گروه صنایع معدنی آلومینیوم
 
/گزارش تحلیلی ارسالی به ماین نیوز/
جايگاه ايران ميان بازي گردانان و بازيگران صنعت آلومينيوم
صنعت آلومينيوم در ايران به رغم اينكه 4دهه از پايه گذاري آن مي گذرد همچنان به كندي مسير توسعه را مي پيمايد اين در حاليست كه كشورهاي منطقه كه امروزه به رقيبي سرسخت ما در اين صنعت تبديل شده اند در حال فتح قله هايي از جنس آلومينيوم هستند. امروزه كشورهايي كه توانسته اند در قامت بزرگان اين صنعت درآيند، نبض بازار جهاني را در اختيار گرفته اند تا در افت و خيزهاي قيمتي جان سالم به در برند.

غول هاي از جنس آلومينيوم

در حال حاضر سالانه حدود 46 ميليون تن آلومينيوم در جهان توليد و پيش بيني مي شود كه بيش از 600 ميليون تن آلومينيوم قابل بازيافت در سطح جهان وجود دارد . پنج كشور اول توليد كننده آلومينيوم عبارتند از ؛ چين ، روسيه ،كانادا ، آمريكا و استراليا. چين به تنهايي حدود 20.5 ميليون تن آلومينيوم در سال توليد مي نمايد و در همين حال بزرگترين مصرف كننده آلومينيوم نيز است. 4 كشور ديگر مجموعا در حدود 10.5 ميليون تن در سال توليد مي كنند . حدود 10 درصد از كل توليد آلومينيوم جهان در بزرگترين قطب انرژي جهان ، خاورميانه صورت مي پذيرد.

كاهش قيمت آلومينيوم در سال گذشته ميلادي باعث تغيير اساسي در شرايط تعادلي بازار شد و در نتيجه اميدها نسبت به رشد قيمت اين فلز افزايش يافت ، با اين وجود برخي از تحليل گران اعتقاد دارند كه شرايط بازار تغيير نكرده است و همچنان با شرايط سال قبل پيش خواهد رفت . قيمت آلومينيوم در طول سال 2013 كاهش پانزده درصدي داشته است و از 2040 دلار به 1740 دلار بر تن سقوط كرد . روند نزولي قيمت با شروع سال 2014 ادامه يافت و هم اكنون قيمت در كمترين سطح خود از سال 2009 است. البته بايد در نظر داشت كه عرضه آلومينيوم از تقاضاي آن پيشي گرفته و اين موضوع علاوه بر افزايش ذخاير اين فلز به ويژه در چين و كانادا ، موجب شد كه عملكرد اين فلز در بازار لندن نامناسب باشد . همين كاهش قيمت موجب تغيير اساسي در شرايط تعادلي بازار گرديده و در نتيجه اميدها نسبت به رشد قيمت اين فلز افزايش يافت. همزمان با كاهش قيمت ها ، شركت هاي بزرگ آلومينيومي نيز از خود واكنش نشان دادند . به عنوان مثال شركت " روسال " بزرگترين توليد كننده آلومينيوم جهان، برنامه توليد خود را 9 درصد و شركت "آلكوا" 11 درصد كاهش دادند و اعلام كردند احتمالا در سال 2014 به اين روند ادامه دهند. در كنار آن ، بزرگان آلومينيومي جهان به جنگ هزينه ها رفته و به برنامه هاي بهره وري روي آورده اند و با افزايش پروژه هاي تحقيقاتي و پژوهشي خود، در صدد كاهش بهاي تمام شده هستند . " آلكوا " در برنامه هاي خود پيش بيني كرده است كه تا سال 2015 بتواند 10 درصد از هزينه هاي ذوب آلومينيوم و 7 درصد از هزينه هاي توليد شمش آلومينيوم را كاهش دهد.

آيا آرامش به بازار آلومينيوم باز خواهد گشت؟

تا آن زمان كه در بازار آلومينيوم با مازاد عرضه همراه باشيم ، توليدكنندگان از كاهش قيمت آسيب خواهند ديد . علاوه بر آن تهديد هميشگي صنعت آلومينيوم يعني هزينه هاي انرژي احتمالا چالشي تر خواهد شد و نهاده هاي توليد نيز با افزايش هزينه روبرو خواهد شد . لذا توليد كنندگان مجبور خواهند بود تا هزينه هاي مواد خام خود را كاهش دهند. در ميان مدت و بلند مدت ، مصرف آلومينيوم جهاني با رشد متناوب همراه خواهد بود. رشد مصرف در صنايع خودرو سازي ، نظامي ، هوا فضا و بسته بندي قابل ملاحظه خواهد بود. صنعت خودرو سازي كه همچنان با رشد توليد همراه است ، يكي از بزرگترين صنايع پاين دستي آلومينيوم محسوب خواهد شد كه به دليل وزن سبك ، قابليت بازيافت و ساير قابليت هاي اين فلز به افزايش مصرف آن پرداخته است . احتمالا تا سال 2025 تقاضا براي آلومينيوم 2 برابر خواهد شد . چين در حال حاضر 40 درصد مصرف جهاني آلومينيوم را به خود اختصاص داده و با ورود تدريجي هند به بازار مصرف ، قيمت آلومينيوم و آلومينا از سطح رقابتي بالاتري برخوردار خواهند شد. اما از سوي ديگر طرح موسوم به نردبان قيمت انرژي كه در چين مطرح گرديده و از سوي انستيتوي صنايع فلزات غير آهني اين كشور نيز مورد تاييد قرار گرفته است در مراحل اوليه خود قرار دارد . هدف اصلي دولت چين از اجراي اين طرح ؛ كاهش مازاد موجودي آلومينيوم در بازار و محدود ساختن آن است. به اعتقاد متخصصان اين صنعت، زماني كه طرح مزبور اجرايي شود ، تاثيرات كلي و بزرگي بر صنعت آلومينيوم خواهد گذاشت. قيمت هاي نردباني انرژي ، شركت هاي كم توجه به محيط زيست و مصرف كنندگان بالاي انرژي را از بازار خارج خواهد ساخت. انرژي بيشترين هزينه را براي دست اندركاران صنعت آلومينيوم الكتروليتيكي و 45 درصد از كل هزينه توليد اين محصول را در بر دارد . لذا به منظور كاهش هزينه هاي توليد بزرگترين چالش همين انرژي است.

آلومينيوم در منطقه:

در حال حاضر در حدود 10 درصد از ظرفيت توليد آلومينيوم در منطقه خاورميانه محقق شده است . ايران يكي از كشورهاي با سابقه در صنعت آلومينيوم منطقه محسوب مي شود . عربستان سعودي طرح توسعه ظرفيت خود تا 10 ميليون تن در سال را در دست مطالعه و اجرا دارد . امارات متحده عربي نيز با توليد 8 .1 ميليون تن رتبه ششم جهاني را داشته و طرح توسعه جهت افزايش ظرفيت به 4 و سپس به 10 ميليون تن را در دست اجرا دارد. قطر نيز به سرعت به توسعه ظرفيت توليد مي افزايد ، هم اكنون بيش از 600 هزار تن آلومينيوم توليد مي كند. بحرين با 890 هزار تن و عمان با 360 هزار تن توليد در سال از رقباي ايران هستند . كشورهاي شمالي ايران از قبيل آذربايجان ،قزاقستان، اكراين ، روسيه و تاجيكستان نيز در باشگاه توليد كنندگان آلومينيوم جهان حضور دارند . روسيه به تنهايي 8 .3 ميليون تن در سال آلومينيوم توليد مي كند . ساير كشورهاي حوزه C.I.S در مجموع حدود 700 هزار تن ظرفيت توليد آلومينيوم دارند . تركيه نيز با ظرفيت 60 هزار تني در توليد آلومينيوم فعال است كه البته بيشتر از طريق بازيافت عمل مي نمايد . پيش بيني مي گردد تا 10 سال آينده به دليل مزيت گاز ، در حدود 40 درصد از توليد آلومينيوم جهان در كشورهاي حاشيه خليج فارس صورت پذيرد.

آلومينيوم در ايران:

آلومينيوم در ايران از سال 1351 با ايجاد كارخانه آلومينيوم اراك آغاز گرديد . سپس كارخانه آلومينيوم المهدي با ظرفيت 110 هزار تن و هرمزال با ظرفيت 147 هزار تن در سال به مدار توليد آلومينيوم ايران پيوستند. در حال حاضر ظرفيت توليد كشور با احتساب خطوط 1 و 2 كارخانه ايرالكو، 487 هزار تن در سال است و توليد كشور در سال 1391 بيش از 337 هزار تن و در 11 ماهه اول سال 1392 در حدود 322 هزار تن بوده است و پيش بيني مي شود تا پايان سال به 352 هزار تن در سال برسد. ايران در رتبه بندي سال 2011 مقام 22 جهاني را به خود اختصاص داده بود . اين رتبه در سال 2012 به 20 و در آخرين رتبه بندي با پشت سر گذاشتن فرانسه به رتبه 19 جهاني ارتقاع يافته است . پيش بيني مي شود ايران در سال 2014 از سد عمان گذر و رتبه 18 جهاني را از آن خود كند . در صورت اجراي برنامه ها بر اساس اهداف پيش بيني شده و ظرفيت فعلي كشور، گذر از آلمان و رسيدن به رتبه 17 جهاني تا پايان سال آتي دور از دسترس نخواهد بود . طرح آلومينيومي ديگر ايران كه در حال احداث است عبارتند از ، طرح آلومينيوم جاجرم با ظرفيت 36 هزار تن درسال، آلومينيوم جنوب به ظرفيت 276 هزار تن در سال ، آلومينيوم مسجد سليمان با ظرفيت 175 هزار تن در سال . در مجموع ظرفيت توليد آلومينيوم ايران تا سال 1396 برابر با 975 هزار تن در سال خواهد بود . طبق سند چشم انداز ، ايران بايد تا سال 1404 حداقل 1.5 ميليون تن ظرفيت توليد آلومينيوم ايجاد كند.

فرصت ايران:

صنايع آلومينيوم كشور با دو مشكل عمده روبرو هستند . اول انرژي و دوم مواد اوليه يا بوكسيت . انرژي كه در كشور ايران از نقاط قوت به حساب مي آيد ، به دليل مديريت ضعيف در اجرا ، به نقطه ضعف اين صنعت تبديل گرديده است . تقريبا 20 درصد از هزينه هاي توليد آلومينيوم در ايران به حامل انرژي يعني برق تعلق دارد . در برخي مواقع مانند طرح آلومينيوم هرمزال ، برق به موقع و به اندازه تامين نشده است و در برخي موارد به دليل هزينه هاي برق شركتي مانند آلومينيوم المهدي با تهديد هاي قطع برق روبرو بوده است. در همين زمان كشورهاي رقيب كه از قضا در منابع انرژي با ما سهيم هستند ، به برداشت نا عادلانه از منابع انرژي يا همان ميادين مشترك گازي پرداخته و علاوه بر كسب درآمد به افزايش ارزش افزوده و اشتغالزايي پرداخته اند . كشورهاي حوزه جنوب خليج فارس به ويژه قطر ، به صنعت آلومينيوم به چشم قلك انرژي نگاه مي كنند و با دعوت از سرمايه گذاران ، با پيشنهاد قيمت مناسب انرژي ، شركت هاي بزرگ را به سرمايه گذاري در صنعت آلومينيوم خود ترغيب مي كنند . مشكل دوم ايران ، تامين بوكسيت به عنوان ماده اوليه توليد آلومينيوم است . صنعت آلومينيوم ايران بايد بر اساس مزيت انرژي ، واردات ماده اوليه از طريق سواحل گسترده ، توليد شمش ، ايجاد ارزش افزوده و حركت به سمت صنايع پايين دستي و با تكنولوژي پيشرفته و در نهايت صادرات به بازارهاي منطقه اي و بين المللي صورت پذيرد. لذا توسعه اين صنعت بايد در كنار آب هاي آزاد و در نزديكي منابع انرژي كشور انجام گيرد. اين همان راهي است كه سال ها پيش براي ما متصور بود اما همسايگان ما از قبيل بحرين و قطر به اجراي آن پرداختند.

ايران بايد با استفاده از منابع انرژي خود و نيم نگاهي به تجربيات بين المللي به راه اصلي بازگشته و اين صنعت را به نقطه اي كه درخور كشور باشد برساند . تجربيات خارجي نشان مي دهد كه واحدهاي آلومينيومي بايد نيروگاه اختصاصي در كنار خطوط توليد خود داشته باشند و به صرفه مقياس توجه كنند . تجربيات رقبا نشان مي دهد ، استفاده از منابع زير زميني ساير كشورها موجب ايجاد ارزش افزوده در داخل و حفظ ثروت ملي و ايجاد اشتغال در كشور مي گردد .اجرايي شدن طرح هايي از قبيل بوكسيت گينه(كه با هدف تامين بخشي از مواد اوليه صنعت آلومينيوم ايران تعريف شده اما نزديك به دو دهه است شكل اجرايي پيدا نكرده) ، موجب رشد و توسعه صنعت كشور و ثروت افزايي مي شود. تجربيات تركيه نشان مي دهد ، بايد از فرصت هاي ديپلماتيك براي رشد و توسعه صنايع كشور استفاده كرد . تجربيات رقباي جنوبي نشان مي دهد ، استفاده از يك مزيت نسبي ، تا چه حد سرمايه گذاران خارجي را به سرمايه گذاري مستقيم در كشور متمايل مي سازد.

* علي بختياري قلعه
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۲۴ ارديبهشت ۱۳۹۳ ساعت ۱۷:۳۲
کد مطلب: 8181
 
۴ نظر
 


بسيار كامل بود . لطفا در خصوص آلومينيوم بيشتر مطلب بنويسيد . (313)
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳-۰۲-۳۰ ۱۹:۰۸:۳۹
 
ممنون . اي كاش مسئولين اين متن را بخوانند . عالي بود . براي همه هم كلاسي هاي خود فرستادم . (407)
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳-۰۳-۱۲ ۱۷:۰۴:۵۳
 
به نظر شما ايران به توليد 1.5 ميليون تن آلومينيوم تا سال 1404 مي رسد ؟ (471)
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳-۰۳-۲۱ ۱۷:۱۸:۳۸
 
ریحانه
بسیار عالی بود . برای گزارش کلاسی از این متن استفاده کردم . لطفا راه تماس با نویسنده مطالب را بیان کنید . برای تهیه پایان نامه خیلی به ایشون نیاز دارم . (1476)
پاسخ سردبیر: آقای بختیاری قلعه از کارشناسان ایمیدرو هستند. در صورت نیاز به برقراری ارتباط با ایشان یک ایمیل برای بنده ارسال نمایید تا شما را به ایشان لینک کنم. ممنون بابت نظرتان.
ایمیل من:
javadbehabadi.isna@gmail.com
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۴-۰۲-۱۷ ۱۳:۳۹:۱۳