سهم فولاد در مصرف آب چه میزان است؟
تنش آب در جان گداخته فولادسازی
گروه صنایع معدنی
>فولاد
- بحران آب به‌عنوان یکی از چالش‌های مهم جغرافیای خاورمیانه در آینده نزدیک از سوی سازمان‌های بین‌المللی مطرح شده است، بحرانی که بدون شک گریبان ایران را نیز خواهد گرفت.
به گزارش ماین نیوز، براساس گزارش‌های جهانی، کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا جزو کشورهایی به‌شمار می‌روند که موضوع تنش آب در میان آنها در سطح بالایی قرار دارد که در صورت تغییر ندادن الگوی مصرف و میزان سرانه مصرف آب در بخش‌های مختلف، خانگی، صنعت، کشاورزی و خدمات این تنش بسیار شدیدتر نیز خواهد شد.
براساس برخی آمارها تا سال ۲۰۴۰ میلادی (۱۴۱۸شمسی) ۳۳ کشور در سطح تنش آب بسیار بالا (وخیم) خواهند بود که در میان این ۳۳ کشور ۱۴کشور از منطقه خاورمیانه خواهد بود و ایران نیز جزو این فهرست قرار دارد.
با توجه به تنشی که بحران آب می‌تواند به همراه بیاورد، ضروری به نظر می‌رسد که بخش‌های مختلف به هر میزانی که آب استفاده می‌کنند به همان میزان در پی راهکارهایی برای بهینه‌سازی مصرف آن باشند.
در یک تقسیم‌بندی کلی و آمارهای جهانی، میزان متوسط مصرف آب در دنیا در بخش‌های کشاورزی حدود ۷۵درصد و مابقی به ترتیب در بخش‌های صنعتی و سپس مصارف شهری و خانگی و تجاری است. در مقابل مصرف آب بخش‌های خانگی ۶ درصد برآورده شده و مابقی یعنی ۴ درصد به صنعت و تجارت اختصاص دارد.
در میان صنایع مختلف، صنعت فولاد جزو صنایع آب‌بر به‌شمار می‌رود، از این‌رو در وهله نخست باید در سیاست‌های کلان کشور این واحدها را در مکان‌هایی قرارداد که با مشکل کمبود آب روبه‌رو نشوند. در وهله دوم نیز اگر این صنایع در مناطق کم‌آب استقرار یافته‌اند، سیاست‌ها و سیتسم‌هایی را به کار رود که میزان مصرف آن را به حداقل برسد.
از بازچرخانی آب تا استفاده از پساب
بسیاری از واحدهای فولادسازی در ایران در مناطق مرکزی احداث شده‌اند، از این‌رو راهکارهایی که بتواند آنها را در جهت بهینه‌سازی مصرف آب به پیش ببرد، بسیار ضروری است.
براساس شاخص‌های جهانی برای تولید هر یک کیلوگرم فولاد، ۸ لیتر آب مصرف می‌شود که البته این شاخص در میان فولادسازان ایرانی به دلیل فناوری‌های به کار گرفته شده مختلف، متغیر است.
علیرضا زاهدیان، مدیرعامل فولاد نی‌ریز، درباره میزان مصرف آب در صنعت فولاد و راهکارهایی برای بهینه‌سازی مصرف آن، اظهار کرد: صنعت جزو حوزه‌هایی در کشور به‌شمار می‌رود که کمترین میزان استفاده از آب را دارد و در مقابل با حوزه‌ای مانند کشاورزی، مصرفی بسیار اندک و ناچیز دارد، زیرا بیشترین میزان آب مصرف شده که به بالای ۹۰ درصد می‌رسد را حوزه کشاورزی به خود اختصاص می‌دهد.
بنابراین در نگاه کلان کشور و از سوی دست‌اندرکاران باید برای حوزه کشاورزی برنامه‌ریزی کلان و جامع در نظر گرفته شود.
زاهدیان در ادامه با اشاره به میزان مصرف آبی که در زنجیره فولاد مورد استفاده قرار می‌گیرد، عنوان کرد: در زنجیره فولاد بیشترین میزان آب مصرف‌شده را واحدهای فولادسازی به خود اختصاص می‌دهند، بنابراین در سیاست کلان کشور باید واحدهای فولادسازی را به سمت سواحل دریا پیش برد که تامین آب آنها با مشکل روبه‌رو نشود.از همین رو در برنامه جامع توسعه کشور، ایجاد واحدهای جدید فولادسازی در سواحل خلیج‌فارس در نظر گرفته شده است.
وی در پاسخ به این پرسش که هم‌اکنون واحدهاس فولادسازی بسیاری در سراسر کشور مشغول به تولید هستند، این واحدها در کاهش میزان آب مورد نیاز خود چه راهکارهایی را می‌توانند به کار گیرند، گفت: تمام واحدهایی که در زنجیره فولاد مشغول به تولید هستند باید سیستم تامین آب واحد خود را به‌گونه‌ای طراحی کنند که از سیستم «چرخش آب» بهره بگیرند.
به عبارت دیگر بتوان آب استفاده‌شده را دوباره در مدار استفاده قرار داد. هرچند که درحال‌حاضر طراحی بازچرخانی آب مورد استفاده در بیشتر واحدهای فولادسازی قرار گرفته است.
مدیرعامل فولاد نی‌ریز همچنین به استفاده از پساب در واحدهای فولادسازی اشاره کرد و گفت: یکی از روش‌های دیگری که می‌تواند به کاهش مصرف آب در صنعت فولاد کمک کند، استفاده از پساب‌های شهری است که خود یکی از الزامات زیست محیطی به‌شمار می‌رود که بیشتر واحدهای فولادسازی از این روش نیز بهره می‌گیرند.
واقعیت مصرف آب را پنهان نکنیم
برخی معتقدند بیشتر طرح‌های فولادی کشور که در دهه‌های گذشته در مناطق مختلف ایران ایجاد شده‌اند، مطالعاتی در زمینه تامین آب نداشته‌اند. اما براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته قرار است در طرح جامع فولاد کشور و برای رسیدن به ظرفیت ۵۵ میلیون تن، از این به بعد ایجاد واحدهای فولادسازی در حاشیه خلیج‌فارس و براساس اولویت تامین آب انجام گیرد.
فرهاد منفرد، کارشناس فولاد، درباره میزان مصرف آب در واحدهای فولادسازی عنوان کرد: در زمینه بهینه‌سازی مصرف آب، باید یادآور شد که تا هم‌اکنون هر واحد فولادی که ایجاد کرده‌ایم، بدون در نظر گرفتن اولویت مصرف آب بوده و دیگر نمی‌توان کاری برای این واحدها انجام داد یا آنها را حذف کرد.
منفرد در ادامه خاطرنشان کرد: واحدهایی که هم‌اکنون تولید دارند، به نحوی آب مورد نیاز خود را تامین می‌کنند. البته باید یادآور شد که بخش‌های تحقیق و توسعه (R&D) برخی مجموعه‌ها مانند فولاد مبارکه در جهت کاهش میزان مصرف آب بسیار موفق عمل کرده و مصرف آب خود را در سطح قابل توجهی کاهش داده‌اند.
وی همچنین یادآور شد: برای ایجاد سایر واحدهای فولادسازی در کشور باید موضوع تامین آب در اولویت نخست قرار بگیرد. از این‌رو در طرح‌های متوازنی که از این پس قرار است ایجاد شود باید به سمت مناطقی پیش رفت که مشکلی برای تامین آب وجود نداشته باشد.
این کارشناس فولاد ادامه داد: در چشم‌انداز طرح توسعه فولاد کشور، تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در نظر گرفته شده است. سرانه مصرف میانگین داخلی نیز مشخص شده است. هرچند برای رسیدن به چنین ظرفیتی اما و اگرهای بسیاری وجود دارد، اما در طرح‌های جدید مطالعات آب در اولویت نخست قرار گرفته است.
منفرد ادامه داد: در مطالعات جدید برای احداث واحدهای فولادی، مناطق حاشیه خلیج‌فارس در نظر گرفته شده است. زیرا هم‌اکنون به دلیل اجرای برخی طرح‌های مطالعه‌نشده، باید برای تامین آب واحدهای فولادی که در مرکز ایران ایجاد شده‌اند، هزاران میلیارد تومان بودجه صرف شود تا طرح انتقال آب از خلیج‌فارس به استان‌های کرمان، یزد و اصفهان اجرایی شود. این هزینه‌های بسیار گزافی است که در نتیجه طرح‌های بدون مطالعه هم‌اکنون بر اقتصاد کشور تحمیل می‌شود.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: موضوع مهم این است که گاهی مشاهده می‌شود برخی از واحدهایی که هم‌اکنون مشغول به کار هستند، برای نشان دادن توجیه اقتصادی فعالیت واحد خود، آمار درست و واقعی از میزان آب مصرفی را عنوان نمی‌کنند. این درحالی است که با ارائه آمار دقیق می‌توان به راهکارهای مناسب رسید؛ نباید واقعیت‌ها را پاک کرد، چراکه براساس آن می‌توان به راهکارهای منطقی دست یافت.
سخن پایانی...
بخش خصوصی یکی از بخش‌هایی است که می‌تواند در زمینه بهینه‌سازی مصرف آب در واحدهای فولادی پیش‌قدم باشد؛ از این رو حمایت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای جمع‌آوری پساب‌های شهری و صنعتی و تصفیه دوباره آنها در صنعت، ارائه تسهیلات برای شیرین کردن آب دریا و حمایت از فناوری‌های جدید از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان بیش از پیش ضروری به‌نظر می‌رسد.
تاریخ انتشار : شنبه ۱۷ اسفند ۱۳۹۸ ساعت ۲۰:۲۲
کد مطلب: 49666
فولاد
