به گزارش ماین نیوز، از آنجایی که نزدیک به 75 درصد معادن کشور مربوط به مصالح ساختمانی هستند و سنگ نما بودن آنها باعث شده فعالان معدنی برای دستیابی به مواد معدنی بیشتر اکتشافات عمقی انجام ندهند، میانگین حفاری معادن در کشور به عمق 50 متر هم نمی‌رسد. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان حوزه معدن معتقدند ذخایر معدنی بسیاری در اعماق زمین قرار گرفته است.
از این رو بسیاری از فعالان حوزه معدن خواستار اکتشافات عمقی شده‌اند، تا جایی که کارشناسان معتقدند دلیل عمده اینکه عمق حفاری معادن در کشور سطحی است می‌تواند این باشد که در سال های اخیر فعالیت جامع بخش خصوصی در زمینه اکتشاف با ضعف اطلاعاتی در این حوزه روبه‌رو بوده و به همین دلیل است که اخیرا فراخوان پهنه‌های اکتشافی در وزارت صنعت باب شده است.
اگرچه آنها به این باور رسیده‌اند که با این رویکرد حضور بخش خصوصی در انجام فرایندهای اکتشافی رنگ می‌گیرد اما بررسی‌ها نشان داده خلاء بخش معدن در ژئوفیزیک هوایی همچنان مانع حضور فعالان اقتصادی شده است.
البته چرایی اکتشافات سطحی در کشور به اعتقاد بهروز برنا، معاون اکتشافات معدنی سازمان زمین شناسی به دو دلیل عمده برمی‌گردد. اینکه در ایران بهره‌برداری برخی معادن را بخش خصوصی کم توان به دست گرفته که این بخش نتوانسته در زمینه اکتشافات عمقی وارد حوزه عملیاتی شود و معادنی که بخش دولتی به بهره‌برداری می‌رساند برای اکتشافات عمقی از پیمانکاران قوی تا به حال بی‌بهره بوده است. از سویی اکتشافات عمقی علاوه بر ژئوفیزیک هوایی نیازمند ابزارهایی کاراست که بتواند با عملیات قوی حفاری های لازم را برای معادن انجام دهد.
در حال حاضر در بسیاری از معادن کشورهای خارجی حفاری‌هایی با سرعت انجام می گیرد که روزانه 300 متر راندمان دستگاه‌های مورد استفاده‌شان است که این رقم در ایران به 24 متر می‌رسد.
به گفته برنا، در معادن ایران عملیات حفاری هر شیفت معدن به طور میانگین به هشت متر می رسد که در مجموع سه شیفت معدنکاران فقط 24 متر روزانه حفاری صورت می گیرد. بر این اساس برای اکتشافات عمقی برخورداری از دستگاه‌های قوی و پیمانکاران لازم است.
اما از سویی فعالان معدنی معتقدند که هنوز موفق به دریافت اطلاعات کاملی از اکتشافات ژئوفیزیک هوایی نشده‌اند و بنا بر همین هم است که وزارت صنعت، معدن و تجارت قصد دارد قبل از صدور پروانه اکتشاف ژئوفیزیک هوایی انجام دهد. ژئوفیزیک هوایی از آنجایی دارای اهمیت است که بسیاری از معادن کشور در عمق بالای 500 متر هستند و به گفته کارشناسان از وجود ذخایر آنها اطلاعاتی به دست نیامده است.
این در شرایطی است که گسترده کردن اکتشافات در سطح کشور مراحل فعالیت های معدنی را تکمیل و حجم ذخایر کشور را چند برابر خواهد کرد.
بر همین اساس وزارت صنعت، معدن و تجارت برنامه‌ریزی کرده واگذاری پهنه‌های اکتشافی از طریق فراخوان عمومی در تمام استان‌ها و پس از تایید پهنه‌ها توسط معاونت امور معادن و صنایع معدنی انجام شود. اما کارشناسان معدنی به این باور رسیده اند که گستردگی و وسعت پهنه‌های کشور و توانایی بخش خصوصی در استفاده بهینه این پهنه‌ها می تواند عاملی برای ارتقای بخش معدن باشند و بر همین اساس با امتیاز‌بندی شرکت‌ها توسط معاونت امور معادن پهنه‌ها به فعالان بخش خصوصی واگذار خواهد شد.
اگرچه این پهنه‌ها می‌توانند کاستی‌هایی را که در فضای اکتشافی عرض اندام کرده‌اند را پوشش دهند و توجه به ذخایر پنهان مزیت‌های بیشتری را محقق کرد، اما بررسی‌ها نشان داده تا کنون فقط هفت درصد از مساحت كشور اكتشاف شده و برای اکتشافات بعدی و دستاورد آنها به نظر می‌رسد زمان زیادی لازم است. بنابراین می‌توان اكتشافات عمقی را با فناوری‌های جدیدی انجام داد تا بتوان ذخایر اصلی را در اعماق زمین پی‌جویی کرد. اما این در گروی این است که با برنامه‌ریزی صحیح و حمایت مالی دولت همراه باشد.
در برنامه پنجم توسعه حدود هزار میلیارد تومان اعتبار برای بخش اكتشاف پیش بینی شده كه تاكنون تحقق نیافته، در حالی که اگر بخواهیم در حوزه معدن و صنایع معدنی تحول اساسی رخ دهد باید روند خصوصی‌سازی در این حوزه مورد بازنگری جدی قرار بگیرد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد اخیرا ۷۰ درصد از باطله برداری بخش معدن توسط بخش خصوصی انجام شده که این گویای این است که بخش خصوصی توان عملیات معدنی تا ظرفیت یک میلیارد تن را دارد. از این رو کارشناسان بر این عقیده هستند که این موضوع با ورود کشور به اکتشافات عمقی رونق بیشتری می‌گیرد، چرا که در حال‌حاضر ایران تا عمق بیشتر از ۱۰۰ متر اکتشافی انجام نداده، در حالی که تجربه‌های کشورهای دیگر ثابت کرده تا عمق ۱۵۰۰ متر نیز می توان اکتشاف معدنی انجام داد.
اما این مساله نیازمند توسعه بازار و داشتن استراتژی مناسب معدنی است که اگر در بسیاری از مناطق مستعد معدنی متمرکز شد می‌توان میزان ذخایر معدنی شناخته شده در کشور را که طبق آمارهای منتشر شده حدود 60 میلیارد تن برآورد شده است، بیش از این کرد. اما این نیازمند بهبود ساختار زمین‌شناسی کشور و اطلاعات دقیق است که مطالعات و عملیات اکتشافی مهندسی انجام شده و اکتشافات عمقی مکمل‌های آن هستند.
