ماین نیوز - قراضه، طلای استراتژیك صنعت فولاد

شورهاي پيشرو و توسعه‌يافته بر نقش راهبردي و تاثير گذار قراضه در صنعت، اقتصاد و محيط زيست كاملا واقفند و فعالان اين بازار در آن كشورها از تسهيلات و امكانات بسيار زيادي بهره‌مند هستند و دولت‌هايشان تمام امكانات و بسترهاي مورد نياز جهت توليد، عرضه، فرآوري، واردات، صادرات و غيره را فراهم كرده و قوانين حمايتي و تسهيل‌كننده متعددي را هم در اين خصوص تصويب كرده‌اند

در حالي كه در كشور ايران كه در حال حاضر رتبه سيزدهم توليد فولاد در دنيا را دارا است و به‌طور قطع مسوولان برنامه‌ريزي‌هاي لازم در خصوص افزايش ظرفيت توليد داخلي فولاد در كشور تا سال ۱۴۰۴ را مطابق با سند چشم‌انداز انجام داده‌اند، ابتدايي‌ترين امكانات و بسترهاي لازم براي اين كالا را در داخل مهيا نكرده و اساسا قراضه را به عنوان يك صنعت در نظر نگرفته‌اند و از همه مهم‌تر اينكه آن‌گونه كه شايسته است به نقش و جايگاه اين كالاي راهبردي به عنوان يك سرمايه ملي توجهي نشده و اهميت و تاثيرات بسيار مثبت قراضه در صنعت، اقتصاد و محيط زيست براي مديران و تصميم‌گيران دست‌اندركار تبيين نشده و اقدامات عيني و اثربخشي نيز صورت نگرفته است.

جهت اطلاع عموم مردم و دست‌اندركاران مسوول از نقش و اهميت قراضه در صنعت، اقتصاد و محيط زيست، به ذكر فقط چند مورد از مزاياي استفاده از آهن قراضه در صنعت فولاد اشاره مي‌شود كه البته بايد دقت شود فقط همين چند مورد چه تاثيرات مهم اقتصادي و زيست محيطي را براي كشور به همراه خواهند داشت.

به استناد آمارهاي ارائه شده توسط مهندس محمد حسن جولازاده، عضو محترم هيات مديره انجمن علمي آهن و فولاد ايران، هر تن فولادي كه به وسيله آهن قراضه به دست مي‌آيد داراي چهار مزيت اساسي است كه مهم‌ترين آنها عبارت است از كاهش آلودگي هوا به ميزان ۸۵ درصد، كاهش مصرف كربن به ميزان ۹۵ درصد، كاهش مصرف آب به ميزان ۴۰ درصد و كاهش مصرف انرژي به ميزان ۷۵ درصد.

بنابراين با توجه به اين چهار شاخص مهم و محاسبه هزينه و فايده اين شاخص‌ها براي اقتصاد، صنعت و محيط زيست، آيا لزوم پذيرش اين كالا به عنوان يك صنعت توانمند و همچنين توجه جدي و نگاه ويژه نسبت به مديريت اين بازار احساس نمي‌شود و آيا وقت آن نرسيده تا به صورت كاملا تخصصي به قراضه جهت تبديل آن به عنوان يك صنعت مدرن و پيشرفته با خريد تجهيزات روز دنيا جهت فرآوري صنعتي قراضه، تهيه و تدوين قوانين و مقررات حمايتي و تسهيلي براي فعالان آن و ايجاد زيرساخت‌ها و بسترهاي مورد نياز اين كالا بپردازيم؟

كمبود قراضه در حال حاضر در كشور به مرز خطر و هشدار رسيده و فرياد اكثر فولادسازان در خصوص تامين قراضه به عنوان يك معضل جدي به گوش مي‌رسد كه ادامه اين روند به‌طور قطع صنعت فولاد كشور را با چالش‌هاي بسيار اساسي مواجه خواهد كرد و هزينه‌هاي بسيار سنگيني را بر دوش دولت و بخش خصوصي خواهد گذاشت.

يكي از مهم‌ترين مشكلات قراضه در حال حاضر مشكل مديريتي و تشكيلاتي آن است و عدم وجود ساختار تاثيرگذار و منسجم جهت برنامه‌ريزي و پيگيري امور مربوط به قراضه در كشور اصلي‌ترين و اساسي‌ترين معضل موجود است، در صورتي كه با حمايت دولت و توسط اتحاديه صنايع بازيافت ايران يك تشكيلات مشخص، متخصص و توانمند جهت مديريت بازار آهن قراضه به وجود آيد، بخش اعظم مشكلات موجود مرتفع و فولاد سازان و مصرف‌كنندگان قراضه با مراجعه به اين تشكيلات نياز خود را تا حدودي برطرف خواهند كرد. همچنين در حال حاضر كشور به منابع مناسب قراضه جهت تامين نياز صنايع فولادسازي دسترسي دارد كه در صورت برنامه‌ريزي و مديريت صحيح مي‌توان از اين منابع داخلي به بهترين نحو ممكن استفاده كرد.

در ذيل به چند منبع اشاره خواهد شد كه برخي از اين منابع در حال حاضر نيز تامين بخشي از قراضه موردنياز صنايع را بر عهده دارند، اما نحوه استفاده از آنها به صورت كاملا مديريت شده و علمي و همچنين استفاده حداكثري از اين منابع نيست.

دسترسي به قراضه از محل بازيافت كشتي‌هاي فرسوده و از رده خارج
به استناد آمار سازمان بنادر و دريانوردي تا پايان سال ۱۳۹۰ تعداد ۲۷ هزار و ۸۶ فروند شناور در كشور وجود دارد كه به‌طور طبيعي همه اين شناورها و كشتي‌ها داراي عمر مفيد هستند و پس از پايان عمر مفيدشان بايد از رده خارج و مستهلك شوند، در حالي كه كشور بسترها و تجهيزات لازم جهت اوراق اين كشتي‌ها و شناورها را در اختيار ندارد و از اين رو يكي از منابع مهم و اساسي تامين قراضه مورد‌نياز صنايع را از دست داده است.

همچنين با توجه به موقعيت استراتژيك كشور و دسترسي به راه‌هاي دريايي به خصوص شاهراه حياتي خليج فارس، در صورت تاسيس كارگاه‌هاي استاندارد بازيافت كشتي‌هاي فرسوده علاوه‌بر بازيافت كشتي‌هاي داخلي مي‌توان كشتي‌هاي خارجي مستهلك را نيز جذب كرده و با اين كار علاوه‌بر تامين بخشي از قراضه مورد نياز صنايع، كمك شاياني به ايجاد اشتغال و همچنين پاكيزگي محيط زيست كرد.

دسترسي به قراضه از محل بازيافت ناوگان و خطوط ريلي مستهلك و از رده خارج
در حال حاضر راه آهن جمهوري اسلامي ايران و شركت‌هاي تابعه آن به دليل اينكه ناوگان و خطوط ريلي آن داراي عمر مفيد هستند و پس از اتمام عمر مفيد بايد مستهلك شود، مي‌تواند به عنوان يكي از منابع عظيم و عمده تامين قراضه به شمار آيد.

دسترسي به قراضه از محل بازيافت تجهيزات و خطوط لوله انتقال نفت و گاز
در شركت‌هاي نفت، گاز و پتروشيمي و به‌طور كلي حوزه وزارت نفت منابع بسيار زيادي قراضه وجود دارد، به خصوص خطوط لوله انتقال نفت و گاز بعد از پايان عمر مفيدشان به دليل قطر، ضخامت و طولي كه دارند تاثير زيادي در تامين قراضه مورد نياز صنايع كشور دارند.

دسترسي به قراضه از محل بازيافت خودروهاي فرسوده سبك و سنگين
در صورتي كه خودروهاي فرسوده سبك و سنگين با وضع قوانين حمايتي موثرتر از چرخه حمل و نقل خارج و بازيافت شوند، علاوه‌بر تامين بخش ديگري از قراضه مورد‌نياز، خدمتي بس عظيم و ماندگار به كاهش آلودگي هوا، كاهش هزينه‌هاي درماني، كاهش مصرف سوخت، كاهش تصادفات جاده‌اي و غيره خواهد شد.

دسترسي به قراضه بافت‌هاي فرسوده
دسترسي به قراضه ساختماني بافت‌هاي فرسوده نيز يكي از روش‌هاي دستيابي به قراضه است.

از سوي ديگر يكي ديگر از راه‌هاي تامين كسري قراضه مورد نياز صنايع فولادسازي، واردات قراضه است و اكثر كارشناسان و صاحب‌نظران بر اين امر اتفاق نظر دارند، ولي ابتدا بايد تشكيلات مديريت قراضه در داخل كشور جهت مديريت اين كالا تشكيل شود و سپس با برنامه‌ريزي صحيح از منابع داخلي و در دسترس قراضه به بهترين نحو ممكن استفاده شود، آن‌گاه بايد به مقوله واردات قراضه با يك برنامه مدون و ايجاد بسترهاي لازم جهت واردات قراضه پرداخت.

جمع آوري قراضه‌ها از سطح شهرها و مناطق، اولين تاثير قراضه بر محيط زيست است و همچنين مصرف قراضه در واحدهاي فولادسازي با تاثيرات ذكر شده كمك بعدي قراضه به محيط زيست به شمار مي‌رود.

به‌علاوه يكي ديگر از مزيت‌هاي مصرف قراضه براي صنايع فولادسازي كشور بازدهي وزني آن است كه اين بازدهي وزني در صورت مصرف قراضه ۹۸ درصد و در صورت مصرف‌ آهن اسفنجي ۸۵ درصد است كه اين ميزان بازدهي وزني براي فولادسازان و صاحبان صنايع فولادي از نظر اقتصادي و زيست محيطي بسيار حائز اهميت خواهد بود و نقش بسيار زيادي را در كاهش هزينه‌هايشان ايفا خواهد كرد.

با توجه به همه اين موارد در خصوص تاثيرات و فوايد قراضه، بايد گفت تا زماني كه نخست جايگاه، نقش و اهميت قراضه و اثرات آن حداقل براي دولت، مجلس و ساير نهادهاي موثر و تصميم‌گير مشخص و مسجل نشود و دوم يك صنف و تشكيلات متخصص، منسجم، قدرتمند و داراي اختيارات كافي با حمايت دولت و توسط بخش خصوصي كه متولي اين امر مي‌تواند اتحاديه صنايع بازيافت ايران باشد، جهت مديريت و پيگيري امور مربوط به قراضه در كشور ايجاد نشود، بي‌شك كوچك‌ترين بهبودي در اين بازار حاصل نخواهد شد و اوضاع مانند قبل پيش خواهد رفت. همچنين در صورتي كه درخواستي از سوي هر يك از سازمان‌ها يا نهادهاي مسوول و تصميم‌گير جهت حل مشكلات و معضلات اين بازار وجود داشته باشد و عزم و اراده جدي و قدرت كافي را نيز در اين خصوص داشته باشند، با افتخار و در جهت خدمت به صنعت و ملت عزيزمان راهكارهاي عملي و تاثيرگذار متعددي جهت خروج از اين اوضاع و احوال را در طبق اخلاص گذاشته و تقديم خواهيم كرد.
محمد سیاوشي