گزارشی از روش‌های موثر کردن برنامه اکتشاف در کشور
بلوک‌بندی پهنه‌ها بر اساس ساختار کانی
گروه اكتشاف و زمين شناسي
- اختصاص ۱۲۰ میلیارد تومان اعتبار برای توسعه اکتشافات معدنی کشور، خبری بود که چند روز پیش توسط رییس هیات عامل ایمیدور مطرح شد.
به گزارش ماین نیوز، موضوع اکتشاف یکی از نقاط ضعف بخش معدن است به طوری که تاکنون کمتر از ۱۰ درصد از وسعت کشور مورد شناسایی قرار گرفته است با این حال کارشناسان معتقدند این میزان بودجه برای شناسایی موثر سراسر کشور کافی نیست اما اگر اکتشافات در مقیاس پهنه که وسعت بالاتری نسبت به محدوده‌های معدنی دارد انجام شود، میزان دستیابی به تمام ذخایر یک ماده معدنی بیشتر خواهد بود و از سوی دیگر شرکت‌هایی که تخصص بالاتری دارند، وارد عرصه معدنکاری خواهند شد. در واقع در اکتشاف موثر باید از طرح کاداستر استفاده و بلوک‌بندی‌ها براساس ماده معدنی انجام شود تا بخش خصوصی بداند برای ورود به آن محدوده به چه تخصص و چه میزان سرمایه نیاز دارد.
بهره‌برداری از ذخایر معدنی ابتدا نیازمند انجام ۴ مرحله اکتشاف است که شامل شناسایی، پی‌جویی، اکتشاف عمومی و اکتشاف تفصیلی است که پس از آن، گواهی کشف برای استخراج صادر می‌شود. حال پیش از آغاز فعالیت‌های اکتشافی دولت گستره‌های مورد نظر به دو بخش محدوده‌ها که وسعتی نزدیک به ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع دارند و پهنه‌ها که وسعت آنها میلیون‌ها کیلومتر مربع است تقسیم می‌شود که در دل این پهنه‌ها چندین محدوده معدنی وجود دارد. در شرایطی که دولت و سازمان ایمیدرو برنامه وسیعی برای افزایش اکتشافات معدنی دارند، استفاده از روش‌های کم هزینه و موثر می‌تواند بهره‌برداری از این بخش را بهبود بخشد.
کاداستر، زمینه‌ساز آشنایی با قوانینمعاون اکتشاف سازمان زمین‌شناسی کشور در رابطه با روند اکتشافات ایران گفت: سازمان زمین‌شناسی متولی بحث اکتشاف در کشور است؛ بنابراین در برنامه‌ریزی‌ها باید به گونه‌ای عمل شود که سازمان‌ها به صورت موازی عمل نکنند. از سوی دیگر پهنه‌بندی معادن توسط حاکمیت انجام می‌شود که در مراحل اولیه شروع اکتشاف با استفاده از کاداستر، معرضان، مرز محدوده‌ها و... مشخص می‌شود و این موضع ایده فنی لازم را به سرمایه‌گذاران خواهد تا با قوانین شفاف‌تر وارد عرصه اکتشاف شوند.
بهروز برنا با نگاهی به نقش بخش خصوصی در توسعه اکتشافات کشور افزود: بخش خصوصی در مرحله سوم اکتشافات که میزان ذخایر آن مشخص شده است می‌تواند ورود کند، زیرا در این مرحله ریسک سرمایه‌گذاری در اکتشاف کاهش می‌یابد. حال در این بخش سازمان زمین‌شناسی می‌تواند با نظارت معاونت معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت پهنه‌بندی زمین را براساس اولویت‌های تعیین‌شده انجام دهد، چراکه در شرایط کنونی معادن غیرفلزی و مصالح ساختمانی در کشور زیاد هستند و نیاز است در بخش کانی‌های فلزی و استراتژیک برنامه‌ریزی وسیع‌تری انجام شود. کشورهای پیشرفته در این بخش با بلوک‌بندی براساس مواد معدنی سرمایه‌گذاری و رونق بخش معدن را تسهیل کرده‌اند، یعنی هر بلوک ذخیره اصلی در یک ماده معدنی دارد و در تبادل نظری که با بخش خصوصی به وجود می‌آورند، اطلاعات لازم را کسب می‌کنند که اگر سرمایه‌گذار تخصص و توان لازم را داشته باشد بلوک را به او واگذار کنند. در مقابل بخش خصوصی نیز براساس ماده معدنی که در آن بلوک وجود دارد برنامه‌ریزی لازم را انجام و در صورت تمایل ورود می‌کند.
او با اشاره به اینکه برای بلوک‌بندی باید زیرساخت‌های لازم توسط دولت ایجاد شود، ادامه داد: در دنیا بلوک‌ها با وسعت ۱۰ هزار کیلومتر مربع است چراکه در مراحل ابتدایی اکتشاف وسعت بیشتری برای اکتشاف نیاز است و هر چقدر به مراحل پایانی نزدیک می‌شود، این وسعت کاهش می‌باید به گونه‌ای که در مرحله ژئوفیزیک هوایی وسعت محدوده بیشتر خواهد بود.
اکتشاف اقتصادی با پهنه‌بندی ساختاریرئیس کمیته اکتشاف خانه معدن با اشاره به اینکه اکتشاف معدنی باید براساس پهنه‌ها انجام شود اظهار کرد: اگر پهنه‌ها براساس ساختار طبیعت یا سنگ کانی‌ساز تقسیم‌بندی شوند ذخایر به طور کامل شناسایی خواهند شد زیرا ممکن است با اکتشاف وسعتی کوچک، بخشی از ذخایر در محدوده مجاور آن باقی بماند که منجر به ناقص شدن اکتشاف آن ذخایر خواهد شد. بنابراین در نظر گرفتن وسعت‌هایی زمینه پیگیری تمام ذخایر را فراهم خواهد کرد.
وحید صائب‌فر با بیان اینکه سیاست دولت در رابطه با حق‌الارض و حقوق دولتی برخی محدوده‌های داخل پهنه‌ها را غیرفعال کرده است، افزود: وقتی برخی محدوده‌ها که در درون یک پهنه قرار گرفته‌اند به دلیل ناتوانی در پرداخت حقوق دولتی فعالیت خیلی محدودی دارند و برخی دیگر از آن محدوده‌های بلوکه هستند، پس از گذشت مدت زمانی این محدوده‌ها بلوکه آزاد می‌شوند که منجر به خالی شدن پهنه‌ها می‌شود. حال در شرایطی که اکتشاف در پهنه‌ها هزینه‌بر و نیازمند زمان طولانی است استفاده از ژئوفیزیک هوایی که در ایران مختص سازمان زمین‌شناسی است با تجهیز و ورود فناوری روز در این بخش اکتشاف پهنه‌ها با سرعت بیشتری انجام خواهد شد. از سوی دیگر شرکت‌های بزرگ به سرمایه‌گذاری در این بخش ورود خواهند کرد، هرچند شرکت‌های بزرگ معدنی در ایران محدود و وابسته به بانک‌ها و موسسات مالی است اما با فراهم کردن شرایط لازم بستر سرمایه‌گذاری آنها در اکتشاف پهنه‌ای فراهم خواهد شد.
او با نگاهی به اکتشاف مواد معدنی خاص همچون فلزهای پایه و عناصر نادر خاکی، ادامه داد: برای اینکه ایران در بخش اکتشاف بتواند به طور کامل سراسر ایران را مورد اکتشاف قرار دهد، نیازمند نزدیک به ۱۰میلیارد دلار است که باید در یک بازه زمانی ۵ ساله آن را در این بخش تزریق کند، بنابراین ۱۲۰ میلیارد تومان خیلی نمی‌تواند کمک‌کننده باشد. در بخش مواد معدنی خاص مانند فلزات پایه مولیبدوف، آلونیوم و... و همچنین عناصر نادر خاکی، ایران تاکنون فعال نبوده و در این بخش مشکلاتی دارد که با مشاوره شرکت‌های بزرگ خارجی می‌توان این خلأ را پر کرد.
تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۰ آبان ۱۳۹۳ ساعت ۱۱:۱۵
کد مطلب: 16157
