ماین نیوز - ایجاد فرصت برابر برای بخش خصوصی در اکتشاف

فرصتی دست داد تا در حاشیه پنجمین همایش سنگ‌آهن ایران با دکتر راضیه لک، رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور که معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز هست، گفت‌وگویی انجام دهیم و به موضوع دسترسی سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی که مشتاق شناختن پهنه‌های معدنی و کار روی آن بر پایه اطلاعات این سازمان هستند، بپردازیم.

به گزارش ماین نیوز، دکتر لک از آخرین تصمیم‌ها برای تسهیل این دسترسی به بانک اطلاعاتی سازمان زمین‌شناسی گفت.

مهم‌ترین موضوع برای جذب سرمایه‌گذار خارجی در بخش اکتشاف، بانک اطلاعاتی است. در این راستا چه اقداماتی انجام شده است؟ در این زمینه، برنامه سازمان زمین‌شناسی چیست؟

وظیفه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی فقط تولید اطلاعات است؛ اطلاعاتی که به اکتشاف کمک می‌کند. سازمان زمین‌شناسی به دنبال این است که اطلاعات را در یک فرصت برابر در اختیار همه سرمایه‌گذاران و شرکت‌های توسعه‌ای اعم از داخلی و خارجی قرار دهد. به نظر می‌رسد این حرکت تحولی در این بخش ایجاد کند. این اطلاعات اعم از ژئوفیزیک هوایی، ژئوفیزیک زمینی و موارد مربوط به حفاری، شناسایی عیار ماده معدنی و.... در تمام نقشه‌ها از نظر ما اطلاعات پایه است. برای هر کسی که بخواهد کار معدنی کند، این فرصت برابر ایجاد شده است.

چرا این شرایط فراهم شده است؟ آیا همه از وجود این اطلاعات خبر دارند تا به سراغ آن بیایند؟

به سازمان زمین‌شناسی اجازه داده شده درآمد اختصاصی داشته باشد. با داشتن بستر مناسب مالی، داده‌های موجود به ویژه اطلاعات ژئوفیزیک هوایی به روش مغناطیسی در اختیار همه قرار می‌گیرد و می‌تواند کانسارهای پنهان زیر زمین به ویژه سنگ‌آهن را تا عمق ۵۰۰ متری نیز با قدرت تفکیکی بالا تشخیص دهد. روش ژئوفیزیک هوایی به روش مغناطیسی، بهترین و آخرین فناوری موجود در این زمینه است که ایران نیز از آن بهره‌ می‌برد. ۵۰۰ هزار کیلومتر خطی این داده‌ها موجود است اما از آن بهره‌برداری مطلوبی نشده زیرا سازمان زمین‌شناسی را کمتر کسی می‌شناسد و کمتر جایی می‌داند این اطلاعات در اختیار این سازمان است.

درباره توسعه پایگاه جامع داده‌های علوم زمین چه اقداماتی انجام شده است؟

پایگاه جامع داده‌های علوم زمین اکنون جایگاه مناسبی ندارد. در همین زمینه و برای توسعه داده‌های علوم زمین یک قرارداد با فنلاند منعقد کردیم تا زمینه لازم برای روزآمد کردن بستر مناسب داده‌های علوم زمین و اطلاع‌رسانی فراهم شود. در راستای تعاملات نزدیکتر با بخش خصوصی، شرکت‌های توسعه‌ای و بخش وزارتخانه نیز به نظر می‌رسد حرکتی در بخش معدن و به دنبال آن در سازمان زمین‌شناسی در حال رخ دادن است چراکه توسعه معدن، حلقه نخست زنجیره معدنی است.

اشاره کردید که قرار است از محل فروش داده‌های زمین‌شناسی درآمد داشته باشید. سازوکار دقیق آن چیست؟

قرار است اعتباراتی که دولت گذشته به منظور تولید اطلاعات پایه برای سازمان در نظر گرفته را در فرصت برابر در اختیار بخش خصوصی قرار دهیم و ادامه کار را پس از این مرحله به سرمایه‌گذار واگذار کنیم چراکه هنوز ریسک کار اکتشاف بالاست و هیچ سرمایه‌گذاری مایل نیست وارد این عرصه شود اما برای هر محدوده‌ای که بخش خصوصی بتواند ادامه اکتشاف بدهد، دلیل ندارد دولت اکتشاف را خودش ادامه دهد، از این رو صد در صد از ورود بخش خصوصی و سرمایه‌گذار حمایت می‌کند چراکه به کار اکتشاف سرعت می‌دهد و بخش معدن نیز توسعه پیدا می‌کند.

آیا شرکت‌های معدنی می‌دانند به کجا باید مراجعه کنند و هزینه آنها مشخص است؟ می‌توانند هزینه مورد نیاز را ارزیابی و مدیریت کنند؟ آیا اطلاعات در این حد وجود دارد؟

اکتشاف از اموری است که ریسک بالایی دارد. ما محدوده را به شرکت‌ها نشان داده و دیتابیس اطلاعات را می‌دهیم. حدس می‌زنیم در این نقطه، آنومالی و ماده معدنی وجود دارد و منطقه امیدبخش است اما حتی سازمان زمین‌شناسی نمی‌تواند با اطمینان بگوید در این منطقه ماده معدنی وجود دارد یا اگر در این مناطق حفاری کنند به ماده معدنی مورد نظر خود با میزان ذخیره مورد نیاز و عیار مورد نظر دست می‌یابند یا نه. بنابراین کسی که به دنبال اطلاعات می‌آید می‌داند تضمین صد درصدی درباره ادامه اکتشافات وجود ندارد و حتما با ریسک رو‌به‌رو می‌شود. این ریسک هم تا زمانی که بخش خصوصی جلو نیاید، به عهده سازمان زمین‌شناسی است(تا زمانی که حفاری شناسایی انجام شود و شکل ماده معدنی استخراجی و عیار آن مشخص شود). در این مرحله به گواهی کشف می‌رسیم که بخش خصوصی می‌تواند این گواهی را خریداری کرده و به استخراج بپردازد. البته بخش خصوصی ممکن است به طور مثال به سنگ‌آهن نیاز داشته باشد و پیش از مرحله گواهی کشف نیز وارد کار اکتشاف شود.

بودجه سازمان زمین‌شناسی برای سال ۹۷ چه وضعیتی دارد و آیا با شرایط فعلی و برنامه‌های سازمان هماهنگ است؟

سازمان زمین‌شناسی از محل اعتبارات عمومی بودجه می‌گیرد.

این بودجه از محل اعتبارات طرح‌های توسعه و تملک دارایی‌ها کاهش یافته است. مهم است که بدانیم چرا بودجه سازمان زمین‌شناسی که باید کار اکتشافات معدنی را انجام دهد، کاهشی بوده است. با این حال باید به این نکته هم اشاره کرد که برای نخستین بار در ۵۸ سال گذشته، امکان درآمد اختصاصی فراهم شده و این اتفاق سابقه نداشته است. حالا این امکان فراهم شده که برای ادامه اکتشاف از اعتبارات و سرمایه بخش خصوصی کمک بگیریم و در حقیقت تکیه‌مان را به اعتبارات دولتی کم کنیم.

این روند ادامه خواهد یافت؟

من امسال را خوب ارزیابی می‌کنم. مذاکره‌هایی با بخش خصوصی و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی داشتیم که باعث شده برای ورود این ۲ بخش به اکتشاف ارتباطاتی شکل بگیرد.

آقای کرباسیان در نشست نوروزی خود با خبرنگاران گفتند قرار است شرکت‌های بزرگ معدنی و صنایع معدنی به اکتشافات به ویژه ذخایر عمقی ورود کنند. این نگرانی وجود دارد که انحصار شکل بگیرد و حضور بخش خصوصی کوچک را با مشکل بیشتری رو‌به‌رو کند؟

معادنی که مردم عادی به سراغش می‌روند کوچک و متوسط هستند و رقم و عددهایی که در اکتشاف هزینه می‌شود، در توان اشخاص معمولی و شرکت‌های معمولی و کوچک نیست اما وقتی صحبت از معادن عمقی است می‌بینیم اکتشاف معادن بزرگ و عمقی هزینه بسیار زیادی می‌طلبد و کسی هم که بنیه مالی ندارد علاقه‌مند به ورود به این بخش نیست.

چرا دولت در این مرحله ورود نمی‌کند تا ریسک سرمایه‌گذار حقیقی کم شود؟

هدف دولت این است که معادن شکل بگیرند، زنجیره‌های بعدی آنها کامل شوند و ایجاد اشتغال کنند. حالا برای این اتفاق ۲ راه داریم؛ نخست اینکه محدوده‌ها و پهنه‌های معدن را اکتشاف کنیم و چشم به ورود دولت داشته باشیم که در این صورت ممکن است تا ۲۰ یا ۳۰ سال بعد این معادن شکل بگیرند. البته این روند بسیار کند است.

دوم اینکه از بخش خصوصی کمک بگیریم. در هر حال سیاست دولت این نیست که ایجاد انحصار کند و جلوی کسانی که مایل به ورود به این بخش هستند را بگیرد. این فرصت برای همه فراهم است و اکنون هم عده‌ای هستند که سرمایه‌ای دارند و مایل به ورود به این اکتشافات هستند، چرا نگذاریم بیایند؟

بحث ورود اشخاص نیست بلکه بحث ورود شرکت‌های بزرگ به این عرصه و خطر انحصارگرایی است. ممکن است این فرصت به طور مساوی در اختیار همه قرار نگیرد؟

اگر مزایده بگذاریم، همه در شرایط یکسان به رقابت می‌پردازند و ما نیز فرصت رقابت را ایجاد کرده‌ایم. آن وقت هر کسی که سرمایه‌ و تمایل داشته باشد می‌تواند به این عرصه وارد شود و مانعی برای حضورش وجود ندارد. به طور قطع کسی جلو می‌آید که پولش را دارد و ریسک این کار را پذیرفته است.

در معدن مهدی‌آباد با اتفاق خوبی روبه‌رو شدیم و آن هم ورود کنسرسیومی متشکل از معادن کوچک و بزرگ به همراه یک شریک خارجی در استخراج معدن بود. چرا دولت از حضور چنین کنسرسیوم‌هایی استقبال نمی‌کند تا زمینه حضور خصوصی‌های با توان مالی کم را به این عرصه فراهم کند؟

ما از این قضیه استقبال می‌کنیم که شرکت‌های خارجی با خصوصی‌ها شریک شوند و برای اکتشاف قدم جلو بگذارند زیرا با سرمایه خارجی می‌توانیم اکتشافات‌مان را انجام دهیم. این یک اتفاق بسیار خوب از نظر ما است و مانعی برای آن وجود ندارد.

تا به حال شرکت‌های سرمایه‌گذار خارجی، پیشنهاد مستقیمی مبنی بر تمایل‌شان برای ورود به این بخش داشته‌اند؟

اینکه ادامه اکتشاف را به بخش خصوصی داخلی یا خارجی بسپاریم، سیاست بسیار جدیدی است اما تاکنون روسیه علاقه‌مندی نشان داده و مایل به سرمایه‌گذاری در اکتشاف بوده‌ و چندین جلسه گفت‌وگو نیز انجام داده‌ایم. یک سری مذاکره‌ها هم با فنلاند در حال انجام است.

از استرالیا شرکت‌های بزرگ معدنی برای حضور در این بخش تمایل نشان دادند و معتقدند ایران دارای ظرفیت بالا و ناشناخته‌ای است اما منتظر هستند ببینند شرایط چگونه پیش می‌رود. طبیعی است که شرایط فعلی، ریسک سرمایه‌گذاری را در بخش اکتشاف بالاتر می‌برد و باید منتظر باشیم. با این حال من آینده را خوب ارزیابی می‌کنم و منتظر اتفاق‌های خوبی در این عرصه هستم.