به گزارش ماین نیوز، تولید نخستین شمش آلومینیوم خاورمیانه در ایران در شهر اراک به‌عنوان قطب چهارم صنعت کشور به‌دست فرزندان غیور سرزمین آفتاب بهانه‌ای شد تا روابط عمومی شرکت ایرالکو، گفت‌وگوی مفصلی با احمد مجیدی، مدیرعامل این شرکت انجام دهد که در ادامه می‌خوانید.

موضوع تأسیس ایرالکو و وضعیت تولید این شرکت قبل از انقلاب چگونه بود؟

شروع فعالیت ایرالکو به سال ۱۳۴۶ یعنی حدود ۵۳ سال پیش بازمی‌گردد؛ زمانی که موضوع تأسیس ایرالکو ازسوی ۳ شرکت ایرانی، پاکستانی و امریکایی در مساحتی به وسعت۲۳۲ هکتار در شهر اراک مطرح و عملیات اجرایی آن در سال ۱۳۴۸ شروع شد و در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۵۱ با ظرفیت ۴۵ هزار تن تولید انواع شمش‌های آلومینیوم به بهره‌برداری رسید.

با شروع فعالیت شرکت آلومینیوم ایران، به‌عنوان نخستین تولیدکننده شمش آلومینیوم در استان مرکزی و ایجاد صنایع زیردستی در شهرهای این استان، ایرالکو به قطب اول آلومینیوم کشور تبدیل شد.

عمده‌ترین محصولات ایرالکو شامل انواع آلیاژهای ریخته‌گری و کارپذیر از جمله: شمش‌های هزار پوندی، ۵۰ پوندی، اسلب، تی‌بار و بیلت است. ایرالکو قبل از انقلاب تحت مدیریت شرکت رینولدز امریکا با دو خط تولید به ظرفیت سالانه ۴۵ هزار تن فعالیت کرد. مقادیر آلومینیوم تولیدشده طی سال‌های ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷به این شرح است:

وضعیت تولید آلومینیوم قبل از انقلاب( اعداد به هزار تن است)

درباره نقش ایرالکو در سال‌های اول پس پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی توضیح دهید؟

به‌دنبال پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی و خروج کارشناسان خارجی از ایران، ایرالکو به‌دست متخصصان ایرانی اداره شد و با شروع جنگ تحمیلی علاوه بر تهیه مواد اولیه صنایع جانبی و پایین‌دستی، نقش مهمی در ساخت آلیاژهای آلومینیوم با کاربرد نظامی و دفاعی ایفا کرد.

اهمیت فلز استراتژیک آلومینیوم و امکان بکارگیری آن در صنایع مختلف به‌واسطه ویژگی‌های خاص فلز یادشده سبب شد با ایجاد تجهیزات، امکانات و توان تخصصی، تمام آلیاژهای مورد نیاز کشور در ایرالکو تولید شود.

نقش تأثیرگذار ایرالکو در تأمین تجهیزات نظامی مورد نیاز جنگ تحمیلی باعث شد حریم هوایی این شرکت بارها ازسوی جنگنده‌های رژیم بعث عراق تهدید و در تاریخ ۰۵/۰۵/۱۳۶۵ مورد بمباران هوایی دشمن واقع شود. ۵۴ شهید سرافراز، ۲۴۰ جانباز، ۳۰ آزاده و اعزام ۷۰۰ نیرو به جبهه‌های جنگ تحمیلی از سرمایه‌های گرانبهای معنوی ایرالکو به‌شمار می‌روند که این امر، برگ زرینی از افتخارات ایرالکو در ۸ سال دفاع مقدس است.

ارزیابی شما از افزایش ظرفیت تولید در خطوط قدیم ایرالکو چیست؟

اگرچه پس از جنگ، کارشناسان ایرالکو می‌دانستند فناوری خطوط تولید شرکت به‌دلیل قدیمی بودن، افزایش نرخ تمام شده محصول را به خاطر صرف هزینه و انرژی بیشتر در مقایسه با فناوری‌های جدید به همراه خواهد داشت، اما کشورهای مختلف به خاطر عناد و دشمنی حاضر به انتقال دانش فنی و فناوری پیشرفته به کشور عزیزمان نبودند.

نیاز و افزایش روزافزون مصرف آلومینیوم در ایران و اهمیت تولید این فلز استراتژیک باعث شد در سال ۱۳۷۲، خطوط تولید ایرالکو از ۲ خط به ۵ خط ۶۷کیلوآمپری افزایش یابد و ظرفیت تولید آلومینیوم به ۱۲۰ هزار تن در سال برسد. ظرفیت تولید شرکت درحال‌حاضر با احتساب خروج خطوط یک و دو کارگاه یک احیاء به افزون بر ۱۸۰ هزار تن در سال رسیده است.

درباره ضرورت احداث طرح ۱۱۰ هزار تنی ایرالکو و ظرفیت تولید آن بگویید؟

بالا بودن مصرف برق، پایین بودن راندمان تولید، اتلاف بیش از حد مواد اولیه و دستی بودن فعالیت تولید که ناشی از قدیمی بودن فناوری تولید آلومینیوم در ایرالکو بود، لزوم تغییر فناوری را بیش از پیش مطرح کرد و در نهایت برنامه‌ریزی برای ارتقای آن در دستور کار مدیریت ایرالکو در سال ۱۳۷۹ قرار گرفت.

با تهیه طرح توجیه اقتصادی فنی در سال ۱۳۸۰ و ارائه آن به دولت در تاریخ ۲۷/۱۲/۱۳۸۰ شورای اقتصاد طرح تغییر فناوری ایرالکو را با استفاده از تسهیلات فاینانس از طریق مشارکت شرکت N.F.C کشور چین و تکنیکان ایران به‌عنوان پیمانکاران خارجی و داخلی تصویب کرد. مراسم کلنگ‌زنی در ۳۱ فروردین ۱۳۸۱ و عملیات اجرایی در اردیبهشت سال ۱۳۸۲ شروع شد و در تاریخ ۰۵/۰۴/۱۳۸۲ اعتبار اسنادی فاینانس (LC) آن گشایش یافت.

فاز اول طرح با ظرفیت ۳۶ هزار تن آلومینیوم در اردیبهشت ۱۳۸۶ و فاز دوم طرح (با همان ظرفیت فاز اول) در مهر ۱۳۸۷ مورد بهره‌برداری قرار گرفت و در آذر ۱۳۸۷ نیز فاز سوم طرح (به میزان ظرفیت فاز اول و دوم) تکمیل و تحویل واحد بهره‌برداری شد.

طرح ۱۱۰ هزار تنی ایرالکو با رعایت استانداردهای زیست محیطی و مجهز به سیستم کنترل آلودگی بزرگ‌ترین طرح زیست‌محیطی کشور است. در سال‌های ۸۶، ۸۷ و ۸۸ به ترتیب تولیدات ایرالکو ۱۲۵، ۱۴۵ و ۱۷۰ هزار تن آلومینیوم در سال بوده که این امر موجب شکسته شدن رکورد تولید آلومینیوم در کشور در حدود ۵ دهه از فعالیت خود شد.

تاکنون ایرالکو در اشتغال کشور چه نقشی ایفا کرده است؟

ایرالکو به‌طور مستقیم حدود ۴۷۰۰ نفر را در خود جای داده که با احتساب خانواده‌های آنها حدود ۱۸ هزار نفر از این شرکت امرارمعاش می‌کنند و حدود ۱۱ هزار کارخانه و کارگاه با بیش از ۲۵۰ هزار نفر شاغل در صنایع جانبی و پایین‌دستی از قبیل پروفیل‌سازان، ظروف‌سازان، ریخته‌گران، نوردکاران، صنایع هوافضا، صنایع بهداشتی و بسته‌بندی، صنایع الکتریکی، صنایع دارویی و... از این فلز استراتژیک استفاده می‌کنند.

ایرالکو نیروهای متعهد، متخصص و باتجربه‌ای دارد که درحال‌حاضر در زمینه دانش فنی صنعت آلومینیوم، توانایی راه‌اندازی مجموعه‌های تولیدی جدید را در هر جای کشور دارند و می‌توانند این تجربه را در اختیار هر سرمایه‌گذاری قرار دهند.

ایرالکو تا کنون چه اقداماتی در راستای صیانت و حفظ محیط‌زیست انجام داده است؟

شرکت آلومینیوم ایران همواره صیانت و حفاظت از محیط زیست، این نعمت خدادادی و حفظ حقوق شهروندی را از اولویت‌های مهم و اساسی خویش و مورد اهتمام و توجه قرار داده است. آلومینیوم محصولی است که با معیارهای زیست‌محیطی مطابقت دارد.

این فلز به آسانی و باکمترین هزینه بازیافت می‌شود. ایرالکو همواره تعهد خود را به اهداف و حفظ و صیانت از محیط‌زیست نشان داده است.

ایرالکو معتقد است محیط‌زیست به‌عنوان سرمایه عظیم حیات، نیازمند حفاظت و مراقبت دائم همه ساکنان زمین است. صرف هزینه‌ای افزون بر ۴۰۰ میلیارد تومان برای احداث و راه‌اندازی طرح جدید ایرالکو که بزرگ‌ترین طرح زیست‌محیطی کشور است و همچنین اقدامات ذیل در کارگاه‌های آندسازی و ریخت و افزایش فضای سبز شرکت، اهتمام ویژه‌ای است که مدیران و کارکنان ایرالکو در صیانت و حفظ محیط‌زیست انجام داده و به آن عمل کرده‌اند.

• راه‌اندازی سیستم غبارگیر کارگاه ساخت‌اند در سال ۱۳۷۱ با مشارکت شرکت آلمانی؛

• تجهیز کارگاه پخت‌اند به سیستم کنترل آلودگی الکترواستاتیک تحت نظارت یک شرکت فرانسوی در سال ۱۳۷۵؛

• نصب و راه‌اندازی سیستم کنترل آلودگی با همکاری یک شرکت فرانسوی در سال ۱۳۷۴ در کارگاه پخت‌اند قدیم؛

• جایگزینی گاز طبیعی به جای گازوئیل در کارگاه ریخت در سال ۱۳۷۸؛

• اجرای برنامه بازیافت پسماندهای مربوط به SPL دیگ‌های احیاء؛

• احداث پارک خانواده ایرالکو به مساحت ۶۶ هزار مترمربع؛

• احداث بزرگ‌ترین دریاچه مصنوعی استان در جوار پارک خانواده؛

• اتصال فاضلاب بهداشتی به شبکه فاضلاب سراسری شهری؛

• اندازه‌گیری تمام پارامترهای زیست‌محیطی و شغلی آلاینده‌ها و رعایت استانداردهای مرتبط؛

• افزایش فضای سبز شرکت از ۴۵ به ۱۴۵هکتار که این رقم در صنعت بی‌نظیر است(تقریبا نیمی از مساحت کارخانه)؛

• طبقه‌بندی و ساماندهی ضایعات و پسماندهای شرکت مطابق قانون مدیریت پسماندها؛

• انجام ممیزی‌های کیفیت مستمر داخلی و خارجی؛

• نصب دستگاه آنالیزور HF روی دودکش کنترل آلودگی لوپ‌های سه‌گانه طرح جدید و رصد آنلاین مقادیر خروجی ازسوی سازمان‌های مسئول و ذی‌ربط؛

• بکارگیری مشاور زیست محیطی در سال ۱۳۹۸ برای مطالعه و بررسی نقاط احتمالی آلودگی در زمینه‌های مختلف کاری شرکت که امید است به‌زودی ایرالکو برند سبز را از سازمان محیط‌زیست دریافت کند.

عرضه شمش آلومینیوم در بازار داخلی و خارجی به چه نحو انجام می‌شود؟

در سال‌های قبل از ۱۳۸۱ با توجه به انحصاری بودن تولید آلومینیوم در ایرالکو، قیمت‌گذاری شمش آلومینیوم در این شرکت با هماهنگی سازمان‌های ذی‌ربط انجام می‌شد و عمده محصولات به‌صورت پیش‌فروش و پرداخت وجه از سوی مشتریان بود، اما پس از راه‌اندازی بورس فلزات و به‌دنبال آن بورس کالا نرخ محصولات ایرالکو در بورس براساس عرضه و تقاضا مشخص شد و از شهریور سال ۱۳۹۷ با توجه به دستورالعمل ستاد تنظیم بازار این محصول در بورس کالا عرضه می‌شود. شرکت آلومینیوم ایران عضو بازار بورس فلزات لندن( L.M.E) و بورس کالای ایران است.

فروش داخلی محصولات تولیدی این شرکت از طریق بورس کالای ایران به صنایع پایین‌دستی و جانبی انجام می‌شود. فروش صادراتی نیز به‌طور عمده در قالب قراردادهای تهاتر با مواد اولیه مورد نیاز شرکت است. درجه خلوص مذاب تولید در کارگاه احیاء یک ۹۹.۷۸ و در کارگاه احیاء دو ۹۹.۸۵ است که قابل رقابت با محصولات تولیدی شرکت‌های تولید آلومینیوم در جهان بوده و سهمی از بازار جهانی آلومینیوم را به خود اختصاص داده است.

مشکلات و چالش‌های صنعت آلومینیوم کشور را در چه مسائل عمده‌ای می‌بینید؟

بزرگ‌ترین مشکل تولیدکنندگان شمش آلومینیوم درحال‌حاضر در کشور این است که ناچاریم ۸۰ درصد مواد اولیه مورد نیاز خود را از سایر کشورهای جهان تأمین کنیم و این مهم درحال‌حاضر که فلز آلومینیوم و خود کارخانه در فهرست تحریم امریکا و همپیمانانش قرار گرفته، کار دشواری است.

موضوع نقدینگی و سرمایه در گردش به علت عدم‌ثبات سیاست‌های پولی و ارزی، از چالش‌های اساسی و مهم شرکت‌های تولیدی به‌ویژه صنایع آلومینیوم در تأمین مواد اولیه وارداتی است. کاهش تعرفه واردات شمش آلومینیوم از دیگر معضلات این صنعت است که باید تعرفه‌ها در حد قابل قبول و منطقی افزایش یابد.

اصولا در کارخانجات آلومینیوم سراسر جهان، برق با یک نرخ ترجیحی نسبت به سایر صنایع محاسبه می‌شود، زیرا در دنیا نرخ برق صنعت از بقیه مصارف خانگی، کمتر است. در مقابل در کشور ما برعکس است؛ یعنی نرخ برق صنعت از برق خانگی بیشتر است و این موضوع با توجه به مصرف بالای انرژی در صنایع آلومینیوم، از دیگر چالش‌های این صنعت به‌شمار می‌رود.

رکود بازار در چند سال گذشته در ۱۱ هزار کارخانه و کارگاه پایین‌دستی به‌عنوان مصرف‌کننده تولیدات ایرالکو که عمده آنها یا تعطیل شده‌اند یا با ظرفیت پایین کار می‌کنند، منجر به کاهش تقاضا از سوی مشتریان داخلی شده است و آثار رکود و بحران جهانی از دیگر پارامترها و چالش‌های صنعت آلومینیوم به‌شمار می‌رود. همچنین نبود هماهنگی بین شرکت‌های تولیدکننده آلومینیوم در ایران درباره عرضه و فروش محصولات از دیگر مشکلات این صنعت استراتژیک کشور است.

تأثیر تحریم‌ها در صنعت آلومینیوم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

طبیعی است که در جریان تحریم‌ها، مشکل جابه‌جایی منابع، ارز و تأمین مواد اولیه افزایش یابد. با توجه به توان فوق‌العاده‌ای که در تأمین قطعات مورد نیاز در داخل کشور وجود دارد، از ظرفیت شرکت‌های داخلی برای تأمین قطعات مورد نیاز استفاده حداکثری می‌شود. اقتصاد مقاومتی که رهبر معظم انقلاب مطرح فرموده‌اند، بهترین گزینه برای دور زدن تحریم‌هاست.

ایرالکو در تأمین مواد اولیه چه اقداماتی اندیشیده است؟

عمده‌ترین مواد برای تولید شمش آلومینیوم شامل پودر آلومینا، آند، کریولیت، آلومینیوم فلوراید و پترولیوم کک است. درحال‌حاضر حدود ۲۰ درصد پودر آلومینای مورد نیاز ایرالکو در داخل کشور و از طریق شرکت آلومینای ایران(جاجرم) و مابقی براساس عقد قرارداد با شرکت‌های خارجی تأمین می‌شود.

موارد دیگر شامل کاتد بلاک، سیلیکان متال و سایر مواد مورد نیاز تولید محصولات آلیاژی نیز به مقدار مور نیاز از شرکت‌های خارجی تأمین می‌شود. خوشبختانه با تمهیداتی که در سال گذشته اندیشیده شد، برای حدود ۴ ماه مواد اولیه خریداری و ذخیره شده و ارتقای بیش از پیش حاشیه امن تأمین مواد اولیه که برای فعالیت ایرالکو حیاتی است، مد نظر قرار دارد.

درباره چشم‌انداز آینده صنعت آلومینیوم در ایران و برنامه‌های ایرالکو در سال جدید بگویید؟

در عصر کنونی روزبه‌روز بر حجم مصرف فلز آلومینیوم در صنایع گوناگون افزوده می‌شود. امروزه تصور جهان بدون آلومینیوم برای متولیان این صنعت و صنایع مختلف تصوری ناشدنی و غیرممکن است. اهمیت این فلز استراتژیک از چشمان برنامه‌ریزان و کارشناسان صنعت و معدن کشور پوشیده نمانده و آنها به اهمیت این نقش بیش از دیگران واقف هستند.

به همین منظور در آخرین گزارشی که سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی کشور منتشر کرده، برنامه تولید آلومینیوم در سند چشم‌انداز سازمان تا افق ۱۴۰۴ یک و نیم میلیون تن آلومینیوم در سال است.

شرکت آلومینیوم ایران نیز به‌منظور نیل به اهداف سند چشم‌انداز علاوه بر حفظ و صیانت از منابع زیست محیطی اقدام به احداث طرح ۱۱۰ هزار تنی خود کرده است. اهم برنامه‌های آتی شرکت عبارتند از:

۱- تسریع در تکمیل کارخانه ۱۱۰ هزار تنی آندسازی؛

۲- برنامه‌ریزی برای احداث خط ۶۰۰ کیلوآمپری تولید آلومینیوم به ظرفیت ۳۰۰ هزار تن در سال در شهرک صنعتی خیرآباد؛

۳- تولید مواد اولیه آلومینیوم فلوراید به ظرفیت ۳۰ هزار تن در شهرک صنعتی خیرآباد؛

۴- ارتقای سطح آموزش کارکنان با توجه به راه‌اندازی فناوری جدید خطوط احیاء؛

۵- تولید با کیفیت محصولات و صادرات بخشی از آن به‌منظور حفظ بازارهای مصرف و رقابت با شرکت‌های تولیدکننده آلومینیوم در جهان در راستای تأمین بخشی از نیاز ارزی شرکت؛

۶- عقد قرارداد بلندمدت با تأمین‌کنندگان اصلی به‌منظور تأمین مواد اولیه ارزان و مورد نیاز شرکت؛

۷- کاهش هزینه‌های غیرضرور و مازاد به‌منظور کاهش نرخ تمام‌شده در بخش مواد اولیه، انرژی و فرآیند تولید؛

۸- راه‌اندازی کامل نیمه شمالی خط ۵ کارگاه احیاء یک و بررسی گزینه‌هایی مانند احداث صنایع جانبی و پایین‌دستی به‌منظور استفاده بهینه و ایجاد ارزش‌افزوده از تولیدات شرکت؛

۹- بومی‌سازی قطعات، ارتباط با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و بین‌المللی و آشنایی کارشناسان با فناوری روز تولید آلومینیوم در جهان.

ارزیابی شما از وضعیت تولید آلومینیوم در ایران و جهان چیست؟

تولید آلومینیوم در امسال در کشور حدود ۲۵۰ هزار تن و تولید جهانی آن نیز حدود ۷۸ میلیون تن در سال است. تولید آلومینیوم در کشور از سوی ۵ شرکت ایرالکو، المهدی، هرمزال، سالکو و جاجرم انجام می‌شود که امیدواریم در آینده‌ای نزدیک ظرفیت تولید آلومینیوم در کشور به بیش از ۷۰۰ هزار تن در سال برسد. از لحاظ تولید آلومینیوم در جهان، قاره آسیا مقام اول را دادارد.

پس از آن اروپا، امریکا و افریقا به ترتیب در رده‌های بعدی هستند. سهم کشورهای حوزه خلیج‌فارس از این مقدار حدود ۱۰ درصد و سهم ایران از میزان تولید جهانی کمتر از نیم درصد است.

با توجه به وجود نیروی متخصص و انرژی ارزان و موقعیت استراتژیک ایران در خاورمیانه، این مقدار سهم بسیار ناچیزی از تولید جهانی این فلز استراتژیک است. از ظرفیت ۲۵۰ هزار تنی تولید سالانه آلومینیوم در کشور، میزان ۱۸۰ هزار تن شمش آلومینیوم در ایرالکو تولید شده است و این شرکت با تمام ظرفیت در مدار تولید قرار دارد.

در سال ۹۷ با پیوستن ۷۸ دیگ از نیمه جنوبی خط ۵ کارگاه احیاء یک به مدار تولید، ۱۳۶۰۰ تن در سال به ظرفیت تولید شرکت اضافه شد. در گام دوم با برق‌دار شدن نیمه شمالی خط ۵ کارگاه احیاء قدیم و در نهایت تا پایان راه‌اندازی این خط و در مدار تولید قرار گرفتن ۷۲ دیگ جدید در مجموع ۱۲۶۰۰ تن در سال به ظرفیت تولید شرکت اضافه خواهد شد.

ایرالکو تا امروز با تمام ظرفیت موجود به تولید با کیفیت محصولات خود ادامه داده و یقیناً در سال جهش تولید، با راه‌اندازی کامل نیمه شمالی خط ۵ کارگاه احیاء یک، به افزایش این ظرفیت کمک خواهد کرد. ایرالکو محور توسعه آلومینیوم کشور است و به‌طور قطع نقش تأثیرگذار و حیاتی در دستیابی به چشم‌انداز توسعه فلز آلومینیوم در کشور ایفاد خواهد کرد.

شرکت‌های تولیدکننده آلومینیوم در منطقه خلیج‌فارس برنامه تولید سالانه ۱۳ میلیون تن شمش آلومینیوم را در دستور کار خویش قرار داده‌اند. نباید بیش از این از قافله پرشتاب توسعه صنعت آلومینیوم در منطقه و جهان عقب ماند.

فلز آلومینیوم این ظرفیت و توانایی را دارد که جایگزین مناسبی برای نفت و گاز در توسعه پایدار کشور باشد. امروزه صنعت آلومینیوم برای توسعه و بهسازی خویش مصمم‌تر از گذشته به‌دنبال سهم خواهی منطقی و هوشمند خود در بازار رقابت بین‌المللی است.

ماین نیوز