پایگاه خبری ماین نیوز 13 خرداد 1399 ساعت 20:42 https://www.minews.ir/fa/doc/news/50974/صنعت-فولاد-کشور-دیجیتالی-کنید -------------------------------------------------- مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش می‌دهد: عنوان : صنعت فولاد کشور را دیجیتالی کنید -------------------------------------------------- مرکز پژوهش‌های مجلس در سلسله گزارش‌هایی با عنوان آینده صنعت فولاد، که در سه بخش منتشر شده است، به بررسی تحولات فناورانه در حال جریان در صنعت فولاد جهان پرداخته و پیشنهاد کرده که در جهت‌گیری صنعت فولاد ایران با محوریت انقلاب صنعتی چهارم، تغییر نگرش اساسی انجام شود و فولاد دانش‌بنیان به‌عنوان مفهوم‌محوری در بازنگری طرح جامع فولاد کشور، مدنظر قرار گیرد. متن : به گزارش ماین نیوز: سلسله گزارش آینده صنعت فولاد در سه بخش شناسایی ابعاد تحولی انقلاب صنعتی چهارم در صنعت فولاد و چشم‌اندازهای فناورانه پیش‌رو، بررسی اقدامات شرکت‌های کلیدی و پیشرو جهانی در صنعت فولاد در حوزه توسعه فناوری و نوآوری و واکاوی سند طرح جامع فولاد کشور از منظر فرصت‌ها و چالش‌های انقلاب صنعتی چهارم و پیشنهاد فرصت‌های اصلاحی و تحولی، منتشر شده است. بنا به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، درحال‌حاضر جهان با مجموعه فرآیندهای فناورانه‌ای مواجه است که قاعده بازی را در هر کسب‌وکاری تغییر داده‌اند؛ مفهومی که غالبا با نام انقلاب صنعتی چهارم شناخته می‌شود. فناوری‌های برافکنی همچون فناوری‌های هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، همزاد دیجیتال، چاپ سه‌بعدی، واقعیت مجازی و افزوده، بلاک‌چین، رایانش ابری و روباتیک پیشرفته از فناوری‌های نوظهور در انقلاب صنعتی چهارم هستند و تأثیرات شگرفی در صنایع تولیدی بزرگ مانند نفت و گاز، خودرو، معدن‌کاری و فولاد دارند. دوران دیجیتالی کردن صنعت فولاد امروزه تولیدکنندگان فولاد و سایر صنایع معدنی با استفاده از فناوری‌های دیجیتال، فرصت بزرگی برای تغییر مدل‌های عملیاتی خویش دارند. با توجه به کاهش چشمگیر هزینه‌های اکتساب، ذخیره و تجزیه و تحلیل داده در ۵ سال گذشته، به نظر می‌رسد دوران دیجیتالی کردن در صنعت فولاد مانند سایر صنایع فرا رسیده و آینده متعلق به بازیگرانی است که از امروز به فکر راهبرد دیجیتال هستند. شرکت‌های مطرح جهانی برای استفاده هر چه بهتر از این فرصت‌ها پیش‌بینی‌های لازم را از آینده روند فناوری‌ها انجام داده و با توجه به آن برنامه‌های توسعه‌ای خود را تدوین کرده‌اند. شواهد متعددی، نشان می‌دهد در صنعت فولاد کشورهای پیشرو، انقلاب صنعتی چهارم موضوعی کلیدی است و آنها برنامه‌ها و اقدامات مؤثری در این‌باره انجام داده و چشم‌اندازهای خود را نیز مبتنی بر این انقلاب ترسیم کرده‌اند. طرح جامع فولاد کشور و انقلاب صنعتی درحال‌حاضر، طرح جامع فولاد کشور در جایگاهی بین انقلاب صنعتی دوم و سوم قرار دارد. همچنین تمرکز این طرح بر برآورد میزان تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ با توجه به عرضه و تقاضا و همچنین برون‌یابی سایر زیرساخت‌ها و نیازمندی‌های تولید مانند آب، برق، گاز، فناوری و غیره است. بنابراین طرح جامع فولاد کشور، برنامه و راهبرد مشخصی برای انقلاب صنعتی چهارم ندارد. بی‌توجهی به انقلاب صنعتی چهارم در طرح جامع فولاد کشور منجر به مسائلی مانند وابستگی شدید فناورانه، از دست دادن بازارهای آینده، جهت‌دهی نادرست توانمندی‌ها، کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه تولید، ناتوانی در ارائه مدل‌های جدید کسب‌وکار، آسیب‌پذیری در مقابل تهدیدهای فناورانه و از دست دادن فرصت تجارت فناوری خواهد شد. اما باوجود کمبودها و چالش‌ها، ظرفیت‌هایی نیز در صنعت فولاد کشور وجود دارد که می‌توان با بالفعل کردن و ارتقای آن، این صنعت را برای نقش‌آفرینی در انقلاب صنعتی چهارم آماده کرد. از جمله این ظرفیت‌ها می‌توان به برخی ظرفیت‌های طرح جامع فعلی، نیروی انسانی خبره، دانش فنی انباشته، زیرساخت‌های آموزشی، پژوهشی و آزمایشگاهی، قوانین و نهادهای حامی و تسهیلگر، شرکت‌های دانش‌بنیان و اکوسیستم رو به رشد استارت‌آپی اشاره کرد. یافته‌های گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که باید به جای هدف‌گذاری‌های کمی و کوشش نهادهای حاکمیتی و بنگاه‌های تولیدی در این راستا، فولاد دانش‌بنیان به‌عنوان مفهوم محوری در بازنگری مجدد طرح جامع فولاد در نظر گرفته شود و همه طرح‌ها و برنامه‌های سیاستی و عملیاتی در راستای آن تنظیم شود. تدوین برنامه راهبردی برای صنعت فولاد کشور، مبتنی بر اقتضائات انقلاب صنعتی چهارم، باید به تمام برنامه‌های مکان‌یابی، آب، برق، گاز، زیست محیطی و برنامه توسعه فناوری این صنعت توجه داشته باشد. در ادامه این گزارش، پیشنهادهایی در سطح نهادها و شرکت‌های بزرگ فولادساز و دیگر نقش‌آفرینان در صنعت فولاد در چارچوب انقلاب صنعتی چهارم مطرح شده است. هدف‌گذاری جدید پیشنهاد می‌شود طرح جامع فولاد با مفاهیم نوین و همراستا با انقلاب صنعتی چهارم، بازنگری و باز هدف‌گذاری شود. پیشنهاد می‌شود مفاهیمی مانند فولاد دانش‌بنیان به‌عنوان چشم‌انداز این طرح (در کنار فولاد ۵۵ میلیون تنی) قرار گیرند و سایر اهداف، شاخص‌ها و برنامه‌ریزی‌های کمی و کیفی برپایه این مفاهیم تنظیم شوند. همچنین الزامی است افق‌های طرح‌های جامع کوتاه‌تر شود، زیرا برنامه‌ریزی در دوران پر از تحول فناورانه، به شدت از تغییرات و عدم قطعیت‌های ناشناخته اثر خواهد پذیرفت. پیشنهاد می‌شود طرح جامع فعلی در افق ۱۴۰۴ بازنگری و تا افق مذکور مقدمات مطالعاتی و راهبردی برای برنامه‌ریزی افق ۱۴۱۰ آماده شود. همچنین لازم است علاوه بر رصد مستمر و جامع تحولات فناورانه و نوآورانه به‌طور عام و در صنعت فولاد به‌طور خاص، شیوه برنامه‌ریزی طرح جامع فولاد بر مبنای آینده‌نگری فناوری و سناریونگاری تنظیم شود. پیشگامی صنعت فولاد با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از مشکلات توسعه‌دهندگان فناوری‌های نوین، نداشتن فرصت پایلوت و آزمون صنعتی و تضمین خرید است، پیشنهاد می‌شود با الزام سیاستی وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان ایمیدرو و شرکت ملی فولاد، بنگاه‌های فولادساز برای پیشگامی و پذیرش فناوری‌های نوین، امکانات و تجهیزات خود را در اختیار تیم‌های فناور قرار دهند. در همین راستا به وزارت صنعت، معدن و تجارت و ایمیدرو پیشنهاد می‌شود علاوه بر الزام سیاستی، با حمایت از افزایش سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر و راه‌اندازی صندوق‌های تخصصی برای بیمه فناوری و نوآوری ریسک صنعت فولاد برای پیشگامی در این حوزه کاهش داده شود. علاوه براین به بنگاه‌های بزرگ فولادساز پیشنهاد می‌شود در انتخاب راهکار برای مسائل و نیازهای خود، به راهکارهای مبتنی بر فناوری نوین اولویت دهند. توسعه نهادهای تسهیل‌گر نوآوری برای رشد و توسعه صنعت فولاد در بستر انقلاب صنعتی چهارم، پیشنهاد می‌شود در جهت ارتقای اکوسیستم‌هایی که متناسب با این انقلاب هستند، اقدام‌های لازم از سمت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت صنعت، معدن و تجارت، ایمیدرو و بنگاه‌های بزرگ فولادساز انجام شود. به‌طور خاص، حمایت از صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر تخصصی در صنعت فولاد، حمایت از پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و شتابدهنده‌های تخصصی در این صنعت، مشارکت‌دهی کارگزاران تبادل فناوری، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و ارائه فرصت پایلوت و خرید تضمینی محصول آنها، حمایت از استارت‌آپ‌ها و تیم‌های نوپا و تأمین سرمایه‌بذری و ارائه مشاوره تخصصی در صنعت فولاد، مجموعه پیشنهادها و اقداماتی است که باید در دستور کار نهادهای فوق قرار گیرد. بازنگری در نظام آموزش پیشنهاد می‌شود آموزش‌های عمومی، تخصصی و بین‌رشته‌ای برای بدنه کارشناسی و مدیریتی صنعت فولاد برای آشنایی بیش از پیش با انقلاب صنعتی چهارم و تحولات فناورانه فراهم شود. همچنین لازم است به‌طور پیوسته اطلاعات جدید و آموزش مفاهیم نوین برای ایشان حداکثر در بازهه‌ای یک‌ساله ازسوی ایمیدرو و شرکت ملی فولاد برنامه‌ریزی شود. علاوه بر این، نظام گزینش و ارتقا در بخش‌های مدیریتی، لازم است تغییراتی را داشته باشد تا مدیران آشنا با مفاهیم انقلاب صنعتی چهارم و معتقد به آن را انتخاب کند. اقدامات آموزشی یادشده برای بخش خصوصی از جنس تجویزی بوده، اما برای بخش‌های دولتی یا مرتبط با تصمیم‌گیری حوزه دولت، باید الزامی شود. بازنگری کامل در منطق محدودیت مجوزهای توسعه‌ای به‌دلایل متعدد و با توجه به برنامه‌ریزی‌های طرح جامع و تصمیم‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت و ایمیدرو، موضوع مجوزهای توسعه‌ای در زنجیره ارزش صنعت آهن و فولاد متوقف شده است. موضوع توازن در زنجیره و مباحث امکان‌سنجی، زیست‌محیطی و برخی مباحث سیاستی در این توقف مؤثر بوده‌اند، اما همه این تصمیم‌ها و سیاست‌ها برآمده از مفروضات طرحی مبتنی بر انقلاب صنعتی دوم -سوم است. ازاینرو پیشنهاد می‌شود مسئله صدور مجوز برای توسعه صنعت فولاد ملزم به رعایت الزامات این انقلاب شود و همه مجوزهایی که مبتنی بر الزامات انقلاب صنعتی چهارم نباشند، متوقف شوند. تسهیل ارتباط صنعت، دانشگاه و نهادهای توسعه‌دهنده پیشنهاد می‌شود اقدام‌های گسترده در سطح ایمیدرو، شرکت ملی فولاد و بنگاه‌های بزرگ فولادساز کشور، برای توسعه ارتباطات با دانشگاه، شرکت‌های دانش‌بنیان، استارت‌آپ‌ها و سایر نهادهای توسعه‌دهنده فناوری و نوآوری انجام شود. به‌طور مشخص، پیشنهاد می‌شود مطالعات نیازسنجی ازسوی تیم‌های مستقل، در بنگاه‌های فولادساز کشور با حمایت ایمیدرو انجام شود. نیازهای شناسایی شده، به‌عنوان فرصت‌هایی برای ارائه راهکارهای مبتنی بر فناوری نوین در اختیار دانشگاه‌ها و سایر نقش‌آفرینان اکوسیستم توسعه فناوری و نوآوری خواهد بود.