به گزارش ماین نیوز،شرکت راه‌آهن موجودی پراکنده در ایستگاه‌های خطوط خود در کل کشور را با نرخ پایه کارشناسی‌شده در بورس عرضه می‌کند و فروش به‌طور نقدی و سررسید تحویل کالا در تاریخ مشخصی انجام می‌شود.
بررسی آخرین آمار عرضه این کالا در بورس نشان می‌دهد آخرین عرضه مربوط به قراضه فولادی در ۲ اسفند ۱۳۹۶ است. کارشناسان و فعالان این حوزه، یکی از دلایل پراکندگی و عرضه کم انواع قراضه در بورس کالا را ناهمگنی جنس قراضه و نداشتن تعاریف و استانداردهای مشخص در جداسازی انواع قراضه می‌دانند و معتقدند اگر این ایرادها برطرف شده و از سوی دیگر تعرفه‌های ورودی و خروجی قراضه برداشته شود، از عرضه این کالا در بورس استقبال خواهد شد.
ناهمگنی جنس قراضه
عرضه قراضه در بورس در چندین مرحله به شکل آزمایشی انجام و یک محموله هم معامله شد اما پس از آن استقبالی از این روند نشد. سیدتقی مرتضویان، فعال حوزه قراضه با بیان این مطلب به صمت گفت: مشکلات عرضه قراضه در بورس به شدت وابسته به ناهمگن بودن جنس قراضه است و به‌دلیل ناهمگنی نمی‌توان استاندارد خاصی برای آن تعریف کرد و آن را در بورس به فروش رساند.
درحالی که به‌راحتی می‌توان کالایی مانند شمش را به‌دلیل اینکه تعاریف مشخصی دارد در بورس عرضه کرد اما درباره قراضه این‌طور نیست. وی با اشاره به معاملات این کالا با استاندارد مشخص و متعارف جهان، اظهار کرد: در معاملات خارجی قراضه براساس استاندارد isis کددهی می‌شود و براساس آن و با نظارت و تایید شرکت‌های بازرسی معامله تحقق پیدا می‌کند اما در ایران به‌دلیل کمبود قراضه این اتفاق نمی‌افتد و قراضه فقط مواقعی که فراوانی بار داشته باشیم، تجمیع‌شده و فروشنده برای اینکه خریدار بهتری داشته باشد، روی آن عملیات انجام داده است. این فعال کالایی تاکید کرد: در ایران به‌دلیل کمبود قراضه این فرصت هیچ‌گاه ایجاد نشده که قراضه به شکل استاندارد دسته‌بندی و کدبندی شده و به فروش برسد، از این رو نمی‌توان گفت در بورس هم عرضه موفقی خواهد داشت.
مرتضویان افزود: در کشور قراضه به اندازه بار یک کامیون جمع می‌شود و نامرتب، دسته‌بندی نشده و غیرهمگن به فروش می‌رسد، از این‌رو معاملات این کالا در بورس موفق نبوده است. درحال‌حاضر ۳ واحد خردکن قراضه در کشور وجود دارد که محصول قراضه آنها با ناخالصی کمتر است و البته گاهی هم ممکن است همگن نباشد و از قوطی کنسرو تا تیرآهن در آن دیده شود اما به‌دلیل اینکه از ناخالصی کمتری برخوردار است و دانسیته بالاتری دارد و مرغوب‌تر شده، این کالا به نسبت قابل عرضه است. وی تاکید کرد: به واحدهای خردکن پیشنهاد شده برای این محصول دسته‌بندی مشخصی تعریف و به‌عنوان مثال بار کم‌کربن را از پرکربن جدا یا بارها را طبقه‌بندی کنند.
متاسفانه در کشور این دسته‌بندی انجام نشده و محصول خردشده براساس میزان آهنی که ذوب می‌شود با محصول دیگری در نوبت کاری دیگر و بسته به نوع مواد ورودی وخروجی قراضه متفاوت است. به گفته این کارشناس بازار قراضه به این دلیل که این دسته‌بندی در واحدهای خردکن اتفاق نیفتاده، برهمین اساس بورس کالا باید کالایی را معرفی کند که دارای استاندارد قابل فهم و مشخصی باشد تا عرضه قراضه در بورس با استقبال روبه‌رو شده و موفقیت‌آمیز باشد. مرتضویان در بیان ضرورت حضور قراضه در بورس کالا با ارائه راهکاری در این‌باره گفت: تا بازار ما بازار مشخصی نباشد و تعرفه‌های ورودی و خروجی برداشته نشده و بازار آزاد به بازار جهانی متصل نشود، عرضه قراضه موفقیت‌آمیز نبوده و به سرانجام نمی‌رسد، درصورتی که این شرایط رعایت شود و بازار قراضه دارای تعاریف مشخصی باشد، این محصول در بورس قابل عرضه خواهد شد.
مدیریت بهتر بازار قراضه
عرضه قراضه آهن در بورس کالا که مزیت‌های بسیاری برای تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان این کالا به‌دنبال دارد، نخستین مزیت این اقدام شفافیت نرخ این محصولات است. به این ترتیب مهم‌ترین عامل برای عرضه قراضه از طریق بورس کالا، شفافیت نرخ برای تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان است و این موضوع موجب می‌شود افراد براساس آن با یک نرخ مشخص به معامله بپردازند. سیدعلی موسوی، مدیرکالایی یک کارگزاری با بیان این مطلب به صمت گفت: از آنجایی که قراضه کالایی راهبردی است و در زنجیره تولید برخی محصولات مانند فولاد به‌عنوان ماده اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرد، در نتیجه شفافیت نرخ در آن به تکمیل زنجیره ارزش برای تولیدکنندگان فولاد در کشور کمک زیادی می‌کند.
وی راحتی و تضمین معاملات قراضه در صورت عرضه در بورس کالا را به‌عنوان مزیت دیگر این اقدام برشمرد و افزود: به این ترتیب فروشنده و خریدار اطمینان دارند در این بازار معاملات به‌درستی انجام می‌شود و در نتیجه آن شرایطی فراهم می‌شود که خریدار پول خود را به موقع واریز کرده و به‌دنبال آن فروشنده نیز به تعهدات خود عمل می‌کند.
به گفته این فعال کالایی، با استفاده از مکانیزم بورس، مشکلات روش‌های سنتی برطرف خواهد شد. بورس کالا شرایطی را فراهم می‌کند تا رانت در بازار قراضه از بین برود. به این ترتیب همه خریداران از نرخ‌ها اطلاع پیدا می‌کنند و رانت اطلاعاتی در این بازار حذف می‌شود. از سوی دیگر هنگامی که بازار به‌طور جزیره‌ای عمل کند، مدیریت آن بسیار مشکل خواهد بود.
معامله در بورس کالا این فرصت را به وجود می‌آورد تا بازار بهتر مدیریت شود. موسوی در ادامه با بررسی بازار سنتی این کالا و مقایسه آن با عرضه آن در بورس، گفت: با عرضه قراضه در بورس کالا شرایطی فراهم خواهد شد تا نهادهای نظارتی مانند سازمان امور مالیاتی از معاملات انجام‌شده آگاهی پیدا کنند اما در بازار سنتی به‌دلیل آنکه انسجامی نبوده، نهادهای نظارتی چندان فعالیت نداشته‌اند و در برخی موارد فرار مالیاتی اتفاق می‌افتاد.
در بازار سنتی، آهن قراضه استاندارد خاصی نداشت اما در بورس باید کالاها استاندارد باشند و به این ترتیب خریداران می‌توانند از مشخصات کالای خریداری شده خود آگاهی بیشتری کسب کنند. وی پیشنهاد کرد: بورس کالا باید به‌دنبال آن باشد که ابزارهای جدیدی برای این بازار طراحی کند تا عرضه‌کنندگان قراضه تشویق شوند به این بازار وارد شوند و به‌عبارتی این بازار برای همه عرضه‌کنندگان مزیت و جذابیت ایجاد کند. درحال‌حاضر راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران تمامی قراضه آهن خود را در بورس کالا عرضه می‌کند اما نیاز است تا دیگر نهادهایی که قراضه دارند مانند شهرداری‌ها نیز به این بازار وارد شوند و از فرصت‌ها و شفافیتی که در این بازار وجود دارد، استفاده کنند.
سهولت و تضمین معاملات
دراین‌باره حسام‌الدین والی، دیگر کارشناس فولاد و بازار قراضه در گفت‌وگو با صمت ضمن اشاره به مزیت‌های عرضه قراضه در بورس کالا، تصریح کرد: مزیت و عامل اصلی برای عرضه قراضه از طریق بورس کالا، شفافیت نرخ برای تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان است و این موضوع باعث می‌شود همه معامله‌گران براساس یک نرخ مشخص به معامله بپردازند. وی افزود: مزیت دیگر معامله قراضه در بورس کالا سهولت و تضمین معاملات است.
به این ترتیب فروشنده و خریدار اطمینان دارند در این بازار معاملات به‌درستی انجام می‌شود، در نتیجه این شرایط خریدار پول خود را به موقع واریز کرده و به‌دنبال آن فروشنده نیز به تعهدات خود عمل می‌کند. به این ترتیب به وسیله مکانیزم بورس، مشکلات روش‌های سنتی برطرف می‌شود. والی در انتقاد از عرضه ضایعات در بورس کالا، گفت: یکی از انتقادهایی که درباره عرضه ضایعات در بورس کالا مطرح می‌شود، ماهیت ناهمگن قراضه آهن است که در این روش امکان ارزیابی دقیق هنگام تعیین درجه و نرخ آن ممکن است با خطا روبه‌رو می‌شود.
فرار از ارزش‌افزوده
حامد افسای، کارشناس بازار قراضه دراین‌باره به گفت: بیشتر کارخانه‌ها در بورس کالا تمامی تولید خودشان را نشان نمی‌دهند، برای مثال به‌جای ۱۰۰ هزار تن، ۵ هزار تن عرضه می‌کنند تا ارزش‌افزوده را پرداخت نکنند زیرا زمانی که در بورس کالا قراضه عرضه کند باید ۹درصد ارزش‌افزوده را پرداخت کند. وی افزود: با فاکتور خرید ۲ تا ۳درصدی این ۹درصد را پرداخت نمی‌کنند. برخی نوردکاران یا ورق‌فروش‌ها مجبور هستند به اداره دارایی فاکتور ارائه دهند، از این‌رو عرضه‌کنندگان، فاکتور را می‌خرند زیرا حدود ۵درصد به سودشان است و تولید و عرضه واقعی‌شان را در بورس کالا نشان نمی‌دهند. برای همین عرضه قراضه در بورس کالا فرآیند روشنی ندارد زیرا ارزش‌افزوده اجازه شفافیت نمی‌دهد.
سایر حوزه ها
