به گزارش ماین نیوز، پیشرفت فناوری را در استخراج و فرآوری مواد معدنی شامل مجموعه اقداماتی که منجر به بهبود بهره‌دهی فاکتورهای تولیدی می‌شود تعریف می‌کنند. با این حال بخش پایین دستی معادن یعنی فرآوری مواد معدنی به‌رغم توانمندی‌ها و پیشرفت‌های قابل‌توجهی که در سال‌های اخیر داشته. هنوز در بخش‌هایی لنگ می‌زند. نقطه‌ضعفی که مدیران دولتی و خصوصی این صنایع به آن اذعان دارند و قبول کرده‌اند که در بخش فرآوری موادمعدنی نیازمند نوسازی هستیم. اگر چه انتساب این مشکل به صورت یکسان به تمامی صنایع کار درستی نیست منتها مشکلاتی که بر سر راه نوسازی و بازسازی این صنایع قرار دارد باعث شده کمابیش تمامی صنایع در بخش‌هایی از این ضعف رنج ببرند.
ما برق و گاز می‌فروشیم نه مواد معدنیمحمدرسا، استاد دانشگاه و فعال معدنی در این خصوص می‌گوید: نوسازی در صنایع پایین دستی معدن بسیار به صرفه است چون باعث پایین آمدن هزینه‌های تمام شده می‌شود. وی می‌افزاید: در کشوری هستیم که کارگر به نسبت دیگر کشورها ارزان است و همچنین از انرژی به شدت ارزان استفاده می‌کنیم و مواد اولیه هم وجود دارد و در اکثر موارد می‌بینیم که در بازارهای جهانی بهره‌وری ما پایین است. در حقیقت آنچه را داریم می‌فروشیم سوبسید برق و گاز و مواد معدنی کشور است چراکه ارزش افزوده‌ای به این مواد معدنی نمی‌دهیم.
وی توضیح می‌دهد: دو دلیل نیز برای این امر وجود دارد یک: یا سیستم فرآوری قدیمی است و از فناوری‌های قدیمی در فرآوری مواد معدنی استفاده می‌شود یا تکنولوژی به کار رفته با دنیا یکی است ولی ماشین‌آلات فرسوده است.
وی اضافه می‌کند: مثلا در واحد تغلیظ مس همان فناوری روز دنیا دارد استفاده می‌شود و تغییر خاصی نکرده است منتها استفاده از ماشین‌آلات فرسوده باعث شده مثلا مصرف برق بالا برود.
وی با اشاره به اینکه نوسازی در صنایع معدنی هم در بخش ماشین‌آلات و هم در بخش فناوری باید مد نظر قرار بگیرد اظهار کرد: بسیاری از صنایع باید در یکی از این دو بخش یا هر دو، اقدام به نوسازی و بازسازی کنند و تغییرات بنیادی انجام دهند.
رسا به روزی اشاره می‌کند که ناچار به واقعی‌سازی نرخ برق، گاز و دیگر هزینه‌های عملیاتی شویم و ادامه می‌دهد: در این صورت باید گفت همه صنایع مشکل دارند و باید درگیر نوسازی بشوند منتها تاکنون پشت دیواری به نام سوبسید خود را پنهان کرده‌اند و کاستی‌ها و معایب موجود را با یارانه‌های صنعتی جبران می‌کنند.
این فعال معدنی تاثیر تحریم را بر نبود نوسازی و بازسازی این صنایع درحد هیچ می‌داند و می‌گوید: اگر تاثیری هم باشد درمورد قیمت ماشین‌آلات است که باعث می‌شود به جای واردات از اروپا از چین وارد کنند یا با یک واسطه بیشتر از اروپا فناوری را وارد کنند.
تکراری نیست اگر بگویم به این شکل صاحبان صنایع معدنی ما بازار خود را در جهان از دست می‌دهند چون مثلا سنگ آهن ایران به نام چین شناخته شده است. در بحث تحریم‌ها بیشتر یک بحث انحرافی و بهانه‌گیری برای استفاده نکردن از فناوری‌های نوین است و بیشتر در موارد بسیار خاص و محدود صحت دارد. آنچه این بخش را دچار مشکل کرده استفاده از یارانه‌هایی است که در بخش صنعت و معدن وجود دارد مانند خودرو که با استفاده از سوبسید نمی‌تواند خود را به روز کند. حکایت صنایع فرآوری معدنی نیز همین حکایت خودروسازها است.
اولویت با توسعه صنایع فرآوری استبراساس نتایج آمارگیری از معادن در حال بهره‌برداری کشور، حدود ۷۵ درصد از کل سرمایه‌گذاری بخش معدن کشور به ماشین‌آلات، ابزار و وسایل با دوام جهت استخراج مواد معدنی اختصاص دارد. در حال حاضر یکی از مشکلات بخش معدن کشور فرسودگی ماشین‌آلات می‌باشد به طوری که بیش از ۶۰ درصد ماشین‌آلات منصوبه کشور در بخش مواد و صنایع معدنی بیش از ۱۰ سال قدمت دارند.
جعفر صادقی پناه عضو خانه معدن و فعال معدنی دیگری است که معتقد است نوسازی و بازسازی صنایع معدنی نیازمند یک سری پیش نیازها است و در این‌باره می‌گوید: مشکل نخستین ما خود بحث فرآوری است که خود نیازمند توسعه و گسترش است و در این بخش کمبود شدیدی داریم، کما اینکه ناچار به خام فروشی در بسیاری از مواد معدنی می‌شویم. به همین دلیل اول باید روی این بخش کار بکنیم و بعد به سراغ اولویت‌های نوسازی و بهسازی برویم. وی می‌افزاید: وگرنه تردیدی در لزوم آوردن فناوری‌های نوین در صنایع معدنی وجود ندارد. ما از ماشین‌آلات قدیمی با روش‌های قدیمی استفاده می‌کنیم و برای بالا بردن راندمان کارخانجات چه دولتی و چه خصوصی ناچار به بازنگری در این بخش هستیم.
وی ادامه می‌دهد: به موازات این اقدامات یعنی توسعه و گسترش کارخانه‌های فرآوری و استفاده از فناوری‌های نوین نیازمند تحقیق و پژوهش هستیم که بدون این بخش هیچ تغییری در بخش‌های یاد شده رخ نمی‌دهد. این بخش می‌تواند شامل آموزش عملی کارکنان در حیطه عملی کار توسط نظام مهندسی و مشوق‌های دولتی باشد.
جهت‌دهی به سرمایهگذاریهاکارشناسان معتقدند یکی از بزرگترین چالش‌های نوسازی و بازسازی صنایع معدنی، هزینه بالای سرمایه‌گذاری برای جایگزینی ماشین‌آلات جدید و مدرن به ویژه توسط بخش خصوصی است.
علی علی‌نیا یک فعال معدنی در زمینه سنگ‌آهن با اشاره به این معضل می‌گوید: نبود انتقال فناوری پیشرفته و به روز در امراستخراج و فرآوری مواد معدنی کشور، اعمال تحریم توسط بعضی از کشورهای مادر سازنده ماشین‌آلات و پیش‌فروش کردن قراردادهای تعهد پرداخت ارزش ماشین‌آلات تا چند برابر سال‌های گذشته، بالا بودن نرخ حقوق ورودی ماشین‌آلات و تجهیزات استخراج و فرآوری مواد معدنی از جمله مشکلات چند سال اخیر بخش معدن کشور در بازسازی و نوسازی تجهیزات استخراج و فرآوری مواد معدنی است.
وی می‌افزاید: در این خصوص یکی از ابزارهای دولت این است که به سرمایه‌گذاری‌های انجام شده چه توسط بخش خصوصی و چه بخش دولتی سمت و سو بدهد.
وی با اشاره به اینکه سیاست‌های اعتباری دولت در بخش معدن کشور باید از طریق سیستم بانک‌های تجاری یا صندوق‌های ویژه انجام شود، می‌گوید: این رابطه باید درجهت تامین مالی در راستای استفاده از فناوری روز دنیا در استخراج، تولید و فرآوری معدنی باشد. وی می‌افزاید: اگرچه در چند سال اخیر به منظور جایگزینی تجهیزات و ماشین‌آلات قدیمی و از کار افتاده موجود در معادن، گام‌هایی در جهت نوسازی این بخش برداشته شده است ولی بحث بر سر فناوری‌های نو و چگونگی به دست آوردن آن از نکات مهمی است که هنوز جامه عمل پوشانده نشده است.
