پایگاه خبری ماین نیوز 21 دی 1392 ساعت 8:58 https://www.minews.ir/fa/doc/news/2204/بازار-فولاد-ايران-تاثيرات-رقبا -------------------------------------------------- /گزارش تحلیلی ارسالی به ماین نیوز/ عنوان : بازار فولاد ايران و تاثيرات رقبا -------------------------------------------------- متن : بازار جهاني فولاد رشد توليد فولاد خام همچنان رو به كاهش است. چين به عنوان بزرگترين توليدكننده و مصرف كننده فولاد جهان در سال ۲۰۱۳ با رشد ۹ درصدي توليد همراه بوده است. وليكن انجمن آهن و فولاد چين پيش بيني مي كند كه رشد توليد سال آينده نهايتا به ۳ درصد برسد و بتواند ۸۰۰ ميليون تن فولاد خام توليد نمايد. دولت چين اولويت اهداف فولادي خود در سال ۲۰۱۴ را مقابله با معضل ظرفيت مازاد اعلام كرده است. لذا احتمالا افزايش توليد اين كشور از محل ظرفيت مازاد خواهد بود. اين كشور به عنوان بزرگترين مصرف كننده فولاد به زمان پيك مصرف خود نزديك مي شود و پيش بيني مي گردد تا پايان سال ۲۰۱۶ نقطه اوج مصرف خود را بگذراند. لذا مازاد مصرف اين كشور به بازارهاي جهاني سرازير خواهد شد. برخي معتقدند كه بازار هند جايگزين مناسبي براي مازاد توليد چين خواهد بود ولي بايد در نظر داشت كه ميزان رشد مصرف سرانه فولاد هند نسبت به چين از سرعت بسيار پاييني برخوردار است و نمي تواند بازار را كنترل نمايد. كشورهاي توسعه يافته از قبيل ژاپن و آمريكا، اتحاديه اروپا و كره پيك مصرف خود را گذرانده اند و تنها اميد مصرف فولاد بازار كشورهاي؛ BRIC شامل (Brazil,Russia,India,China) MITSK شامل (Mexico,Indonesia,Turkey,South Korea) است. بازار مصرف برزيل به دليل ساخت و سازهاي موردنياز براي ايجاد زيرساختهاي برگزاري جام جهاني فوتبال در اين كشور از رونق مقطعي برخوردار بوده است. روسيه در ماه هاي اخير دچار كاهش توليد و كاهش مصرف بوده است و مصرف سرانه فولاد در هندوستان با سرعت بسيار كمي رشد مي كند. ضمن آنكه مصرف سرانه اين كشور در حدود ۳۰ كيلوگرم بر نفر در طول سال است. متوسط مصرف جهاني تقريبا ۱۵۰ كيلوگرم بر نفر و كشور هاي توسعه يافته در حدود ۳۵۰ كيلو گرم بر نفر در سال است. اين نشان مي دهد كه بازار مصرف هند با سرعت پاييني حركت مي كند و ليكن بازاري مطمئن در بلندمدت است. و اما كشورهاي گروه MITSK؛ امروز اقتصاد مکزیک، یازدهمین اقتصاد برتر دنیاست. بعد از دهه ۱۹۹۰، اقتصاد و فناوری با سرعت هرچه تمام تر در این کشور توسعه پیدا کرد. اکنون اقتصاد مکزیک نه تنها اقتصادی نوظهور در دنیا است بلکه در جمع برترین ها قرار دارد. اقتصاد این کشور متشکل از صنعت و خدمات است و بخش خصوصی هم حضور پررنگی در آن دارد. توسعه توليد فلزات اصلي در برنامه توسعه اين كشور ديده شده است. مصرف فولاد و سيمان در اين كشور از طريق بازارهاي آمريكاي شمالي تامين مي گردد. شركتهاي فولادسازي آمريكاي شمالي در حال سرمايه گذاري در اين كشور هستند. اندونزي از توسعه اقتصادي خوبي برخوردار بوده است ولي اين رشد اقتصادي از زيرساخت خوبي برخوردار نيست و يكي از تهديدات هميشگي اين كشور، توليدات انبوه در چين بوده است كه فولاد نيز از اين قاعده مستثني نيست. تركيه در رده بزرگان توليدكننده فولاد قرار گرفته است و جزو ۱۰ كشور برتر توليدكننده فولاد خام محسوب مي گردد. مصرف ظاهری فولاد نهایی ترکیه در پايان سال ۲۰۱۲ نسبت به مدت مشابه، ۵.۶ درصد افزایش رشد داشته و به موازات با فعالیتهای اقتصادی پس از رشد دو رقمی در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ در ال ۲۰۱۳ رو به کاهش است. در حالی که در اين سالها کل مصرف محصولات طویل که معمولا در بخشهای ساختمانی مصرف می شود با ۷.۹ درصد افزایش به رقم ۱۴.۸ میلیون تن رسید، مصرف ظاهری ورق که عمدتا در صنایع خودروسازی، ماشین آلات، لوازم خانگی و کشتی سازی صورت می گیرد با ۳.۱ درصد افزایش به ۱۳.۶۳ میلیون تن رسید. میزان مصرف کندتر ورق فولادی در مقایسه با محصولات طویل فولادی بیانگر رکود در صنایع تولیدی اين كشور است كه در سال ۲۰۱۳ نيز ادامه دار بوده است. نسبت تولید به مصرف محصولات تخت در ترکیه در سال ۲۰۰۵ معادل ۴۰ درصد بود که در سال ۲۰۱۱ این رقم به ۶۹ درصد رسید. به هر صورت این نسبت در سال ۲۰۱۲ به ۶۶ درصد کاهش پیدا کرد که دلیل این روند كاهش مصرف و رشد تولید بوده است. نسبت تولید به مصرف در بخش محصولات طویل از ۱۶۶ درصد در سال ۲۰۱۱ به ۱۷۰ درصد در سال ۲۰۱۲ و ۱۷۵ درصد در سال ۲۰۱۳ افزایش پیدا کرد. بيشترين واردات فولاد كشورهاي همجوار ايران به تركيه تعلق دارد و معادل ۱۱۴۹۷ هزار تن در سال است. آمار حاکی از آن است که صادرات فولاد کره جنوبی سال ۲۰۱۳ برای اولین بار در چند سال اخير کاهش داشت که علت آن تداوم رکود اقتصادی بين المللي به ويژه در حوزه اروپا بوده است. انجمن آهن و فولاد کره جنوبی اعلام کرده این کشور سال جاری ۲۹۲۰۰ هزار تن فولاد صادر کرده که ۳/۴ درصد نسبت به سال ۲۰۱۲ كاهش داشته است. پیش از این سال ۲۰۰۹ صادرات فولاد این کشور با افت ۴۴/۱ درصدی به ۲۰۵۰۰ هزار تن رسیده بود که آن هم پس از بحران مالی جهانی در سال ۲۰۰۸ بود. پیش بینی مي شود کره جنوبی سال ۲۰۱۳ در حدود ۶۹ میلیون تن فولاد تولید کرده باشد که افتی ۲/۴ درصدی نسبت به سال گذشته خواهد داشت. با اینکه دو فولادساز بزرگ این کشور خطوط تولید فولاد را گسترش دادند ولی رکود اقتصادی داخلی و جهانی و عرضه بی ثبات برق به صنعت فولاد كره جنوبي آسیب رسانده است. اقدامات کشورهای توسعه یافته در اعلام قوانین جدید و چالش برانگيز برای حمایت از بازارهای داخلی و همچنین كاهش ارزش ین ژاپن نسبت به وون کره جنوبي از دردسرهاي پیش روی فولادسازان کره ای بوده که ظاهرا تا پايان سال پيش روي ميلادي نیز روند بهبود را با تاخیر روبرو خواهد ساخت. كشورهاي عربي حوزه جنوب خليج فارس ( GCC) : در حال حاضر شش کشور عربستان، امارات متحده عربی، بحرین، کویت، عمان و قطر عضو این شورای همکاری هستند. حضور غولهاي نفتي و گازي و درآمدهاي بالاي ناشي از صادرات انرژي و همچنين ميزان بالاي ساخت و ساز و توسعه زيربناها در اين كشور ها مصرف فولاد در منطقه خاورميانه را به شدت افزايش داده است. تنها عربستان در يك طرح ۵ ساله در حدود ۴۰۰ ميليارد دلار هزينه ساخت ۵۰۰ هزار واحد مسكوني و زيرساخت موردنياز توسعه كشورش خواهد كرد و قطر نيز در همين زمان بيش از ۱۷۰ ميليارد دلار براي ايجاد زيربناهاي برگزاري جام جهاني هزينه خواهد كرد. كشورهاي GCC يكي از بزرگترين واردكنندگان فولاد منطقه به ويژه در محصولات طويل هستند. البته واردات اين كشورها رو به كاهش و در مقابل ظرفيت توليد رو به افزايش است. ظرفيت توليد كشورهاي GCC و متحدانش در منطقه به ۲۳ ميليون تن رسيده است و در توليد محصولات فولادي در حال رشد هستند. عربستان سعي دارد تا با كمك بحرين اولين واحد توليدكننده ريل را در منطقه راه اندازي نمايد و بازار توسعه ريلي خاورميانه را هدف قرار داده است. به هر حال بازار كشورهاي يادشده توسط توليدكنندگان داخلي اشباع خواهد شد و علاوه بر آن شاهد رشد ميل صادرات اين كشورها خواهيم بود. در اخبار ۲ ماه گذشته از حضور فولادسازان عربستان، بحرين و قطر در كشورهاي عراق، الجزاير و اردن خبر داده اند. كشورهاي CIS: در حال حاضر كشورهاي جمهوري آذربايجان، ارمنستان، ازبكستان، بلاروس، تاجيكستان، روسيه، قرقيزستان، قزاقستان، مولداوي، اوكراين و تركمنستان در اين گروه هستند. آرسلورميتال به عنوان يكي از سرمايه گذاران فولادي در اين منطقه پيش بيني مي نمايد مصرف فولاد در اين حوزه تا ۵ سال آينده به بيش از ۷۰ ميليون تن در سال خواهد رسيد. لذا اين كشورها با محدوديت در صادرات همراه خواهند بود وليكن همچنان در فهرست صادركنندگان فولاد در بازارهاي اروپا، آفریقای شمالی و به ويژه در آسیای جنوب شرقی و خاورمیانه باقي خواهند ماند. پيش بيني رشد مصرف فولاد در اين كشورها براي ۷ سال آتي بين ۲.۵ الي ۳.۵ درصد در سال است كه با رشد نسبي جهاني همخواني دارد. افغانستان، عراق و پاكستان: افغانستان به عنوان يك كشور دوست و همسايه، دوران پس از جنگ را طي مي نمايد. افغانستان سالها دچار مسائل داخلي و خارجي بوده و عمده زيرساختهاي آن از بين رفته است. با وجود نفوذ كشورهاي غربي در افغانستان هنوز بازار مناسبي براي توليدات ايران وجود دارد. طي ۸ ماهه نخست سال ۱۳۹۲ افغانستان جزء ۵ مقصد اول صادراتي ايران بوده و بازار مصرف آن يكي از فرصتهاي پيش روي صنعت فولاد ايران است. عراق همسايه غربي ايران نيز دچار بحران جنگ خارجي و داخلي بوده و براي بازسازي زيرساختها و توسعه كشور نياز به مصرف حجم بالايي از فولاد و محصولات فولادي دارد. رابطه سياسي دو كشور در سطح مطلوبي قرار دارد و طي ۸ ماهه اول سال جاري دومين مقصد صادراتي ايران محسوب مي گردد. تركيه، عربستان و بحرين رقبايي هستند كه براي بازار اين كشور برنامه ريزي كرده اند و علاوه بر صادرات فولاد و محصولات فولادي در حال رايزني براي احداث كارخانه فولادسازي و نورد در اين كشور هستند. پاكستان نيز همسايه اي است كه اصولا با جمهوري اسلامي ايران رابطه اي دوستانه و براساس احترام متقابل داشته است. اين كشور در حال توسعه فولادسازي است. بيشترين نقطه اتكاء صنعت فولاد پاكستان، استفاده از قراضه در كوره قوس بوده و دولت با كاهش عوارض و پرداخت تسهيلات از واردات قراضه مرغوب حمايت مي كند. البته پاكستان بيش از یک ميليارد تن ذخيره سنگ آهن دارد و اين امر موجب گرديده كه براي صنعت فولاد برنامه ريزي نمايد. يكي از برنامه هاي آتي اين كشور استفاده از روش احياء مستقيم با تكنولوژي هند و با استفاده از گاز ايران است. خلاصه اي از وضعيت داخلي كشور: در حال حاضر ظرفيت توليد فولاد ايران بيش از ۲۰ ميليون تن است كه در فاصله كوتاه باقي مانده تا ۱۴۰۴ به رقم ۵۵ ميليون تن خواهد رسيد. ظرفيت توليد محصولات فولادي نيز در حال حاضر بيش از ۲۲ ميليون تن است كه به زودي به ۳۰ ميليون تن در سال خواهد رسيد. مصرف ظاهري در پايان سال ۱۳۹۱ در حدود ۲۰ ميليون تن در سال بوده است و پيش بيني مي گردد به تدريج تا سال ۱۴۰۴ به رقم ۲۹ ميليون تن در سال برسد. بخش عمده محصولات فولادي كشور از نوع طويل بوده و به بخش ساخت و ساز تعلق دارد. در سال ۱۴۰۴ تقريبا با مازاد توليد ۲۰ الي ۲۵ ميليون تني روبرو خواهيم بود. نتيجه: ۱) نفوذ در بازارها به ويژه بازرهايي از قبيل فولاد و فلزات اساسي با برنامه ريزي بلندمدت مقدور است. ضمنا چنانچه به هر دليل شركتي بازار را ترك نمايد، براي حضور مجدد خود در بازار بايد هزينه هاي زيادي پرداخت نمايد چه بسا موفق به باز پس گيري سهم خود از بازار نگردد. ۲) در ۱۲ سال پيش رو همزمان با افزايش ظرفيت توليد، توليد فولاد و محصولات فولادي افزايش قابل توجهي خواهد داشت. بخش خصوصي در اين توسعه سهم مناسبي دارد و به مرور زمان اين سهم بيشتر خواهد شد. در صورت عدم برنامه ريزي براي صادرات مازاد توليد فولاد از امروز، شركتهاي بخش، به ويژه كارخانجات كوچك با آسيب هاي جدي روبرو خواهند شد. پيشنهاد: پيشنهاد مي گردد در راستاي تقويت بخش خصوصي و توليدكنندگان فولاد و محصولات فولادي از يك سو و حمايت از افزايش صادرات غيرنفتي از سوي ديگر  مقررات دست و پا گير از قبيل سهميه بندي و محدوديتهاي صادراتي در مورد صنعت فولاد و محصولات فولادي حذف گردد.  به صرفه هاي مقياس توجه و صدور مجوزها به ويژه در خصوص توليد شمش خام بازنگري و سرعت در توسعه محصولات فولادي افزايش يابد.  ادغام هاي عرضي و طولي و افزايش بهره وري در زنجيره توليد يكي از شاهراه هاي گريز از مشكلات آتي بازار فولاد است. علي بختياري قلعه- استراتژيست معدن و صنايع معدني