رئیس هیات‌عامل ایمیدرو:
۹۶، سال خوبی برای بخش معدن بود
گروه معادن
- بخش معدن و صنایع معدنی در سالی که گذشت توانست گامی دیگر در جهت توسعه و اشتغالزایی کشور بردارد. در واقع معدن و صنایع معدنی توانست با بهره‌برداری از طرح‌های متفاوت، جایگاه خود را در اقتصاد پررنگ‌تر از گذشته کند.
به گزارش ماین نیوز، پیش‌بینی می‌شود سال ۹۷ بهتر از سال ۹۶ باشد. در همین زمینه و به بهانه آمدن نوروز، با مهدی کرباسیان، رئیس هیات عامل ایمیدرو به گفت‌وگو نشسته‌ایم. در ادامه، مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید:
سال ۹۶ از نگاه معدن و صنایع معدنی چگونه بود؟
سال ۹۶ را برای معدن و صنایع معدنی به طور نسبی سال موفقی می‌دانم یعنی نسبت به دیگر حوزه‌های اقتصادی کشور وضع مطلوب‌تری داشت. با تمام محدودیت‌هایی که در سال ۹۶ در این حوزه وجود داشت این حوزه توانست به خوبی حرکت کند. یکی از دلایل، آن است که در سال ۱۳۹۶، برنامه‌ریزی‌های سال ۹۲ به نتیجه رسید و یک حرکت رو به جلو بود اما در کنار این موضوع، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو) هم برنامه‌ها و پشتیبانی‌هایی داشت که به نتیجه رسید. ما در حوزه اکتشاف خوشبختانه عملکرد موفقی داشتیم و نتایج بسیار خوبی حاصل شد. تعدادی از پروژه‌ها از جمله۴ طرح از پروژه‌های آهن اسفنجی، ۲ واحد ۵ میلیون تنی گندله‌سازی در سنگان و طرح ۲/۵میلیون تنی گندله در سنگان به بهره‌برداری رسید. در حوزه مس نیز تعدادی از پروژه‌های مهم همچون کاتد و پروژه‌های دیگر در سرچشمه به بهره‌برداری رسیدند. در حوزه شرکت‌های معدنی مانند گل‌گهر، چادرملو و فولاد مبارکه، پروژه‌های خوبی به بهره‌برداری رسید. مراحل نهایی کارخانه فولاد در واحد فولاد خراسان در حال انجام است. در حوزه آلومینیوم نیز پروژه آلومینیوم جنوب(سالکو) با قوت در حال پیشرفت است و بر اساس زمان‌بندی، کارها در آن انجام می‌شود. امیدوار هستیم در سال آینده، ۳۰۰ هزار تن به ظرفیت آلومینیوم کشور اضافه شود. همچنین در حوزه زغال‌سنگ، اواخر سال گذشته با حضور وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت درباره نرخ این محصول معدنی به جمع‌بندی دست پیدا کردیم. اگرچه تولیدکنندگان زغال‌سنگ هنوز راضی نیستند اما به طور کلی باید این اتفاق را یک گام رو به جلو دانست. در حوزه صادرات نیز وضعیت خوبی را شاهد بودیم. برای نمونه صادرات فولاد با ۸ میلیون تن رکورد زد. از سویی دیگر در تولید فولاد به رقم ۲۱ میلیون تن دست پیدا کردیم که بسیار خوب است. با توجه به اینکه هنوز رکود در ساختمان‌سازی وجود دارد، ظرفیت تولید فولاد به ۳۳ میلیون تن رسید. همچنین در کنسانتره ۸۰درصد و در گندله‌سازی ۱۲۰درصد افزایش ظرفیت انجام شده است. در نتیجه به طور نسبی در مقایسه با سایر بخش‌های صنعتی کشور، حوزه معدن و صنایع معدنی، سال خوبی را شاهد بوده است.
در امسال شاهد بهره‌برداری از طرح‌های آهن اسفنجی در فولادهای استانی بودیم. این طرح‌ها تا چه اندازه ما را به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد نزدیک می‌کند؟
در سال ۱۳۹۶، همانطور که اشاره شد، یک گام بزرگ برای رسیدن به تولید ۵۵ میلیون تن برداشته شده است. ما ظرفیت ۳۱ میلیون تن را پشت سر گذاشته‌ایم و پیش‌بینی‌مان آن است تا پایان برنامه ششم به طور حتم به هدف در نظر گرفته شده دست پیدا خواهیم کرد. پروژه‌های در دست افتتاح ما در پیش است. پیش‌بینی‌ای که در ستاد زنجیره فولاد نیز مطرح شده است آن است که ایجاد ۵۵ میلیون تن ظرفیت تولید فولاد قابل تحقق است اما کمی مشکلات نرم‌افزاری از جمله گشایش‌های بانکی، مسائل نقدینگی، زیرساخت‌ها و... که برخی از این پروژه‌ها دارند باید حل شود. در ایمیدرو جلسه‌های مکرری برگزار شده و شرکت فولاد مکلف است پروژه به پروژه مسائل را پیگیری کند. امیدوار هستیم تحقق ۵۵ میلیون تن عملی شود.درحال‌حاضر تنها هدف‌گذاری ۵۵ میلیون تن دیده شده است. اگر کمی تعاملات بین‌المللی ما بهتر شود و بتوانیم سرمایه‌گذاری خارجی کنیم می‌توانیم هدف‌های بهتری را محقق کنیم.
نظر شما درباره فناوری ایرانی پرد چیست؟
به هر حال شاهد چند اتفاق بودیم. ۲ پروژه از فناوری ایرانی پرد عملی شد و یکی دیگر در دست ساخت است. در این مورد یک گام به جلو برداشته‌ایم. در گندله‌سازی و کنسانتره‌سازی نیز شرکت‌های ایرانی مشغول کار هستند. در سنگان، کنسانتره ۲/۵ میلیون تنی به بهره‌برداری رسید، پروژه گندله‌سازی نیز به میزان ۱۰ میلیون تن ( ۲ واحد) به بهره‌برداری رسید. در سنگان این کار با طرح ایرانی انجام شد. در حوزه‌های دیگر نیز پیشرفت‌های خوبی داشتیم اما شاید برخی از دوستان معتقد هستند باید یک تحول اساسی در زمینه فناوری ایجاد می‌شد اما باید پذیرفت در زمینه فناوری با برخی محدودیت‌ها روبه‌رو هستیم زیرا بحثی با عنوان تحریم مطرح است، هر چند بخشی از تحریم‌ها پس از برجام برداشته و مشکلات حل شد. البته هنوز این تحریم‌ها به طور کامل برداشته نشده و ما در این حوزه با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستیم اما خوشبختانه گام به گام در حوزه فناوری در حال پیشرفت هستیم.
قرار بود درباره وضع عوارض بر صادرات سنگ‌آهن در ستاد فولاد تعیین تکلیف شود. وضعیت در این باره چگونه بوده و این ستاد چه تصمیمی گرفته است؟
به عنوان یکی از مدیران قدیمی و صاحب‌نظر بحث‌های اقتصادی می‌توانم بگویم ایجاد محدودیت برای صادرات در بلندمدت به ضرر کشور است زیرا صادرات منافع متعددی دارد. برای نمونه، نخستین موضوع، تامین منابع ارزی است. شرکت‌ها با صادرات، به میزان حداکثری تولیدات و بازار جهانی دست پیدا می‌کنند. همچنین در همین زمینه سطح کیفیت افزایش پیدا کرده و به سمت دستیابی به فناوری‌های روز دنیا حرکت می‌کنیم. در کنار این موارد بحث دیگری به نام سودآوری نیز وجود دارد. در مجموع نباید برای مشکلات و کمبودهای موجود در کشور و مسائل مقطعی، در زمینه صادرات و جایگاه ویژه‌ای که ایران در بازارهای صادراتی دارد، مشکل درست کنیم. به ویژه آنکه صادرات در کشور ما که با مشکل تحریم‌ها روبه‌رو است می‌تواند تعاملات بین‌المللی را بیشتر کرده و کشورهای خارجی را به محصولات ایرانی وابسته کند. البته از سویی دیگر بحث دیگری با عنوان حمایت از تولید داخل مطرح است. بدیهی است این ۲ موضوع با یکدیگر تضاد ندارند و باید برنامه‌ریزی شود تا ضمن حمایت از تولید داخلی برای صادرات نیز مشکل ایجاد نشود. درباره عوارض صادراتی نیز با توجه به تاکید وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت قرار است بدون مشورت با انجمن‌ها تصمیمی گرفته نشود. به همین دلیل در جلسه آینده ستاد فولاد درباره این موضوع بحث خواهد شد.
عرضه سنگ‌آهن در بورس کالا تا چه اندازه می‌تواند در جلوگیری از خام‌فروشی موثر باشد؟
بدون شک عرضه هر نوع کالایی در بورس کالا موجب سلامت و شفافیت می‌شود و به سود تولیدکننده خواهد بود. ما از این موضوع استقبال می‌کنیم. بدیهی است حضور سنگ‌آهن در بورس کالا مورد حمایت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی بوده است. در این باره باید هماهنگی‌هایی انجام می‌شد که ۲ جلسه با رئیس بورس کالا داشتیم و امیدوار هستیم عملیاتی شود.
پرداخت ۱ درصد از محل فروش مواد معدنی به خزانه دولت را چطور ارزیابی می‌کنید؟
اعتقاد شخصی من این است که اگر اقتصاد مقاومتی و جهشی که باید در این بخش داشته باشیم را دنبال کنیم، حوزه معدن جذاب‌تر از امروز خواهد شد و سرمایه‌گذاری بیشتری را در این بخش شاهد خواهیم بود. هر نوع عوارض یا حتی افزایش حقوق دولتی را به عنوان دست‌اندکاران بخش معدن نمی‌پسندیم اما وقتی قانون‌گذار آن را وضع می‌کند تمکین می‌کنیم. با این حال اعتقاد داریم اگر برای این کار با بخش معدن مشورت می‌شد و مجلس شورای اسلامی از دلایلی مطلع می‌شد، به طور قطع این بحث رای نمی‌آورد.
سال ۹۲ (آغاز به‌کار دولت یازدهم) و سال ۹۶ (آغاز به کار دولت دوازدهم) را چطور مقایسه می‌کنید؟
اوایل دولت یازدهم شاهد بی‌توازنی در زنجیره فولاد و همچنین رکود و توقف طرح‌های نیمه تمام در بخش معدن بودیم زیرا بحران جدی تحریم‌ها وجود داشت و شرکت‌های خارجی با ایران ارتباط نداشتند. مشکل نقدینگی و توقف پروژه‌ها به این دلیل جدی بود. به دلیل تغییرات مکرری که در حوزه مدیریت معدن اتفاق افتاده بود، سردرگمی و ناپایداری وجود داشت اما اکنون، هم پایداری وجود دارد و هم تمامی پروژه‌های نیمه‌تمام با کمک بخش خصوصی راه‌اندازی شده‌اند. از سویی دیگر تولید و صادرات در بخش معدن افزایش پیدا کرده است. از ۲۴ هزار میلیارد تومان پروژه نیمه تمام و شروع نشده در ابتدای دولت یازدهم در ایمیدرو، اواخر سال ۹۶ بر اساس گزارشی که اعلام شده است، ۸ هزار میلیارد تومان با همکاری بخش خصوصی و غیردولتی جذب منابع نقدی وجود داشته و ۳۲ هزار میلیارد تومان پروژه‌های نیمه تمام و جدیدی را نیز با بخش غیر دولتی و خصوصی آغاز کرده‌ایم.ایمیدرو فصل جدیدی از تعامل با بخش خصوصی را آغاز کرده است. نظر خود را در این باره بفرمایید.این موضوع، راه نجات ایمیدرو و حوزه معدن و صنایع معدنی بود زیرا ما محدودیت جدی منابع مالی داشتیم و با واگذاری اموال قابل تبدیل اعم از معدن و صنایع معدنی به حوزه رد دیون و سهام عدالت، نقدینگی وجود نداشت. اما از سوی دیگر یکی از بهترین روش‌هایی که ایمیدرو برگزید این بود که بر اساس اصل ۴۴ خصوصی‌سازی و واگذاری، با مشارکت بخش خصوصی، واگذاری پروژه‌ها به بخش خصوصی انجام شد. ما بیش از ۵۱ طرح را مشارکت کردیم و این کار باعث شد بتوانیم یک حرکت رو به جلو انجام دهیم.سال ۹۶ برای ما سال بهتری بود اما اگر حمایت بیشتری از سوی دولت و مجلس شورای اسلامی داشته باشیم و همکاری نزدیک بخش معدن و سازمان ایمیدرو به وقوع بپیوندد، می‌توانیم تحرک وسیع‌تری را شاهد باشیم.
بخش معدن امروز بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته و بیشتر شناخته شده است. این موضوع یک فرصت است یا تهدید؟
باید در اینجا از همه رسانه‌ها تشکر کنم. حرکتی که خبرنگاران و مطبوعات انجام دادند جای قدردانی دارد. در ایمیدرو نیز تلاش شده پاسخگوی مردم باشیم. این موضوع برای ما یک فرصت است. امروز در تمامی مصاحبه‌های عام آمارهایی از وضعیت معدن و صنایع معدنی داده می‌شود. همچنین در سفرهای ریاست جمهوری و معاون اول به طور حتم یک پروژه معدنی برای بهره‌برداری وجود دارد. برای نمونه در سفر اخیر به بندرعباس بزرگترین پروژه‌ای که بهره‌برداری شد پروژه صبا فولاد بود. این موارد حاکی است که بخش معدن بزرگ شده است اما از سویی دیگر باید پذیرفت وقتی یک بخش بزرگ می‌شود جوابگویی بسیار مشکل می‌شود. اما موضوع مثبتی است زیرا ایرادها، نقدها و پیشنهادها موجب سرعت‌بخشی و اصلاحات می‌شود.اگر نگاهی به نرخ واحدهای معدنی که در بورس قرار دارند از جمله مس، فولاد، سنگ‌آهن و... بیندازیم خواهیم دید برخی شرکت‌ها تا ۱۰۰درصد یا بیشتر افزایش نرخ داشته‌اند یعنی اگر کسی سهم یکی از این واحدهای معدنی را می‌خرید ۱۰۰ درصد سود می‌کرد.
تشکیل شورای اطلاع‌رسانی در ایمیدرو تا چه اندازه می‌تواند در توسعه بخش معدن موثر باشد؟
ما در مرحله نخست، اطلاع‌رسانی را انجام دادیم اما به نظر می‌رسد باید بعد از ۴ سال یک بازتعریف از حوزه خودمان داشته باشیم. باید دید در چه قسمت‌هایی نقاط قوت داشته‌ایم تا آنها را تشدید کنیم و در چه قسمت‌هایی باید دقت را افزایش داد. درنتیجه شورای اطلاع‌رسانی را راه‌اندازی کردیم تا با مشورت‌هایی که انجام می‌شود بتوان کار را بهتر اداره کرد.در ۴ سال نخست، نخبگان، مسئولان سیاسی کشور، کارشناس‌ها، تحصیلکرده‌های رشته معدن و صنایع معدنی و دانشجویان، مخاطبان مورد هدف سازمان ایمیدرو بودند اما با توجه به شناخت‌مان، در ۴ سال بعد و در دولت دوازدهم هدف ایمیدرو آشنایی بیشتر افکار عمومی و مردم با موضوع معدن و صنایع معدنی و اهمیت آن است. مشابه این موضوع را می‌توان در حوزه نفت مشاهده کرد. یک روزی نفت ویژه خواص جامعه بود اما امروز همه مردم انتظار دارند بر سر سفره‌های‌شان نانی از نفت ببینند. امیدوار هستیم یک روز مردم همین انتظار را از سازمان ایمیدرو، بخش معادن و صنایع معدنی داشته باشند.
سنگان لقب عسلویه معدنی را از آن خود کرده است اما همچنان برخی مشکلات در این منطقه به ویژه در حوزه زیرساخت از جمله آب، راه‌آهن و... وجود دارد. درحال‌حاضر وضعیت سنگان چگونه است؟
یکی از افتخارهای دولت یازدهم و دوازدهم، فعال‌سازی حوزه سنگان است. فعال شدن این حوزه و بهره‌برداری‌هایی که در سال ۹۶ در این منطقه انجام شد منجر به تحول منطقه سنگان شد. امروز بیش از ۴ هزار نفر به طور مستقیم مشغول به کار هستند و این عدد در اشتغال غیر مستقیم به ۱۵ هزار نفر می‌رسد. در نتیجه تحول در منطقه سنگان بسیار چشمگیر است. در واقع آینده خوبی در انتظار این منطقه است. بدیهی است مشکلاتی از نظر زیرساختی وجود دارد اما مسائل مربوط به گاز و برق به طور کامل حل شده است. در زمینه راه آهن نیز مشکل جدی وجود دارد. جلسه‌های متعددی در این باره برگزار شده و قرار است راه‌آهن تحولی را در شبکه خود ایجاد کرده و ظرفیت ۸ میلیون تنی حمل‌ونقل که قول داده است را عملیاتی کند. در حوزه آب نیز مشکل وجود دارد و وزارت نیرو همکاری کامل نداشته است. جلسه خوبی میان وزیر نیرو و وزیر صنعت، معدن و تجارت و شرکت زیرساخت سنگان برگزار شد و برای سرعت‌بخشی کارها قول‌هایی داده شد. امیدوار هستیم نتایج این جلسه را تا یک ماه آینده ببینیم.
سیستان و بلوچستان به چه چشم‌اندازی دست پیدا می‌کند؟
در سیستان و بلوچستان بحث راه‌آهن زاهدان به چابهار مطرح است که درحال‌حاضر به طور جدی از سوی شرکت راه‌آهن انجام می‌شود اما نیاز به نقدینگی دارند که امیدوار هستیم با تامین آن سرعت اجرا بیشتر شود. در صورتی که گاز و راه‌آهن به چابهار متصل شود، هاب منطقه ایجاد شده و آینده ارزشمندی برای کشور ایجاد می‌کند. به تازگی نیز رئیس‌جمهوری در سفری که به خراسان داشتند بحث راه‌آهن شرق ایران را مطرح کردند که از خراسان رضوی به خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان می‌رسد. این کار نیز به معدن و صنایع معدنی و همچنین همراهی و نزدیکی به افغانستان کمک بسیار خواهد کرد و می‌تواند یک تحول جدی در این حوزه ایجاد کند.
با توجه به شرایط اقتصادی و میزان تورمی که ایجاد می‌شود، وضعیت ایمیدرو در سال آینده چگونه خواهد بود؟
پیش‌بینی ما این است که در سال ۹۷، وضعیت بهتر خواهد شد زیرا پیش‌زمینه‌های آن فراهم شده است اما در سال ۹۶ چند انتظار داشتیم که در سال آینده محقق شود. طلب عمده‌ای از دولت بابت فروش اموال سازمان داشتیم که انتظار داریم یا دولت پولش را بدهد یا از ما حمایت کند. از سویی دیگر ممکن است با محدودیت‌های مالی، گرفتاری‌های جدیدی را برای پروژه‌های جدید داشته باشیم اما با تمام محدودیت‌ها با روش‌هایی که تجربه کردیم در تلاش هستیم تا سال ۹۷ کمتر از سال ۹۶ موفق نباشیم.
چرا شرکت پوسکو از ایران رفت؟
آخرین اطلاعاتی که ما در اختیار داریم حاکی از آن است که عمده سهام مدیریتی آن را عربستان (شرکت المعادن) خریداری کرده است. در نتیجه باعث شده همکاری آنها با ایران کمی مشکل شود. سفیر کره از ما تقاضای وقت ملاقات کرده زیرا رابطه ایران و کره نیز نزدیک است. تعاملات بین‌المللی نکته بسیار مهمی است و اگر نتوانیم این موضوع را مدیریت کنیم سال ۹۷ برای اقتصاد کشور، سخت خواهد بود.
وضعیت سودآوری ما در شرکت فولاد کویت(شرکت مشترک) چگونه است؟
تنها سرمایه‌گذاری که در سال ۱۳۸۰ در خارج از کشور انجام شد در زمینه فولاد کویت بود. در سال ۱۳۹۳ یک طرح توسعه در آن اجرا شد و ظرفیت ۶۰۰هزار تن آن به ۱ میلیون و ۲۰۰هزار تن رسید. در نتیجه سرمایه‌ای که ایمیدرو در آن داشت، در مدت ۳ سال گذشته با توجه به سودآوری، چندین برابر محقق شد.
شاهد برخی تغییرات مدیریتی در حوزه‌های صنایع معدنی هستیم. برای نمونه به یکباره آقای بنی‌اسدی جایگزین آقای مرادعلیزاده شد. دلیل این اتفاق‌ها چیست؟
تغییرات مدیریتی، موضوع غیرمعمولی نیست. دوره مدیریتی آقای مرادعلیزاده ۲دوره تمدید شد اما دوره جدید تغییر هیات مدیره یا ابقا بود با دولت جدید همزمان شد. ایمیدرو تعیین اعضای هیات مدیره ۲ شرکت اصلی یعنی فولاد مبارکه و شرکت مس را با مشورت و نظرخواهی از وزیر انجام می‌دهد. به هر حال با مشورت‌های انجام شده، این جابه‌جایی انجام شد.
در جایی گفته بودید جوان‌ها برای گرفتن پست مدیریتی عجله نکنند. شما چه زمانی را برای ورود جوانان درست می‌دانید؟
حضور جوانان حرف درستی است اما باید منطقی باشد. یکی از افتخارهای ما در ایمیدرو آن است که متوسط سن مدیریتی در سازمان ۴۲ سال است. این موضوع نشان می‌دهد ما به این بحث باور داریم اما مخالف آن هستم که یک فرد پس از اتمام دوره دانشگاه در حوزه مدیریت قرار بگیرد بلکه باید مدتی کارآموزی کرده و تجربه کسب کند. برای برخی سمت‌ها نمی‌توان جوان‌سالاری را اجرا کرد. برای نمونه در حوزه دیپلماسی و سفیران خارجی نمی‌توان این کار را انجام داد.
در آخر، یک خاطره برای خوانندگان ما تعریف کنید.
یکی از خاطره‌های خوب من روزی بود که پروژه‌های سنگان را بهره‌برداری کردم. در سال ۱۳۶۵ به این منطقه رفته بودم. در آن روزها در آن منطقه عقب‌ماندگی بسیار بود اما این بار شاهد رشد، توسعه و اشتغالزایی بودم. این تصویر، خستگی چندساله را از من جدا کرد. خاطره‌های زیادی در دوران زندگی من وجود دارد. یکی دیگر از خاطره‌های خوب من مربوط به زمانی است که فرماندار نوشهر- چالوس بودم. دولت موقت (دولت بازرگان) بودجه‌ای را تخصیص داد تا یک روز پول نفت بین کشور تقسیم شود. این پول به فرمانداری‌ها داده شد و ما در آنجا دفتری را به نام دفتر عمران ایجاد کردیم تا این کار انجام شود. برای هر روستا یک کاری تعریف کردیم. یکی از لذت‌بخش‌ترین تصویرهای آن روزها ساخت پلی بود که مردم روستا در یک سوی رودخانه را به بخش دیگر در آن سوی رودخانه متصل می‌کرد. یکی از زیباترین صحنه‌ها دیدن دویدن کودکان روی پل بود. همچنین زمانی که در عسلویه بودم، ۲ روستای عسلویه و نخل تقی، آب لب‌شور داشتند. با حمایت ما بخش خصوصی در منطقه، سرمایه‌گذاری انجام داد و آب شیرین را برای کل منطقه تهیه کرد که روز نخست، آب شیرین را برای همه مردم رایگان توزیع کردیم. این لحظه‌ها از لذت‌بخش‌ترین لحظه‌های زندگی من بود که شادی بچه‌ها را در حال خوردن آب‌شیرین مشاهده می‌کردم. همچنین در عسلویه و در سال ۱۳۸۳ با همکاری کانون پرورش فکری کودکان برای تمامی بچه‌های عسلویه، بسته‌های عیدانه شامل نوشت‌افزار تهیه شد.
اقدامات زیست‌محیطی مجتمع معدنی انگوران
با توجه به اینکه محیط‌زیست از ارکان توسعه پایدار در هر کشوری است، بدون توجه به مسئله محیط زیست، منابع طبیعی و انسانی دچار نقصان شده و پیامدهای ناگواری را بر کره خاکی و حتی جوامع انسانی خواهد داشت. بر مبنای تعریف ارائه شده برای توسعه پایدار از جانب مجمع بروندلند- ۱۹۸۷، توسعه‌ای که نیازهای زمان حال بشریت را برآورده کند، بدون آنکه توانایی نسل‌های آینده در برآورده‌سازی نیازهای‌شان را به خطر اندازد، توسعه پایدار نامیده می‌شود. همچنین بر اساس تعریف ارائه شده از سازمان EPA- ۲۰۰۶؛ معدنکاری به منظور توسعه پایدار، روش‌های معدنکاری و دوستدارانه محیط‌زیست است که اجازه تولید محصولات معدنی را بدون آسیب به بوم‌سامانه می‌دهد. تاثیر این روش می‌تواند بر خاک، منابع آبی، گوناگونی و تنوع زیستی و سایر منابع طبیعی اطراف باشد. به بیان دیگر مفهوم معدنکاری پایدار یک مفهوم بین‌نسلی است، به این معنا که اساس کار را بر حفظ یا بهبود منابع طبیعی در عوض تهی یا آلوده‌سازی آن قرار داده باشد.
مجتمع معدنی سرب و روی انگوران، بزرگترین معدن سرب و روی خاورمیانه؛ در ۱۲۵ کیلومتری جنوب‌غربی شهرستان زنجان واقع شده است. مدیران ارشد این مجتمع، معدنکاری در مسیر توسعه پایدار را سرلوحه کار خود قرار دادند و برای محقق کردن آن به اجرای ارکان توسعه‌پایدار «رشد اقتصادی، ارتقای رفاه اجتماعی و حفاظت از محیط‌زیست» پرداختند. اهداف کلان و ویژه زیست‌محیطی مجتمع معدنی انگوران و اقدامات انجام شده برای تحقق این اهداف به این شرح است.اهداف کلان و ویژه زیست‌محیطی مجتمع معدنی انگوران شامل مواردی همچون حرکت در مسیر توسعه‌پایدار و عدالت بین نسلی، دریافت گواهینامه معدنکاری سبز در سال ۱۳۹۷، دریافت گواهینامه مدیریت سبز در سال ۱۳۹۷، استقرار شبکه مدیریت انرژی، استقرار سامانه مدیریت پسماند، جبران کاهش آسیب‌های وارد به محیط زیست، افزایش بهره‌وری، کاهش مصرف انرژی و استفاده از انرژی‌های پاک است.
اقدامات مطالعاتی- کاربردی (دانشگاهی)
درباره اقدامات مطالعاتی- کاربردی (دانشگاهی) نیز می‌توان به دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران اشاره کرد که در آن طرح پایش جامع زیست‌محیطی مجتمع معدنی انگوران اجرا شده و ۶۵درصد پیشرفت داشته که شامل انجام نمونه‌برداری‌های فصلی، ارائه گزارش اولیه از نتایج هر فصل، ارائه گزارش فضای سبز و نقشه‌های مربوط به آن است. هدف انجام طرح را می‌توان پایش فصلی آب‌های سطحی، زیرزمینی، تصفیه‌خانه، هرزآب، دمپ باطله، فضای سبز، هوای مجتمع معدنی انگوران و ارائه راهکارهای مدیریتی دانست. طرح دوم با دانشگاه صنعتی شاهرود (دانشکده علوم زمین) است که عنوان آن بررسی غلظت کل و زیست‌دسترس‌پذیر عناصر بالقوه سمی در نمونه‌های خاک با استفاده از MgCl۲ و تعیین فیزیکوشیمیایی نمونه‌های خاک و همچنین بررسی عناصر بالقوه سمی در گیاهان بومی در معدن سرب و روی انگوران است که۴۵ درصد پیشرفت داشته و نمونه‌برداری از خاک و گیاه، انجام مطالعات فیزیکوشیمیایی خاک و آماده‌سازی نمونه‌های گیاه برای انجام آزمایشات مربوط به آن انجام شده است. هدف انجام طرح، بررسی میزان آلودگی به عناصر سمی در خاک‌های اطراف معدن، تعیین غلظت زیست‌دسترس‌پذیر عناصر سمی در خاک‌های اطراف معدن، بررسی میزان جذب عناصر سمی به وسیله گیاهان بومی منطقه و تعیین گیاه فراانباشتگر بومی بوده است. دانشگاه زنجان(دانشکده علوم زمین) نیز طرحی با عنوان بررسی شواهد کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی برای ارزیابی ظرفیت اقتصادی باطله‌های معدن سرب و روی انگوران و ارائه راهکار مدیریت زیست‌محیطی آن داشته که از ۳۰ درصد پیشرفت(نمونه‌برداری از باطله و مواد معدنی، انجام مطالعات میکروسکوپی) برخوردار است. هدف انجام طرح بررسی کانی‌شناسی و مینرالوگرافی باطله‌های معدن سرب و روی انگوران، شناسایی مکان‌های دارای ظرفیت از عناصری همچون کادمیوم (Cd)، نقره (Ag)، آرسنیک (As)، GGI (Gallium، Germanium، Indium)، نیکل (Ni) و کبالت (Co)، شناسایی کانی‌های مهم میزبان عناصر یاد شده در بند، ارزیابی عناصر و مواد معدنی در محدوده معدن و پهنه‌بندی عناصر ارزشمند در داخل معدن و ارائه راهکار زیست‌محیطی در زمینه عناصر سمی موجود است.دانشگاه صنعتی شاهرود(دانشکده معدن و ژئوفیزیک) نیز طرحی با عنوان مدیریت زیست‌محیطی در باطله‌های سرب و روی تیپ کربنات-سولفید دارد که ۳۰ درصد پیشرفت(نمونه‌برداری از باطله و مواد معدنی، آماده‌سازی و ارسال نمونه‌ها برای انجام آزمایش شیمیایی و انجام مطالعات کانی‌شناسی) داشته و هدف انجام طرح، تعیین ظرفیت تولید آلودگی و منشأ آن، گونه‌پذیری عناصر سمی در دمپ باطله، تهیه الگو و نقشه پهنه‌بندی ریسک آلودگی عناصر سمی روی دمپ، تعیین ویژگی‌های کانی‌شناسی دمپ باطله، تعیین ویژگی‌های فیزیکی و بررسی ساختار داخلی دمپ باطله، شناسایی نواحی آلوده به فلزات سمی و سنگین و تعیین عمق گسترش آنها با استفاده از روش‌های ژئوفیزیکی است. دانشگاه آزاد اسلامی(واحد زنجان) نیز طرح بررسی ظرفیت ژئوتوریسمی معدن مس بایچه‌باغ و ارائه طرح‌های بهسازی و مدیریت گردشگری معدن با محوریت توسعه‌پایدار(حفاظت از محیط زیست) را داشته که ۱۵ درصد پیشرفت (بازید اولیه و شناسایی منطقه، ارائه برنامه زمان‌بندی طرح و جمع‌آوری اطلاعات اولیه) را دارد و هدف طرح، بررسی ظرفیت ژئوتوریسمی معدن بایچه باغ، بررسی ظرفیت توریسمی منطقه، ارائه راهکارهای مدیریتی در راستای مبحث توسعه‌پایدار(حفاظت از محیط زیست)، ارائه راهکارهای بهسازی معدن در راستای بحث ژئوتوریسمی، ارائه نقشه‌ها و طرح‌های بهسازی معدن در راستای موضوع ژئوتوریسمی است.دانشگاه صنعتی شاهرود(دانشکده علوم زمین) نیز طرح بررسی غلظت عناصر بالقوه سمی در آئروسل‌های معدنی ناشی از فرآیند معدنکاری در منطقه معدنی انگوران را دارد که از۱۰۰ درصد پیشرفت (انجام طرح و ارائه گزارش به مجتمع معدنی انگوران) برخوردار است و هدف آن، تعیین شیوه و میزان پراکندگی عناصر سنگین در هوای محدوده معدن سرب و روی انگوران، تعیین شیوه و میزان پراکندگی ریزگردها در هوای محدوده معدن سرب و روی انگوران، سهم فعالیت‌های معدنکاری در افزایش احتمالی غلظت عناصر سنگین و ریزگردها در هوای منطقه، تعیین نقش عوامل دیگر مانند زمین‌شناسی و اقلیم در میزان افزایش غلظت عناصر سنگین و ریزگردها در هوای منطقه، ارائه راهکارهای علاج‌بخشی برای کاهش یا حذف آثار زیست‌محیطی آلودگی هوا از منطقه، برآورد میزان خسارت زیست‌محیطی حاصل از فعالیت معدنکاری بر اکوسیستم منطقه، تعیین رابطه آلودگی هوا با آلودگی گیاهی و خاک سطحی در منطقه و ارزیابی ریسک سلامت آئروسل‌های معدنی بر کارکنان و ساکنان منطقه است.
اقدامات مطالعاتی- کاربردی(غیر دانشگاهی)
در زمینه اقدامات مطالعاتی کاربردی غیر دانشگاهی نیز مجتمع معدنی سرب و روی انگوران، بزرگترین معدن سرب و روی خاورمیانه، اقداماتی را انجام داده که می‌توان به این موارد اشاره کرد:
شرکت طرح و سازه شفارود، طرحی با عنوان احیای دمپ‌های باطله با ایجاد فضای سبز جنگلی دارد که ۱۰۰ درصد پیشرفت کاری برای آن وجود داشته و گزارش نهایی به دفتر مجتمع معدنی انگوران ارسال شده است. هدف انجام این طرح، مطالعات ژئومورفولوژیکی و فیزیوگرافی، مطالعات هواشناسی و اقلیمی، مطالعات زمین‌شناسی و ژئوفیزیکی، مطالعات هیدرولوژی و هیدروژئولوژی، مطالعات خاکشناسی، مطالعات پوشش گیاهی، احیای دمپ باطله از نظر چشم‌انداز طبیعی و برآورد هزینه‌های عمرانی و اجرایی پروژه است.امضای تفاهمنامه همکاری برای اجرایی کردن طرح احیای دمپ‌های باطله با ایجاد پوشش جنگلی نیز یکی دیگر از مواردی است که می‌توان به آن اشاره کرد: عنوان طرح، تفاهمنامه همکاری اداره منابع طبیعی استان زنجان، سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان و مجتمع معدنی انگوران برای اجرا کردن طرح احیای دمپ‌های باطله با ایجاد پوشش جنگلی است که ۲۵ درصد آن(پس از امضای تفاهمنامه همکاری در ۹۶/۱۱/۱۶) انجام شده است. هدف انجام طرح، اجرایی کردن طرح مطالعاتی احیای دمپ‌های باطله در مجتمع معدنی انگوران به منظور حفاظت از محیط‌زیست، صیانت از منابع طبیعی منطقه و تحقق هدف مجتمع معدنی انگوران به منظور حرکت در مسیر توسعه پایدار است. مشاور زیست‌محیطی مجتمع معدنی انگوران نیز طرحی به نام مکان‌یابی محل دفن پسماند جامد شهری منطقه انگوران دارد که ۳۵درصد کار (انجام مطالعات پایه و جمع‌آوری نقشه‌ها و اطلاعات اولیه مورد نیاز برای مکان‌یابی) انجام شده و هدف آن انتخاب بهترین محل ساخت لندفیل برای منطقه انگوران (روستای ابراهیم‌آباد تا معدن انگوران)، طراحی لندفیل مهندسی شده و برآورد هزینه‌های ساخت لندفیل در منطقه است. مشاور طراحی لنداسکیپ و فضای سبز، طرحی با عنوان پارک بازیافت دارد که ۱۰۰ درصد کار انجام شده (ارائه طرح و نقشه‌های پارک بازیافت) و هدف طرح، ایجاد فضای سبز و مکان تفریحی برای کارکنان مجتمع معدنی انگوران، بهره‌گیری از ضایعات، باطله‌های معدنی و پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب و حرکت در مسیر توسعه پایدار(حفاظت از محیط زیست) است.طرحی به نام ارزیابی آلاینده‌های زیست‌محیطی (به صورت فصلی) وجود داشته که ۱۰۰ درصد کار انجام شده است(انجام ارزیابی و خوداظهاری آلاینده‌های زیست‌محیطی برای فصل‌های پیشین) و هدف انجام طرح، بررسی شرایط مجتمع معدنی انگوران نسبت به آلاینده‌های معین شده در شیوه‌نامه خوداظهاری سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور و اقدامات اصلاحی در صورت آلاینده بودن و رسیدن به حد استاندارد است. طرح جمع‌آوری باطله‌های تراورتن منطقه حفاظت شده انگوران نیز طرحی به عنوان جمع‌آوری باطله‌های معادن تراورتن منطقه حفاظت شده انگوران و تبدیل آنها به ارزش افزوده دارد که ۱۵درصد کار (ایده‌پردازی، جلسه با مدیریت مجتمع و دریافت دستور کار درباره تکمیل طرح، مطرح کردن ایده با محیط‌زیست استان زنجان، تایید طرح ابتدایی از جانب محیط‌زیست استان و معرفی سرمایه‌گذار خصوصی از جانب اداره محیط زیست) انجام شده است و هدف انجام طرح، حل معضل زیست‌محیطی ناشی از دپوی باطله‌های معادن تراورتن مستقر در منطقه حفاظت شده انگوران، ایجاد اشتغال در منطقه انگوران و افزایش بهره‌وری با تبدیل باطله به ارزش افزوده است.
تاریخ انتشار : دوشنبه ۲۸ اسفند ۱۳۹۶ ساعت ۱۴:۱۵
کد مطلب: 43220
