ماین نیوز - در خصوص بهره مالکانه یا رویالتی چه می دانید

عوامل متعددی در تعیین نرخ بهره مالکانه موثر است و با مدل ‌های اقتصادسنجی مختلفی محاسبه می ‌شوند. می‌ توان نتیجه گرفت که بهره مالکانه جدا از منشأ مالکیت که دولتی یا خصوصی است یک مبنای علمی و منطقی و عرفی اقتصادی دارد و در جهان رابط بین صاحب معدن و بهره‌ بردار در صورت جدائی تعریف شده است.

به گزارش ماین نیوز، بهره مالکانه یا رویالتی مبلغی است که به منظور بهره برداری از امتیاز منابع دارای ارزش اقتصادی (برای نمونه حق استخراج از معدن) یا برای بهره گرفتن از امتیاز حقوق مالکیت معنوی و حق تکثیر (کپی رایت)، حق امتیاز، نشانه تجاری و یا دانش فنی و تکنولوژی به دولت یا مالک پرداخت می ‌شود.

در مورد زمین بهره مالکانه فقط شامل در اختیار گرفتن زمین بکر است. در حالی‌ که در مورد معادن و نفت و گاز، ماده اولیه اصل اساسی است که در بتن طبیعت واگذار شده وجود دارد. لذا در این دو مورد قیمت ماده اولیه کلاً متعلق به مالک معدن و اجازه بهره ‌برداری از آن مشمول پرداخت بهره مالکانه می‌ شود.

عوامل متعددی در تعیین نرخ بهره مالکانه موثر است و با مدل ‌های اقتصادسنجی مختلفی محاسبه می ‌شوند. می‌ توان نتیجه گرفت که بهره مالکانه جدا از منشأ مالکیت که دولتی یا خصوصی است یک مبنای علمی و منطقی و عرفی اقتصادی دارد و در جهان رابط بین صاحب معدن و بهره‌ بردار در صورت جدائی تعریف شده است.

بحث بهره مالکانه عمدتا به کشورهایى باز مى‌ گردد که داراى معادن گسترده مشخصى هستند که نفت هم در این چارچوب قرار مى ‌گیرد.

بهره مالکانه را ارزش ذاتى منابع زیرزمینى مى ‌دانند که متعلق به دولت است. بهره‌ بردارى از این منابع که ماهیت اقتصادى دارد مستلزم سودآورى است که در مقابل آن مالیات پرداخت مى‌ شود و صاحب سهم که دولت است هم از آن سود سهام مى‌ گیرد. این بخش از فعالیت تحت عنوان فعالیت تجارى نام برده مى ‌شود.

قبل از انقلاب بهره مالکانه 12.5 درصد بود که از طریق شرکت ملى نفت ایران به دولت پرداخت مى ‌شد. در آن زمان شرکت نفت در حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز دارنده نفت بوده است. نفت ایران در اختیار کنسرسیوم بوده و آنها مکلف به پرداخت بهره مالکانه، مالیات، مالیات مخصوص (پس از افزایش قیمت با دستور شخص شاه) بودند. همه این پول ‌ها وقتى وارد شرکت ملى نفت ایران مى‌ شده، شرکت 1درصد برداشت مى ‌کرده و بقیه به خزانه دولت واریز مى‌ شده است.

از جمله بحث ‌هاى مهم و اساسى در زمینه بهره مالکانه که عموما مورد غفلت واقع شده است، تاثیر اجراى این طرح بر اقتصاد ملى و سیاست‌ هایى هم‌ چون کاهش تصدى ‌گرى دولت، خصوصى ‌سازى و افزایش درآمد دولت است