چالشهایی که باید به سرعت رفع شوند
هشدار منفی از بازار داخلی
گروه صنایع معدنی
>فولاد
- بر اساس شاخصهای موجود و همچنین تجزیه و تحلیل جدول تولید و مصرف فولاد در یک دهه اخیر میتوان به این نتیجه دست یافت که در طی یک دهه اخیر، افزایش صادرات محصولات فولادی و حداقل رساندن واردات، کلید توسعه این صنعت بوده است.
به گزارش ماین نیوز، صنعت فولاد یکی از مهمترین دستاوردهای 40 ساله اخیر صنعت بوده که در طی همه این سالها، روندی مثبت و قابل قبول از خود ثبت کرده است. رسیدن از حجم تولید 500 هزار تنی سال 55 به بیش از 30 میلیون تن ظرفیت نصب شده در سال جاری و گسترده شدن دایره تولید فولاد از معدن تا محصول نهایی تنها قسمتی از دستاوردهای این صنعت در این 4 دهه بوده است.
در این بین، فولادسازان بزرگ کشور توانستهاند با سرمایهگذاری گسترده در گلوگاههای حیاتی زنجیره تولید اعم از استخراج، تولید کنستانتره و گندله و همچنین تأمین تجهیزات، خودکفایی تولید فولاد را به بالای 90 درصد برسانند و در این بین، صادرات فولاد یکی از اساسیترین مسائل در حفظ روند رو به رشد این صنعت در سالهای آتی است و به زعم بسیاری از تحلیلگران، در صورت عدم توجه به این مقوله، اهداف تولید 55 میلیون تنی فولاد که در طی سالهای اخیر، دست یافتن به آن قابل دسترس شده، از دسترس خارج خواهد شد و این صنعت استراتژیک کشور با چالشی جدی در حفظ سطح فعلی تولید خود مواجه خواهد شد.
وضعیت بازارهای جهانی
در حال حاضر، چین بزرگترین تولیدکننده فولاد در دنیاست که بیش از 50 درصد از تولید فولاد جهان را به خود اختصاص داده و تولید فولاد این کشور در سال 2017 به 832 میلیون تن رسیده است. از این رو، تحولات شاخصهای اقتصادی در چین، مهمترین وزنه در تغییرات روند تجارت این محصول در جهان خواهد بود که بدون شک بازار ایران نیز از این تأثیرات بیبهره نخواهد بود.
هم اکنون، چین درگیر جنگ تجاری با آمریکاست و فولاد نیز نقشی اساسی در این مقوله بر عهده دارد و به درازا کشیدن این جنگ تجاری موجب شده تا شاخصهای مهم اقتصادی چین از جمله روند تشکیل سرمایه ثابت، رشد اقتصادی و افت تقاضای داخلی نرخ کاهشی به خود بگیرند و این امر بر رشد ساختوساز به عنوان محرک اصلی بازار جهانی فولاد اثری منفی بر جای گذاشته و پیشبینی میشود نرخ فولاد جهانی و تقاضای آن در ماههای پیش رو، کاهشی جدی به خود ببیند.
هشدار منفی از بازار داخلی
بررسی وضعیت داخلی کشور نیز نشان میدهد تقاضای فولاد در ماههای آتی وضعیتی منفی به خود خواهد دید و واکاوی شاخصهایی همچون روند تشکیل سرمایهگذاری ثابت، نرخ ساختوساز، نرخ رشد جمعیت و سهم جمعیت شهر نشین بیانگر نزولی شدن تقاضا در سال آتی بوده و مضاف بر این، پیشبینی رشد بین منفی 4.5 الی منفی 5.5 درصدی اقتصادی نیز گواهی دیگر بر این امر است.
بر اساس آمارهای موجود، دو شاخص تولید ناخالص ملی واقعی و میزان سرمایهگذاری در داراییهای ثابت در طی یک دهه اخیر منفی بوده و اتفاق مهمی برای تغییر این روند نیز مشاهده نمیشود و از دیگر سو، کاهش شدید بودجه عمرانی در سال آتی و فشار هزینههای جاری دولت به سرمایهگذاریها، افق افزایش عملیات عمرانی در ماههای آتی را کاملاً تیره کرده است.
در بخش دیگر، از نظر جمعیتی نیز وضعیت چندان روشن نیست و بررسی هرم جمعیتی کشور در این سالها نشان میدهد که پیک جمعیتی متقاضی مسکن به سمت میانسالی و پیری رفته و تقاضای جدید مسکن در سالهای آتی، به میزان قبل نخواهد بود و این امر بر تقاضای فولاد اثرگذاری قابل توجهی خواهد داشت.
صادرات کلید توسعه فولاد
بر اساس شاخصهای موجود و همچنین تجزیه و تحلیل جدول تولید و مصرف فولاد در یک دهه اخیر میتوان به این نتیجه دست یافت که در طی یک دهه اخیر، افزایش صادرات محصولات فولادی و حداقل رساندن واردات، کلید توسعه این صنعت و افزایش ظرفیت تولیدی آن بوده است.
این روند حتی در ماههای پس از تحریم نیز ثابت بوده و فولادسازان بزرگ کشور همچون فولاد مبارکه موفق شدهاند با اخذ این استراتژی، سطح تولید خود را در سطوح مناسبی حفظ کنند.
با وجود تشدید تحریمها، روند صادرات فولاد کشور و همچنین فولاد مبارکه هنوز ادامه داشته و بر اساس آمارهای اعلام شده، در 9 ماهه ابتدایی امسال، میزان تولید و صادرات محصولات فولادی نسبت به مدت مشابه سال قبل، به ترتیب 9 و 100 درصد رشد را نشان میدهد.
بر اساس اعلام انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، میزان تولید فولاد کشور تا پایان آذر ماهه 97 به 15 میلیون و 928 هزار تن رسیده که این عدد برای مدت مشابه سال قبل برابر با 14 میلیون و 631 هزار تن بوده است. میزان صادرات نیز با وجود همه فشارهای تحریمی و قطع شدن موقتی صادرات به عراق و افغانستان (به دلیل بخشنامه بانک مرکزی)، از یک میلیون و 75 هزار تن سال گذشته به 2 میلیون و 148 هزارت تن رسیده است.
در این بین، بیشترین رشد تولید در میلگرد و برابر با 23 درصد ثبت شده است و بیشترین کاهش تولید در ورقهای پوششدار با 8 درصد افت قابل مشاهده است و ورق گرم که مهمترین محصول فولاد مبارکه است، در 9 ماهه امسال، 5 درصد رشد را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده و به 6 میلیون و 64 هزار تن رسیده است.
چالشهایی که به سرعت باید رفع شوند
با وجود تمامی هشدارهایی که داده شد، ظرفیت صنعت فولاد کشور برای رکورد زنی در صادرات، ظرفیتی مثال زدنی است و بزرگان این صنعت به شرط رفع موانع ساختاری، قادر خواهند بود با اتکا به ظرفیت نیروی انسانی با دانش و ارزان، قیمت پایین انرژی، دسترسی به مواد اولیه و بهره بردن از آبهای آزاد، سهم خود از تجارت جهانی فولاد و بازار 400 میلیون نفری منطقه را افزایش دهند.
در حال حاضر، وجود 55 واحد کوچک مقیاس کمتر از 500 هزار تنی، پراکندگی واحدهای فولادی، جانمایی نادرست برخی واحدهای در دست احداث و دوری آنها از آبهای آزاد، رویکرد دستوری دولت در تنظیم بازار، سیاستهای غلط ارزی، دستورالعملهای متناقض و افزایش نا اطمینانی به سیاستگذاری دولت از جمله مهمترین دست اندازهای موجود در مسیر توسعه صادرات هستند و رفع هر یک از این چالشها، اثری ملموس بر تجارت فولاد خواهد گذاشت.
حقیقت مشخص و غیرقابل کتمان در سال 97، سردرگمی تولیدکنندگان فولاد به دلیل سیاستهای متناقض دولت بود و تداوم این روند، در سال 98 ضربهای کاری به صنعت فولاد خواهد بود. راه حلهای عبور از این وضعیت را باید در سه دسته کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت طبقهبندی کرد.
راه حل کوتاهمدت، اصلاح بخشنامههای متناقض، اصلاح سامانه نیما و رفع مشکلات صادرکنندگان در بازگرداندن ارز به کشور است. در میانمدت، اصلاح ساختاری در صنعت، ادغام واحدهای کوچک، لغو مجوز واحدهای فاقد صرفه اقتصادی و ایجاد تعادل در زنجیره تأمین از اولویتهاست و در بلندمدت نیز اصلاح سیاستهای ارزی کشور و رفع موانع تولید باید با جدیت دنبال شود.
تاریخ انتشار : دوشنبه ۲۰ اسفند ۱۳۹۷ ساعت ۱۱:۴۹
کد مطلب: 46037