به گزارش ماین نیوز، اخیرا وزیر صمت، خام‌فروشی را یکی از معضلات حوزه معادن کشور عنوان کرد و گفت در حوزه معادن، اکتشافات، صنایع معدنی و صنایع پایین‌دستی و فرآوری آن عقب‌افتادگی بزرگی در سطح ملی داریم. چه اقداماتی به‌عنوان معاون وزیر و رئیس هیات عامل ایمیدرو در دستور کار دارید؟
طی سال‌های گذشته برای توسعه صنایع معدنی و جلوگیری از خام‌فروشی اقدامات قابل توجهی انجام شده است، به‌طوری که رشد ایجاد ظرفیت در زنجیره فولاد کشور از سال ۹۲ تاکنون بیش از ۵۰ درصد و زنجیره مس و آلومینیوم بیش از ۷۰ درصد است، اما با توجه به پتانسیل‌های معدنی کشور، این اقدامات کافی نبوده و لازم است همه دست‌اندرکاران اقتصادی توجه ویژه‌ای به این بخش داشته باشند.
برای جبران عقب‌ماندگی در اکتشاف، ایمیدرو با همکاری بخش‌خصوصی از سال ۹۳ تاکنون، نزدیک به ۷۰۰ هزار کیلومترمربع پهنه اکتشافی را عملیاتی و تاکنون بیش از هزار محدوده پتانسیل‌دار را شناسایی کرده است. این امر می‌تواند تا حدودی زیربنای توسعه فعالیت‌های معدنی آتی کشور باشد و تکمیل فعالیت‌های اکتشافی از اولویت‌های این سازمان است.
همچنین اجرای طرح‌ها و پروژه‌ها در مقیاس‌های بین‌المللی با هدف ایجاد ارزش افزوده صنعتی در زنجیره فلزات اساسی، تکمیل زیرساخت‌های مورد نیاز بخش معدن و صنایع معدنی، افزایش جذابیت این بخش برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و بسترسازی و تسهیل فرآیندها در این زمینه از جمله برنامه‌های این سازمان برای توسعه بخش معدن و صنایع معدنی کشور است.
هم‌اکنون حدود ۱۱ هزار معدن و پهنه معدنی غیرفعال در کشور وجود دارد. علت غیر فعال بودن موارد یادشده چیست؟ و چه راهکارهایی در این زمینه دارید؟
ایمیدرو در راستای سیاست‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت، با همکاری شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و تشکل خانه معدن، طرح احیای معادن کوچک را از سال ۹۸ آغاز کرد. در راستای اجرای این طرح، طی ۹ ماه امسال، ۱۷۶ معدن و در سال گذشته ۱۴۶ معدن (مجموعا ۳۲۲ معدن) در مناطق کشور مختلف، احیا و فعال‌سازی شده است. طی این طرح در ابتدا به بررسی دلایل غیرفعال شدن معادن پرداختیم که از عمده آنها، تغییرات شرایط اقتصادی مواد معدنی، کمبود زیرساخت‌ها، بوروکراسی‌های دولتی کمبود منابع مالی موردنیاز فرآوری است و از طریق این طرح به بررسی و رفع بسیاری از مشکلات معدنکاران پرداختیم.
اگر بخواهم مشکلات معادن کوچک‌مقیاس را دسته‌بندی کنم باید به دو مشکل اشاره کنم؛ مشکل نخست این است که با توجه به بررسی‌های انجام‌شده در اغلب معادن واگذار‌شده، اکتشاف انجام نشده است. همچنین، به دلیل ذخایر پایین، امکان فرآوری در این معادن وجود ندارد. برای رفع این مشکل، می‌توان با مشارکت شرکت‌های بزرگ همچون فولاد مبارکه و مس، ۱۰ تا ۲۰ معدن کوچک را در اختیار آنها قرار داد، تا با سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام می‌دهند، نسبت به اکتشاف و فرآوری اقدام شود. همچنین می‌توان با واگذاری واحدهای کوچک به بخش‌خصوصی، بهره‌وری آنها را افزایش داد. در این زمینه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی با واگذاری راهبری برخی واحدهای تابعه، تجربه مطلوبی کسب کرد؛ به‌طوری که تولید در این واحدها بیش از پنج برابر، اشتغال و میزان ذخیره نیز هریک سه برابر شده است. اگر واگذاری به شکل درست اتفاق بیفتد، بخش خصوصی می‌تواند این واحدها را توسعه دهد.
تحریم‌ها چه تاثیری بر تولید و صادرات فولاد کشور داشت؟ چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است؟
طی سال‌های اخیر اقتصاد کشور تحت تاثیر تحریم‌های اقتصادی قرار داشت. با این حال و با وجودی که از ابتدای اعمال تحریم‌ها، فولاد و فلزات اساسی کشور در گروه تحریم‌ها قرار گرفته‌اند، باید اذعان کرد که در زنجیره فولاد کشور طی سال‌های ۹۷ و ۹۸ رشد تولید داشته‌ایم (رشد تولید شمش فولاد در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ به ۱۰ درصد رسیده است) و این روند در سال‌جاری نیز ادامه دارد، به‌طوری‌که در ۷ ماه ابتدای سال تولید شمش فولاد ۹/ ۱۶ میلیون تن (۶ درصد رشد) و محصول فولادی ۷/ ۱۲ میلیون تن (۹ درصد رشد) داشته‌اند.
همچنین در حوزه صادرات نیز عملکرد افزایشی است. به عنوان نمونه صادرات شمش فولاد در سال ۹۸ بیش از ۹/ ۶ میلیون تن (رشد ۲۶درصدی) و محصولات فولادی بیش از ۴/ ۳ میلیون تن (۱۶ درصد رشد) بوده است. اکنون هم که افق پیش‌رو بهبود شرایط اقتصادی کشور را نوید می‌دهد، با توجه به پتانسیل‌های بخش معدن و صنایع معدنی از طریق جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و بسترسازی مناسب به منظور اجرای طرح‌های بزرگ با ارزش افزوده بالا می‌توان جهش مناسبی در حوزه معدن و صنایع معدنی داشت.
برای توسعه بازارهای صادراتی چه برنامه‌هایی دارید؟
در سال‌های پیش‌رو برای توسعه بازارهای صادراتی هم برنامه‌ریزی شده است. با توجه به اینکه در حال حاضر تنوع بازارهای صادراتی حوزه معدن و صنایع معدنی بسیار زیاد است، توسعه بازارهای هدف با تاکید بر کشورهای همسایه، چین، روسیه و سایر کشورهای دارای ارتباط مناسب بین‌المللی هدف‌گذاری خواهد شد و در این خصوص اقدامات لازم صورت می‌پذیرد.
هم‌اکنون تامین مواد اصلی و مورد نیاز فولادسازان، از جمله سنگ آهن، یکی از چالش‌های پیش روی این صنعت است و معادن موجود به دلیل انجام برنامه‌های توسعه‌ای کنار معدن از جمله گندله‌سازی و احیا و نیز فولادسازی موجب ایجاد کمبودهایی در تامین مواد اولیه اصلی برای فولادسازان بزرگ کشور از جمله شرکت فولاد مبارکه، ذوب‌آهن و… شده است. چه اقداماتی در این زمینه باید صورت بگیرد؟
برداشتن مشکلات پیش‌روی فولادسازی یکی از مهم‌ترین اهداف ما در سال‌های پیش‌رو است. در سال‌های اخیر طرح جامع فولاد با هدف ایجاد توازن در زنجیره فولاد کشور تعریف شده و سیاست‌های مناسب به منظور بهبود وضعیت موجود و توسعه اکتشافات به منظور کاهش ریسک تامین مواد در این طرح اتخاذ شده است که امیدواریم با تصویب این طرح و تشکیل ستاد زنجیره فولاد کشور بتوان گام موثری در بهبود وضعیت موجود برداشت.
برخی انتقادات درباره نابرابری فعالیت‌های استانی وجود دارد. نمایندگان استان‌های شمال غربی کشور به ویژه این انتقادات را مطرح کردند. ایمیدرو در این زمینه چه برنامه‌هایی در دستور کار دارد؟
ایمیدرو به عنوان تنها نهاد توسعه‌ای بخش معدن و صنایع معدنی کشور، تاکنون از ۱۰۸ شهرستان کم‌برخوردار و کمترتوسعه‌یافته، در ۸۲ شهرستان اقدام به سرمایه‌گذاری در قالب دو استراتژی کلان «توسعه و توانمندسازی» کرده است. از آمار فوق در ۴۸ شهرستان سرمایه‌گذاری توسعه‌ای و زیرساختی انجام شده که با احتساب انجام فعالیت‌های اکتشافی در ۴۱ ناحیه کمتر توسعه‌یافته، در مجموع ۸۲ شهرستان تحت فعالیت‌های ایمیدرو و شرکت‌های تابعه قرار گرفته‌اند. یکی از اقدامات سال‌های اخیر ایمیدرو، سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف نقاط مرزی کشور از جمله سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، رضوی و شمالی و نیز استان‌هایی مانند کردستان، هرمزگان و... به عنوان نقاط کم‌برخوردار کشورمان بوده است.
طرح احیا و فعال‌سازی معادن کوچک نیز عمدتا در نقاط کم‌برخوردار متمرکز شده است. استان‌هایی نظیر کهگیلویه و بویراحمد، سه استان ناحیه خراسان، هرمزگان، آذربایجان غربی، بوشهر، سیستان و بلوچستان، کرمان و جنوب کرمان از جمله مناطقی هستند که در طرح احیا و فعال‌سازی معادن کوچک قرار گرفته‌اند.
در مورد گسترش همکاری با بخش‌خصوصی توضیح دهید؟
ایمیدرو و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی از سال ۹۳ تاکنون ۵/ ۲ میلیارد دلار سرمایه جذب کرده است که بخشی از آنها در حال تکمیل است. بسترسازی برای حضور بخش‌خصوصی از قبل در ایمیدرو بوده و در تلاش هستیم این روند را گسترش دهیم و شرایط لازم را تسهیل کنیم. به‌طور مثال، با ایجاد شرکت سهامی‌عام پروژه، نقدینگی لازم را برای اجرای طرح‌های شرکت‌های بزرگ از طریق بورس تامین کنیم. از دیگر اقدامات برای توسعه بخش معدن با حضور بخش خصوصی، افزایش سرمایه شرکت‌های معدنی و صنایع معدنی برای حمایت از معادن کوچک مدنظر قرار گرفته است. حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و استفاده از ایده‌های جدید برای تدوین راه جدید برای رسیدن به فعالیت‌های جدید نیز جزو برنامه‌های ایمیدرو است.
زهرا مسافر
