌كنند. این یك مناقشه كم و بیش قدیمی است اما به تدریج اهمیت بیشتری به خود گرفته است.
از نظر تكنیكی امكان صادرات فولاد با بهای كمتر از قیمت تمام‌شده به مدت طولانی برای هیچ یك از شركت‌های چینی وجود ندارد اما صادرات با بهایی كمتر از بهای بازار داخلی به دلیل سیاست‌های اقتصادی دولت ممكن است. همچنین فولاد در چارچوب حمایتی دولت چین قرار دارد و به دلیل اهمیت استراتژیك آن بهای تمام شده فولاد در چین پایین است و در آینده پایین‌تر نیز خواهد آمد.
فولاد‌سازان چینی از قانونی بهره می‌برند كه با توجه به نوع محصول صادراتی تمام یا بخشی از مالیات بر ارزش افزوده به‌صورت معافیت مالیاتی به صادر‌كننده برگردانده می‌شود. براساس نوع تولید بین 9 تا 13 درصد از ارزش محصولات صادراتی به شركت تولید‌كننده برگردانده می‌شود. اگر میزان صادرات یك شركت به اندازه كافی زیاد باشد بخش بزرگی از مالیات بخشیده می‌شود. چینی‌ها در قیمت‌گذاری محصولات صادراتی خود بازگشت مالیات یا Tax Rebate را نیز مدنظر قرار می‌دهند. محصولات تخت و همچنین فولاد‌های مخصوص از بازگشت مالیاتی بر‌خوردار هستند. اخیرا گزارش‌هایی منتشر شده است دال بر اینكه صادر‌كنندگان چینی با اضافه كردن مواد آلیاژی به میزان خیلی كم محصول خود را به‌عنوان فولاد مخصوص صادر می‌كنند و از بازگشت مالیاتی آن بهره می‌برند. ظاهرا دولت با این موضوع مخالفتی ندارد و آن را به‌عنوان دنده كمك برای عبور از روزهای سخت تلقی می‌كند. برگشت مالیات بر ارزش افزوده از گزینه‌های مورد اختلاف در موضوع دامپینگ است با این حال از سوی سازمان تجارت جهانی درخصوص ممنوعیت آن مقرراتی وضع نشده و این سازمان قادر به ممنوعیت آن نیست.
صادرات فولاد چین امسال به 90 میلیون تن خواهد رسید، تقریبا 6 برابر كل تولید ایران. به نظر می‌رسد جدای از بحث حقوقی دامپینگ یا عدم دامپینگ، صنایع فولاد ایران باید در مقابل واردات حمایت شود. متاسفانه خطر فولاد چین برای تولید‌كنندگان ایرانی واقعی است و حتی بیش از آن چیزی است كه فولاد‌سازان ایران تصور می‌كنند. براساس آمار منتشره از سوی گمرك این كشور حجم صادرات فولاد چین ازحدود 160 هزار تن درروز در ابتدای سال 2013 به بیش از 270 هزار تن در روز در سه ماه سوم سال 2014 افزایش یافته است. به نظر می‌رسد این روند، رو به رشد باشد. ركورد بارگیری در بنادر چین 8 میلیون و 500 هزار تن در ماه سپتامبراعلام شده است. در سال گذشته حدود 2 درصد از فولاد چین به خارج صادر می‌شد و این رقم امسال به 10 درصد رسیده است. این میزان در صورت ادامه شرایط فعلی در صنایع ساختمان چین می‌تواند به 20 درصد در سال 2015 افزایش یابد.
تنها طی دو هفته اخیر گروهی از كشورها از جمله كره جنوبی، تركیه، ویتنام و مالزی اقداماتی را در مقابله با صادرات فولاد چین آغاز کردند. در اتحادیه اروپا یوروفر ضمن ابراز نگرانی در مورد افزایش واردات از چین هنوز هیچ درخواستی برای اعمال تعرفه ارائه نداده است. برزیل و ایالات متحده به سیاست قبلی خود درخصوص محصولات چینی ادامه می‌دهند و در این میان بزرگ‌ترین تامین‌كننده مواد اولیه چین یعنی استرالیا در یك معامله مستقیم در ازای حذف عوارض زغال‌سنگ از سوی چین عوارض محصولات فولادی و خیلی دیگر از محصولات چینی را حذف کرد.
نظر چینی‌ها چیست؟
دبیر انجمن آهن و فولاد چین (CISA) می‌گوید به‌طور میانگین بهای هر تن از محصولات صادراتی چین 74 دلار نسبت به سال گذشته میلادی كاهش یافته و این كاهش نه با هدف دامپینگ بلكه تنها به دلیل كاهش هزینه‌های تولید، روی داده است. ژانگ چانگ‌فو قاطعانه اعلام می‌كند كه صادرات فولاد برای چینی‌ها سود‌آور است و هیچ محموله‌ای با بهای كمتر از هزینه تولید صادر نشده است. براساس محاسبه CISA سود تولید هر واحد فولاد در چین در شرایط فعلی حدود 0.7 درصد است كه كمی بیش از سال گذشته است.
CISA می‌گوید حجم صادرات فولاد چین؛ حتی عدد 270 هزار تن در روز بخش كوچكی از تولید این كشور است و این رقم در مورد بعضی كشورها نظیر كره جنوبی تا 30درصد از حجم تولید می‌رسد بنابراین دلیلی برای نگرانی نیست. انجمن آهن و فولاد چین می‌گوید احتمالا طی ماه‌های باقیمانده از سال 2014 با هدف كاهش تنش تجاری با دیگر كشورها VAT tax rebate در مورد فولاد لغو خواهد شد. همچنین آنها می‌گویند احتمالا بر تولیدات صنایع آلوده‌ساز مالیات دیگری وضع می‌كنند.
صنایع فولاد ایران، دو دلیل برای نگرانی:
• صنایع فولاد ایران به دلیل وجود تورم همچنین افزایش بهای انرژی با افزایش هزینه تولید سالانه روبه‌رو هستند، در حالی‌كه در دیگر كشورها تولید فولاد با كاهش هزینه همراه بوده است. بیشترین كاهش هزینه تولید به دلیل حذف عوارض واردات زغال‌سنگ استرالیا و همچنین كاهش بهای سنگ‌آهن روی داد.
• ایران از معدود كشور‌هایی است كه تعرفه موثر و همچنین سهمیه‌بندی واردات Quota Import ندارد بنابراین ورود حجم بالای محصولات فولادی به كشور اجتناب‌ناپذیر است. در واقع برای بسیاری از كشورها یا اتحادیه‌های اقتصادی تفاوتی نمی‌كند كه چینی‌ها چه میزان صادرات داشته باشند چون سهمیه واردات فولاد از این كشور مشخص است و عبور از آن امكان ندارد اما شرایط ایران این گونه نیست. به‌عنوان مثال برای اتحادیه اروپا بالا رفتن میزان صادرات چین مشكلی ایجاد نمی‌كند چون واردات فولاد بر اساس سهمیه مشخص صورت می‌گیرد و عبور از آن امكان ندارد اما در ایران محدودیتی برای واردات وجود ندارد.
شرایط فولاد چین برای خارجی‌ها بسیار پیچیده است. دولت ادعا می‌كند كه هیچ كمكی به تولید‌كنندگان فولاد نمی‌شود اما تولید‌كنندگان می‌توانند با انجام صادرات مالیات عملیات داخلی خود را پاك كنند.
میزان كمك مستقیم دولت چین به صادر‌كنندگان فولاد این كشور در سال 2014 كه به‌صورت برگشت از مالیات صورت گرفته است بیش از 450 میلیون دلار تخمین زده می‌شود اما در واقع هیچ پولی پرداخت نشده است اما این هوشمندی موجب شد كه ظرفیت تولید این كشور بر خلاف بسیاری از كشور‌های دیگر نه‌تنها كاهش نیابد بلكه افزایش پیدا كند. از سوی دیگر فولاد‌سازان چین در میان قوانین پیچیده این كشور بند‌بازی می‌كنند. با افزایش مقدار بورون با ارزش حدود 8 دلار به شمش فولادی كد محصول تغییر می‌كند و از 40 دلار بخشودگی مالیاتی بر‌خوردار می‌شود. در واقع همه چیز قانونی است اگر چه اخلاقی به نظر نمی‌آید.
* رضا زائر حیدری
كارشناس فولاد
فولاد
