ماشه‌ای که ۲ سال پیش چکانده شد
فولاد در دور زدن تحریم‌ها حرفه‌ای است
گروه صنایع معدنی
>فولاد
- حدود یک هفته قبل ایالات متحده رسما مدعی آغاز بازگشت تحریم‌های ایران از طریق مکانیسم ماشه برجام شد. البته هیچ‌کدام از کشورهای امضاکننده برجام این اقدام امریکا را قانونی و قابل اجرا ندانسته‌اند.
به گزارش ماین نیوز، با این وجود، بسیاری از کارشناسان معتقدند این امکان وجود دارد که ایالات متحده با استفاده از ابزارهای اقتصادی و قدرت سیاسی درنهایت و در عمل سایر کشورها را با خود همراه کند.
برای بررسی تاثیر فعال نشدن مکانیسم ماشه بر خلاف ادعای دولت دونالد ترامپ بر عملکرد و بازار صنایع معدنی و فلزی با فعالان و کارشناسان این صنعت گفت‌وگو کرده‌ایم. به اعتقاد فعالان صنایع معدنی، ایالات متحده امریکا چندسالی است که مکانیسم ماشه را فعال کرده است. اعمال تحریم‌های چندباره بر صنایع فلزی به‌ویژه صنعت فولاد گواه این ادعاست.
فعالان صنعت فولاد در طول سال‌های گذشته برای واردات نهاده‌های تولید و قطعات و تجهیزات مورد نیاز و در ادامه صادرات محصولات تولیدی خود با چالش‌های اساسی روبه‌رو شده‌اند. روند اجرای طرح‌های توسعه این شرکت‌ها کُند یا متوقف شده است. با این وجود کوشیده‌اند به تحریم‌ها به چشم فرصت نگاه کنند و از این فرصت برای توسعه تولید داخلی و بومی‌سازی بهره بگیرند.
ایجاد دست‌انداز در مسیر صنایع ادامه دارد
محمد اعتباری، فعال بازار فولاد و درباره تاثیر مکانیسم ماشه برجام بر صنایع فولاد کشور و بازار خرید و فروش آهن‌آلات گفت: با خروج ایالات متحده از برجام، آغاز اقدامی جدید از سوی این کشور علیه ایران و اجرای تحریم‌های جدید ممکن نیست. به‌علاوه آنکه باید اقرار کرد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری امریکا در ۴ سال گذشته هر اقدامی را برای تحت‌فشار قرار دادن ایران و آسیب به اقتصاد کشور اجرایی کرده است؛ بنابراین انتظار نداریم جریان جدیدی آغاز شود.
رئیس‌جمهوری ایالات متحده تنها به‌دنبال اجرای نمایشی سیاسی است اما این ماشه مدت‌ها پیش به سوی ما چکانده شده است و توانسته‌ایم با وجود تمام مشکلات و سختی‌ها در این شرایط به تولید ادامه دهیم. تحریم‌ها و دست‌اندازی در مسیر فعالیت صنایع از ۲ سال پیش آغاز شده است. از آن گذشته سال‌هاست صنایع فولاد کشور با انواع تحریم‌ها روبه‌رو هستند و با همین شرایط به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
این کارشناس بازار فولاد در ادامه افزود: صنایع ما سال‌هاست که شرایط تحریم را پشت‌ءسر گذاشته‌اند. تحریم‌هایی که هر روز گسترده‌تر شده است و ما به فعالیت در این شرایط عادت کرده‌ایم. البته همچنان انتخاب رئیس‌جمهور آینده این کشور حائز اهمیت است، چراکه سیاست‌های جدید این کشور بر اقتصاد و صنایع ما اثرگذار خواهد بود.
اعتباری در تشریح همزیستی فعالان صنعت فولاد با تحریم‌ها گفت: درحال‌حاضر با وجود تمام محدودیت‌هایی که در مسیر صادرات فولاد ایجاد شده، همچنان محصولات ما به بازارهای جهانی عرضه و فروخته می‌شود. تنها هزینه صادرات در چنین شرایطی افزایش می‌یابد. درواقع سال‌ها فعالیت در شرایط جنگ و تحریم، فعالان صنعتی را در دور زدن تحریم‌ها حرفه‌ای کرده است. اما ایالات متحده به‌دنبال آن است که عرصه اقتصادی را هر روز برای ما تنگ‌تر کند.
این فعال بازار فولاد در ادامه تاکید کرد: این دست مناقشات سیاسی، بحث بر سر شروع تحریم‌ها و ایجاد محدودیت‌های هر روزه از سوی ایالات متحده، بیشترین تاثیر خود را بر نرخ دلار می‌گذارد. در همین حال باید اقرار کرد که متاسفانه نرخ فروش دلار با زندگی مردم گره خورده است.
چندی پیش رئیس مجلس شورای اسلامی تاکید کرد که نباید زندگی مردم را به غرب گره بزنیم. یعنی نباید دلار معیار داد و ستدهای ما باشد. اما شاهد هستیم که نخستین معیار قیمت‌گذاری فولاد در بورس کالا، نرخ ارز نیمایی و نرخ فروش شمش صادراتی است. یعنی برخلاف شعارهایی که داده می‌شود، زندگی ما به دلار گره خورده است. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که تعیین نرخ شمش فولاد مبنای تعیین نرخ آهن اسفنجی و حلقه‌های پایین‌دستی یعنی محصولات نهایی است. بدون تردید این سیاست اشتباه است و باید مورد بازبینی قرار گیرد.
سیاست‌های داخلی مهم‌تر از استراتژی‌های خارجی
وی در ادامه افزود: مهم‌تر از سیاست‌های ترامپ و ایالات متحده، اقدامات و استراتژی‌های متولیان امر در داخل کشور است که بر عملکرد صنایع اثر می‌گذارند. متاسفانه اتخاذ سیاست‌های اشتباه در طول سال‌های گذشته تاثیر منفی بر عملکرد این صنایع داشته است.
اعتباری گفت: درحال‌حاضر در بازار فولاد شاهد رشد نرخ دلار و به تبع آن افزایش نرخ آهن‌آلات هستیم. اما این بازار خریدار ندارد. خریداران این بازار نیز مصرف‌کننده واقعی نیستند، بلکه با هدف حفظ ارزش پول خود به این بازار روی می‌آورند.
کما اینکه بررسی روند خرید و فروش در این بازار حکایت از آن دارد که در روزهایی که نرخ دلار افزایشی است، تقاضا برای خرید محصولات فولادی افزایش می‌یابد. اما در روزهایی که نرخ ارز ثابت است، هیچ خریداری در بازار آهن‌آلات دیده نمی‌شود.
این فعال بازار فولاد گفت: اقتصاد ما از مرحله بیماری هلندی عبور کرده و به مرحله رکود بسیار شدید تولید، خرید و فروش و رشد قابل‌توجه قیمت‌ها رسیده است. رشد بی‌رویه قیمت‌ها، کاهش ارزش ملی پول، رشد ارزش دلار صنایع ما را با چالش‌های بسیار اساسی روبه‌رو می‌کند.
در سایه رشد روزافزون قیمت‌ها از قدرت تولید صنایع کاسته می‌شود، در چرخه رکود شدید قرار می‌گیریم و از قدرت خرید خانواده‌ها کاسته می‌شود؛ بنابراین از تصمیمات امریکا مهم‌تر، سیاست‌های داخلی است که در قبال صنایع اتخاذ می‌شود.
درنتیجه انتظار می‌رود این چرخه معیوب زنجیره فولاد برطرف شود. در غیر این‌صورت در آینده نزدیک شاهد جهش قیمتی مجدد نرخ تیرآهن و میلگرد خواهیم بود. اما در ادامه هیچ خرید و فروشی در این بازار انجام نمی‌شود و بدین ترتیب روند تولید کارخانه‌ها با مشکل روبه‌رو می‌شود. بنابراین از سیاست‌گذاران انتظار می‌رود برای رفع این مشکلات پا پیش بگذارند.
متاسفانه دودستگی میان تصمیم‌گیران و متولیان امر یکی از دلایل اصلی ایجاد چالش در بازار فولاد است که باید هرچه سریع‌تر برطرف شود. در غیر این‌صورت شاهد بروز چالش‌های اساسی در این بازار خواهیم بود.
آینده‌ای روشن در انتظار صنعت فولاد
سیدرضا شهرستانی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد تاکید کرد: ایالات‌متحده در طول سال‌های گذشته از هیچ اقدامی برای تحریم ایران و اعمال محدودیت بر صنایع ما فروگذار نکرده است؛ بنابراین فعال شدن یا نشدن مکانیسم ماشه تنها جنبه شعاری دارند.
وی افزود: البته اعمال تحریم علیه ایران در طول سال‌های اخیر زمینه افت ارزش پول ملی را فراهم کرده است، چراکه درآمدهای کشور وابسته به نفت بوده و اکنون این صادرات به‌شدت کاهش یافته و حتی به صفر رسیده است.
علاوه بر این روند نقل و انتقالات پول از طریق سیستم‌های بانکی ممکن نیست. این انتقال درحال‌حاضر به کمک صرافی‌ها انجام می‌شود که هزینه‌های بیشتری را به ما تحمیل می‌کند. به‌علاوه آنکه انجام معاملات در چنین شرایطی با ریسک‌های متعددی روبه‌رو است.
این عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد گفت: آنچه مسلم است این است که ما عزم خود را جزم کرده‌ایم که در شرایط تحریم به حیات خود ادامه دهیم. نیاز، مادر اختراع است. وبر همین اساس نیز شاهد بودیم که تولیدکنندگان با توجه به محدودیت‌ها تلاش کرده‌اند تا خود را با شرایط وفق دهند و در مسیر بومی‌سازی قطعات و تجهیزات گام بردارند.
تصمیم‌گیران داخلی مخرب‌ترند
شهرستانی خاطرنشان کرد: تولیدکنندگان و فعالان صنعت فولاد در طول سال‌های گذشته تلاش کرده‌اند خود را با شرایط تحریم وفق داده و به فعالیت خود ادامه دهند. اما در این میان برخی تصمیمات و استراتژی‌های اخذ شده از سوی دولتمردان جای گلایه دارد. به‌عنوان مثال، می‌توان به پیشنهادهایی مبنی بر خروج فولاد از بورس یا ایجاد مانع در مسیر صادرات اشاره کرد.
این دست اقدامات و سیاست‌های اشتباه داخلی، ضربات جبران‌ناپذیری را به تولیدکنندگان وارد می‌کند.
در این شرایط و با وجود این چالش‌ها، از سیاست‌گذاران انتظار داریم با درک موقعیت موجود در مسیر رفع مشکلات گام بردارند و به‌ویژه از صادرات محصولاتی که در بازارهای بین‌المللی خریدار دارند، حمایت و بدین ترتیب کسری ارز دولت تامین شود.
وی در ادامه گفت: تولید محصولاتی با ارزش‌افزوده بالا و صادرات آن باید در اولویت‌های مسئولان باشد. بدین‌ترتیب از ارز حاصل از آنها برای واردات مایحتاج عمومی مردم استفاده شود.
توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که حمایت دولت از صادرات صنایع‌معدنی و فلزی زمینه تامین ارز ضروری کشور را فراهم می‌کند. به‌علاوه آنکه این صنایع می‌توانند در مسیر توسعه حرکت کنند.
صنعت فولاد در طول سال‌های گذشته تلاش کرده نیاز خود را از داخل تامین کند، اما همچنان برای تامین برخی مایحتاج خود به واردات نیاز دارد که می‌تواند آنها را از ارز حاصل از صادرات خود تامین کند؛ بنابراین تداوم صادرات فولاد به منزله تداوم فعالیت این صنعت از یک‌سو و تامین ارز مورد نیاز کشور از سوی دیگر است.
تحریم، نقاط قوتی هم داشت
شهرستانی افزود: براساس بررسی‌های انجام‌شده ازسوی انجمن تولیدکنندگان فولاد، ۲ سال گذشته تولید هر تن فولاد، ۱۲۰ دلار نیاز ارزی داشت. اما در طول ۲ سال اخیر، فعالان این صنعت تلاش کرده‌اند با بومی‌سازی بخش قابل‌توجهی از نیاز خود را از داخل کشور تامین کنند.
در همین حال تبادل اطلاعاتی میان شرکت‌های فولادی آغاز شد تا بدین‌ترتیب نیاز این صنایع از طریق ظرفیت‌های داخلی برطرف شود. درنتیجه این ۱۲۰ دلار درحال‌حاضر به ۸۰ دلار کاهش یافته است. در ادامه برنامه داریم که نیاز ارزی این صنایع تاپایان امسال به ۵۰ دلار به‌ازای هر تن تولید کاهش یابد.
درنتیجه باید اقرار کرد که این دست اقدامات از یک‌سو صرفه‌جویی ارزی را به‌دنبال دارد و از سوی دیگر، رکورد سالانه افزایش تولید توسط این صنعت شکسته می‌شود. تا جایی‌که صنعت فولاد ما درحال‌حاضر در رتبه دهم جهان قرار دارد. در امسال نیز تولید بیش از ۳۰ میلیون تن فولاد و محصولات فولادی برنامه‌ریزی شده است؛ یعنی باید به تحقق اهداف سند چشم‌انداز توسعه در افق ۱۴۰۴ امیدوار باشیم.
وی در پایان با اشاره به اثرات مثبت تحریم‌ها بر عملکرد صنایع فولاد گفت: با اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه صنعت فولاد کشور، روند توسعه در این صنایع با مشکلاتی روبه‌رو شد. به‌ویژه که بسیاری از شرکت‌ها به استفاده از تجهیزات و توان داخلی باور نداشتند. با آغاز و تشدید تحریم‌ها، سرعت اجرای این پروژه‌ها کم شد. اما در سایه همین محدودیت‌ها به توان داخلی بیش از پیش توجه شده و بیشتر در مسیر ساخت داخل و بومی‌سازی گام برداشته‌ایم. این خودباوری و اتکا به توان داخلی که ذیل تحریم‌ها ایجادشده، نوید درخشانی برای صنعت فولاد و آینده روشنی در انتظار صنعت فولاد ما است.
سخن آخر...
با وجود تهدیدهای ایالات متحده برای فعال کردن مکانیسم ماشه برجام، مخالفت سایر کشورهای امضاکننده این قرارداد، امتیاز مثبتی را در پرونده برجام به نفع ایران ثبت کرد. با این وجود، برخی کارشناسان اعتقاد دارند این کشور که درحال‌حاضر بزرگ‌ترین اقتصاد جهان است از ابزارهای قدرت خود برای همراهی سایر کشورها استفاده می‌کند. بسیاری دیگر نیز معتقدند این مکانیسم از مدت‌ها پیش فعال شده است. به‌عنوان مثال، صنایع‌معدنی و فلزی در طول ۲ سال گذشته بارها تحریم شده‌اند و در شرایط دشوار توانسته‌اند به حیات خود ادامه دهند. در چنین موقعیتی اقدامات سختگیرانه و اتخاذ سیاست‌های اشتباه از سوی مسئولان دولتی اشتباه است و باید اصلاح شود. این‌گونه تصمیمات اشتباه در مسیر فعالیت این تولیدکنندگان سنگ‌اندازی کرده و تداوم فعالیت را در چنین شرایط دشواری بیش از پیش دشوار می‌کند.
تاریخ انتشار : شنبه ۵ مهر ۱۳۹۹ ساعت ۲۱:۰۱
کد مطلب: 53013
فولاد
