ماین نیوز - زلزله کرمانشاه زیرذره‌بین همایش بتنی

بیستمین همایش سالانه انجمن بتن امریکا (ACI)- شاخه ایران و جشنواره بتن و زلزله دیروز در حالی آغاز شد که در آن ابعاد زلزله کرمانشاه و سازه‌های فلزی و بتنی آن مورد بررسی قرار گرفت.

به گزارش ماین نیوز، این همایش امسال بر محور «آینده‌نگری بتن و ساخت‌وساز» و موضوع کیفیت ساخت‌وساز تاکید دارد.

اجرای درست بتن در ساخت‌وساز
در ابتدای این همایش رئیس موسسه بین‌المللی بتن امریکا- شاخه ایران عنوان کرد: بیستمین جشنواره بتن و زلزله در حال برگزاری است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این همایش و جشنواره این است که به‌طور کامل ابعاد کاربردی دارد.

جواد برنجیان در ادامه خاطرنشان کرد: نهادهای مختلف مانند دانشگاه‌ها و وزارت راه و شهرسازی و سایر نهادها و سازمان‌ها در زمینه بتن باید همگام و هماهنگ پیش بروند.

وی در ادامه افزود: زلزله در ایران به عنوان یک بلای طبیعی شناخته می‌شود، اما در کشوری مانند ژاپن پدیده‌ای طبیعی به شمار می‌رود، زیرا خسارت‌هایی که ما از زلزله می‌بینیم بسیار بیشتر از سایر کشورهاست.رئیس موسسه بین‌المللی بتن امریکا- شاخه ایران تصریح کرد: در چشم‌انداز ۱۴۰۴ برنامه‌های بسیار خوبی در نظر گرفته شده و در زمینه بتن نیز دانش و قوانین بسیار مناسبی جمع‌آوری و تدوین شده است، اما مشکل اجرایی کردن آنهاست که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. برنجیان در ادامه خاطرنشان کرد: در بتن ۲۷ استاندارد تدوین شده، اما موضوع مهم در این زمینه این است که چرا رعایت این استانداردها اجباری نشده است. یکی از مهم‌ترین مشکلات اصلی ما در کشور این است که نظارتی بر این استانداردها و اجباری کردن آنها وجود ندارد.وی ادامه داد: در سطح دنیا در زمینه بتن براساس کیفیت و عملکرد عمل می‌کنند و کاربرد بتن را در نظر می‌گیرند.رئیس موسسه بین‌المللی بتن امریکا- شاخه ایران در ادامه یادآور شد: در سال‌های ۸۰ و ۸۱ بتن ایران جزو مقاوم‌ترین بتن‌های دنیا شناخته شد، اما موضوع این است که باید مقاوم‌سازی بتن به طور عمومی در ساخت‌وساز به کار گرفته شود.
در این همایش از سوی انجمن جامعه مهندسان مشاور ایران گزارشی با عنوان « ارزیابی آثار زمین‌لرزه بر ساختمان‌ها در زلزله ۲۱ آبان ۱۳۹۶ استان کرمانشاه» ارائه شد. این گزارش مقدماتی در ۳ بخش ابعاد سازه‌های فلزی، بتنی و ناسازه‌ها در زلزله کرمانشاه را بررسی کرده بود.

مشاهده‌هایی از سازه‌های فلزی در زلزله
نادر شکوفی‌مقیمان، مهندس عمران در گزارش مقدماتی ارزیابی آثار زمین‌لرزه بر ساختمان‌ها در زلزله ۲۱ آبان ۱۳۹۶ استان کرمانشاه، به بررسی سازه‌های فلزی این استان در زلزله پرداخت. شکوفی‌مقیمان عنوان کرد: این زلزله را باید به‌عنوان یک فرصت مطالعاتی در حوزه‌های عمرانی و ساخت‌وساز تلقی کرد. نخستین موضوعی که ما به‌دنبال آن بودیم این بود که تا چه اندازه آیین‌نامه‌های ما در برابر زلزله در ساخت‌وساز کاربرد و کارآیی از خود نشان داده‌اند. از سوی دیگر دانشی اندوخته شده که از این پس باید آن را برای ساخت‌وساز در آینده در نظر بگیریم.

وی در ادامه تاکید کرد: واقعیت این است که حجم اشتباه‌های اجرایی در این ساخت‌وساز آنقدر بالاست که ما نتوانستیم از آیین‌نامه‌های موجود راستی‌آزمایی داشته باشیم؛ به عبارت دیگر روش‌های طراحی و ساخت در ساخت‌وساز بسیار با اشتباه و سهل‌انگارهایی همراه بودند. این مهندس عمران در ادامه توضیح داد: یکی از مهم‌ترین مشکلات ساختمان‌ها در زلزله کرمانشاه این بود که میان‌قاب‌ها تاثیر بسیاری بر سازه دارند، این در حالی است که طراحان سازه به میان‌قاب‌ها توجهی ندارند و سعی می‌کنند آن را از سازه جدا کنند یا در برخی مواقع برای ساخت میان‌قاب‌ها از آجرهای سفالی استفاده می‌کنند، در حالی که میان‌قاب‌ها روی ساختمان تاثیر زیادی دارند و گاهی در یک ساختمان تخریب شده در زلزله مشاهده می‌شود که تنها میان‌قاب آن باقی مانده است.

شکوفی‌مقیمان ادامه داد: ساختمان‌هایی که در زلزله کرمانشاه مشاهده کردیم، ساختمان‌های یک تا ۶ طبقه‌ای بودند که تمام ستون‌های آنها از پروفیل با بست‌موازی ساخته شده بودند یا تیرها با پروفیل بودند که به‌طور عمومی در یک جهت قاب جهشی و در یک جهت بادبند و گاهی در هر دو جهت بادبند و گاهی سیستم باروری جانبی نداشتند.وی در ادامه با اشاره به استحکام پای ستون‌ها عنوان کرد: در هیچ جا مفصل پلاستیک پای ستون را مشاهده نکردیم. کف ستون‌ها به درستی نصب نشده بودند و اتصال کف ستون به سقف به‌درستی انجام نشده است. این موضوع در ساختمان‌های مختلف قابل مشاهده بود.این مهندس عمران توضیح داد: موضوعی که زیاد قابل مشاهده بود، مشکلی بود که بادبندها داشتند. آنها دارای مقاطع ضعیف بودند و اتصال درستی نداشتند و در مواردی بادبند خارج از محور و در برخی ساختمان‌ها از پروفیلی استفاده شده بود که این نوع پروفیل قادر به تحمل نیروی بالایی نیست.شکوفی‌مقیمان ادامه داد: اتصالات تیرآهن‌ها و ورق‌ها به‌درستی جوش نخورده بودند و گاه هیچ نشانه‌ای از جوش روی ورق‌ها دیده نمی‌شد یا اگر هم بود جوش‌ها بسیار ضعیف بودند.وی گفت: براساس آیین‌نامه اگر خرپشته‌ها کمتر از ۲۵ درصد از جلو بام باشند در طراحی آنها را مدنظر قرار می‌دهیم، در حالی که خرپشته‌ها رفتار لرزه‌ای آسیب‌پذیری دارند و بسیار از خرپشته‌ها و همچنین راه‌پله‌ها خراب شده بودند و تعدادی زیادی از افراد در این راه‌پله‌ها جان خود را از دست داده بودند.این مهندس عمران در پایان با جمع‌بندی از مشاهده‌های زلزله کرمانشاه، عنوان کرد: مشکل در آموزش و مهندسی کشور نیست، بیشترین مشکل به سازندگان محلی بازمی‌گردد. دانش به اندازه کافی موجود است، اما نیاز داریم که شیوه‌های اجرای درست را به سازندگان، مهندسان و تکنسین‌ها و سازندگان محلی آموزش دهیم. ما باید آیین‌نامه‌های ساخت‌وساز را به‌طور ساده، خلاصه و نقشه‌های تیپ تهیه کنیم تا برای همه قابل فهم باشد این در حالی است که ما هر روز آیین‌نامه‌ها را پیچیده‌تر و سخت و غیرقابل فهم‌تر می‌کنیم.

مشاهده‌هایی از سازه‌های بتنی در زلزله
در ارائه گزارش زلزله کرمانشاه محمدرضا خباز تمیمی سازه‌های بتنی در زلزله کرمانشاه را مورد بررسی قرار داد. این گزارش براساس مشاهده‌ها از سازه‌های شهرهای اسلام‌آبادغرب و سرپل‌ذهاب بوده است. دو دسته سازه داشتیم که برخی از سوی خود مردم و برخی از سوی نهادهای دولتی و با نظارت آنها ساخته شده بودند.خبار تمیمی خاطرنشان کرد: برخی ساختمان‌ها دچار فروریزش به علت تخریب ستون نامناسب و با قلاب‌های غیراستاندارد شده بودند. مسکن مهر اسلام‌آبادغرب با ۲ مورد تخریب غیرقابل سکونت شده بود. ستون‌های بیمارستان اسلام‌آبادغرب نیز دچار آسیب‌دیدگی جدی شده بودند. ترک‌خوردگی با عرض حدود ۱۵ تا ۲۰ میلی‌متر در برخی ستون‌های بیمارستان قابل مشاهده بود.وی در ادامه عنوان کرد: در سرپل‌ذهاب در تخریب ساختمان‌ها می‌توان به اجرای نامناسب ستون‌ها اشاره کرد که در برخی ساختمان‌ها منجر به ریزش کامل سازه بتن مسلح شده بود. شکست ستون‌ها به‌دلیل نامناسب بودن تنگ‌ها و استفاده فقط از یک حلقه بست در هر مقطع تسلیح عرضی و رعایت نکردن جزییات قلاب استاندارد تنگ‌ها بوده است.این مهندس عمران در ادامه با اشاره به عملکرد سازه‌های شهر سرپل‌ذهاب عنوان کرد: کل ساختمان‌های مسکن مهر مقاومت خوبی از خود نشان داده‌اند، اما میان‌قاب‌ها به‌راحتی تخریب شده‌اند. برخی ساختمان‌ها که دارای کلاف‌بندی بودند پایداری خود را حفظ کرده بودند. ساختمان‌های بدون کلاف‌بندی به طور کامل تخریب شده بودند.خبار تمیمی تاکید کرد: ساختمان‌هایی که حداقل ضوابط طرح لرزه را رعایت کرده بودند، آسیب کمتری دیده بودند.وی تاکید کرد: کیفیت ساخت‌وساز شهرهای استان کرمانشاه با تهران هیچ فرقی ندارد و اگر زلزله‌ای در تهران رخ بدهد شاهد اتفاق‌هایی بدتر از این خواهیم بود.

مشاهده‌هایی از ناسازه‌ها
در ادامه، اسماعیل پورشاهید با ارائه گزارشی به بررسی اجزای غیرسازه‌ای در ساختمان‌های کرمانشاه پرداخت. پورشاهید خاطرنشان کرد: در زلزله ممکن است خود سازه‌ها تخریب نشوند و اجزای غیرسازه‌ای مشکلاتی را ایجاد کنند. برای مثال در بیمارستان اسلام‌آبادغرب سقف کاذب فرو ریخت چون با یک پیچ بسیار ضعیف وصل شده بود. یا در یک کارخانه تجهیزات، سازه پایدار مانده بود اما سقف کاذب فرو ریخته بود. از این‌رو مسائلی که پیرامون سقف کاذب است اگر به‌طور خیلی ساده رعایت شود، شاهد فروریختن آن نخواهیم بود. یا در باره نصب کابینت‌ها و وسایل دقت نمی‌شود که با تثبیت وسیله‌ها به دیوار از فرو ریختن آنها پیشگیری به عمل آورد. پورشاهید ادامه داد: میان‌قاب‌های لازم است که با شرایط خاصی چیده شوند. برخی دیوارهای مدارس به‌دلیل سنگینی فروریخته بودند؛ در حالی است که لزومی ندارد سازه‌ها را آنقدر سنگین بسازیم و نمای‌های سنگین به کار ببریم. برخی ساختمان‌ها پایدار باقی ماندند، اما نمای بیرونی فروریخت. دیوارهای داخلی چرا باید آنقدر سنگین ساخته شوند که هم سبب ریزش شدیدتر و هم راه‌بندان در داخل ساختمان شوند و عبور و مرور را مشکل کنند؟وی ادامه داد: درباره دستگاه‌های و تجهیزات ایستاده باید این دستگاه‌ها را ثابت و محکم نگه داشت. درباره تجهیزات برق نیز باید بسیار دقت شود، زیرا در صورت کنده شدن این تجهیزات امکان آتش‌سوزی وجود دارد.

رعایت اصول و به حداقل رساندن آسیب‌ها
همچنین علی قمری با ارائه گزارشی به عملکرد سازه‌های در زلزله کرمانشاه پرداخت و گفت: در بررسی زلزله کرمانشاه به دنبال آن هستیم که با انجام اصلاحاتی هم آسیب‌های سازه‌ای و هم جانی را به حداقل برسانیم. قمری در ادامه خاطرنشان کرد: در برخی سازه‌ها مشاهده می‌شود که در بعد نظارت و اجرا با مشکل روبه‌رو نیستیم و مشکل ما از بعد آیین‌نامه است. وی ادامه داد: باید در آسیب‌هایی که زلزله به سازه وارد می‌کند بدانیم که اشکالات سازه از پیمانکار، طراح یا ناظر بوده است. مهم‌ترین خسارت‌هایی که در بتن آرمه در سرپل‌ذهاب داشتیم، مسئله شکست ناحیه چشم اتصال از ستون بوده است. براساس مقررات ملی ساختمان و بتن باید محل این ناحیه طراحی شود تا حداقل نیروی برشی که بر این ناحیه وارد می‌شود را تحمل کند. براساس ضوابط آرماتورگذاری این بخش به‌طور کامل تشریح شده است، اما به‌طور قطع در ساخت ۹۰ درصد سازه‌های بتنی به این ناحیه توجهی نمی‌شود. اگر بهترین بتن با بهترین کیفیت را استفاده کنیم، اما نقطه‌های اتصال را به‌درستی اجرا نکنیم، باعث تخریب سازه می‌شود؛ بنابراین باید به این نقطه‌های اتصال توجه کرد.