بررسی ظرفیت‌های صنعت سنگ در اقتصاد کشور

تولید سنگ در ایران گران تمام می‌شود

روزنامه گسترش صمت , 14 آبان 1396 ساعت 13:01

با توجه به ظرفیت طبیعی و زمین‌شناسی انواع سنگ‌های تزئینی و نما در کشور و وجود بازار بالقوه در داخل و خارج از ایران و همچنین بومی شدن نسبی صنعت استخراج و فرآوری این محصول، به نظر می‌رسد با رفع تنگناهای موجود بر سر راه توسعه صنعت سنگ می‌توان به رونق این صنعت ارزآور کمک کرد.


به گزارش ماین نیوز، سرزمین ایران به دلیل تنوع رخدادهای زمین‌شناسی و عریان بودن نسبی سنگ‌های مختلف به دلیل پوشش ناچیز جنگلی و خاک‌ها، از نظر طبیعی دارای ظرفیت‌های بالایی از انواع سنگ‌های تزئینی و نما، از جمله سنگ‌های نرم برش و سخت برش است. این فراوانی و تنوع اجازه می‌دهد که ایران بتواند در بازار داخلی و جهانی، جایگاه مهمی را کسب کند. موقعیت جغرافیایی ایران از نظر به‌دست آوردن بازارهای خارجی نیز بسیار مناسب است زیرا کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، به مناسبت اینکه رهنمون‌های زمین‌شناسی محدودی دارند و کشورهای اروپایی و خاور دور به دلیل مسائل زیست محیطی، امکانات کمتری برای گسترش معدنکاری و صنایع سنگین از جمله صنعت سنگ دارند و به دلیل گرانی انرژی و نیروی کار، مزیت نسبی‌ای مانند ایران برای توسعه این صنعت ندارند. از این رو ایران می‌تواند تولید و همچنین بازار بهتری برای رونق صنایع پایین‌دستی سنگ‌های تزئینی و نما برای صادرات داشته باشد.در همین زمینه محمود نانکلی، پژوهشگر گروه پژوهش خبری صدا وسیما، به بررسی تنگناها و ارائه پیشنهادات برای مشکلات و چالش‌های صنعت سنگ پرداخته است. در این گزارش آمده است: صنعت سنگ ایران، در سال‌های گذشته توانسته است توان بالقوه خود را برای ایجاد شغل و ثروت نشان دهد.

هر چند بسیاری از فعالیت‌های استخراج، فرآوری و فروش داخلی و خارجی سنگ ایران از سوی بخش خصوصی و بدون حمایت برنامه‌ریزی شده دولت انجام شده اما بازار سنگ ایران در ۳دهه گذشته، به‌تدریج با ایجاد ظرفیت‌های استخراج، تولید، فرآوری و نوین نمودن فناوری در ابعاد داخلی و خارجی از رونق مناسبی برخوردار شده است.
برهمین اساس گروه اقتصاد مدیریت پژوهش خبری معاونت سیاسی در راستای مصوبات ستاد اقتصاد مقاومتی و نقشه‌راه خود ذیل محور حمایت از تولیدات داخلی و بررسی ظرفیت‌های ایجاد اشتغال و حمایت از صادرات، سی و یکمین نشست خود را به «بررسی ظرفیت‌های صنعت سنگ در اقتصاد کشور» اختصاص داد. این نشست دوشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۶ با رحیم علیجانی، رئیس کمیسیون اقتصادی و صادرات انجمن سنگ ایران و محمدحسن رجبعلیان، دبیر اجرایی این انجمن برگزار شد.


رونق یکباره صنعت سنگ ایران
در ۱۰ تا ۱۵ سال گذشته، تعداد مناسبی از کارخانه‌ها و معادن سنگ ایران با هدف افزایش کیفیت و صادرات، به فناوری روز دنیا تجهیز شده­اند اما آن طور که باید و شاید و به دلایل مختلف از این تجهیز شدن نتوانسته‌اند استفاده مناسب ببرند. با این حال تا پیش از دولت یازدهم صنعت سنگ کشور به دلایل متعدد از رونق کاذب و یکباره برخوردار شد که مهم‌ترین دلایل آن عبارت بودند از رونق صنایع ساختمان‌سازی با اجرای طرح بزرگ مسکن مهر، افزایش تقاضای داخلی با رشد ساختمان‌سازی، نبود اشتیاق تولیدکننده داخلی به صادرات، بالا بودن حاشیه سود فروش داخلی در مقایسه با صادرات، در دسترس بودن مشتری داخلی و نیاز نداشتن به دانش ویژه (قوانین صادرات).این عوامل دست به‌دست هم داد تا پیش از دولت یازدهم یک رونق کاذب در صنعت سنگ کشور ایجاد شود. پیش از دولت یازدهم و در دوران رونق می‌توان گفت در سال حدود ۱۴۰ میلیون متر مربع پروانه‌های ساختمانی صادر می‌شد که به ازای هر متر مربع، یک متر مربع سنگ مصرف می‌شد. این رقم در سال‌های ۹۲ و ۹۳ به ۴۰ تا ۵۰ میلیون متر مربع کاهش پیدا کرد و به یک سوم تقاضا رسید و تقریبا یک رکود در صنعت سنگ و صنایع وابسته به ساختمان اتفاق افتاد. در این حالت بود که به فکر افتادند تنها راه استفاده از این ظرفیت اضافی ایجاد شده و روی زمین مانده، استفاده از صادرات است.


مزیت‌های نسبی
از جمله مزیت‌های نسبی صنعت سنگ ایران، قابل توجه ذخایر سنگ ایران در مقایسه با رقیبان خارجی، وجود تمایل و انگیزه بالای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این صنعت، گستردگی و تنوع معادن سنگ ایران در مقایسه با رقیبان خارجی و رتبه بالا در تولید و همچنین انرژی و سوخت ارزان و بازار بزرگ داخلی و خارجی بود.پس از ایجاد رکورد در صنعت سنگ به دلیل کاهش تقاضا و ایجاد ظرفیت اضافی، صنعت سنگ ایران تا پیش از سال ۱۳۹۵ میزان صادرات آن افزون بر ۱۷۰ میلیون دلار بود که پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال، این رقم به ۳۵۰ میلیون دلار برسد. البته صنعت سنگ ایران براساس سند راهبردی و استراتژی با تاکید بر ایجاد تشکل‌ها و کنسرسیوم‌های صادراتی و تشکیل صندوق پشتیبان مالی تلاش می‌کند سهم یک درصدی خود از بازارهای جهانی را تا سال ۱۳۹۹ به ۱۰ درصد یعنی ۵/۲ میلیارد دلار برساند.چالش‌های کلی صنعت سنگ ایران نرخ تمام شده بالا، پایین بودن کیفیت تولید و نبود تقاضای موثر است. در نخستین مورد می‌توان گفت: مهم‌ترین چالش اساسی در صنعت سنگ که منحصر به این صنعت نیست و دیگر صنایع هم درگیر آن هستند نرخ تمام شده بالای تولیدات سنگ است. نرخ تمام شده سنگ ایران به دلایل مختلف بالاست (قیمت تمام شده ناشی از یک زنجیره است و ۱۵ تا ۱۶ عامل در تعیین آن دخیل هستند که همه این عوامل در صنعت سنگ نیست و بخشی از آن مربوط به عوامل بیرونی است) مهم‌ترین دلیل آن نبود نقدینگی لازم است که همه صنایع گرفتار آن هستند. برای برای حل این معضل، صنعت سنگ در سند راهبردی خود تشکیل صندوق پشتیبان مالی برای تامین منابع مالی ارزان نرخ را طراحی و پیشنهاد کرده است. این صندوق با مشارکت اعضا تشکیل شده است و یکی از راهکارهایی که می‌توانیم نرخ تمام شده سنگ را اصلاح کنیم تامین نقدینگی مناسب و ارزان از صندوق کارآفرین امید و صندوق پشتیبان مالی صنعت سنگ و بخشی هم یک صندوق مشترک بر اساس نظام بانکی کارآفرینی امید است که می‌توان امیدوار بود بتوانیم به رونق صنعت کمک کنیم.پایین بودن کیفیت تولید نکته دیگری است که ماشین‌آلات مناسب برای بریدن سنگ با کیفیت مناسب و حتی نیروی انسانی مناسب داریم اما نمی‌توانیم سنگ با کیفیت تولید کنیم و دلیل اصلی آن به تقاضا بر می‌گردد. تا چند سال پیش تقاضای داخلی کافی بود و بر تقاضای خارجی رجحان داشت و خریدار داخلی خیلی کیفیت برایش مهم نبود در نتیجه واحدهای سنگبری و معادن ما را مجبور نکرد سنگ با کیفیت تولید کنند یا به عبارتی هرچه تولیدکننده، تولید کرد خریدار داخلی خرید.درباره آموزش صنعت سنگ ایران انجمن سنگ همزمان با فعال کردن شرکت‌های کنترل کیفیت با شرکت‌های ایتالیایی که سردمدار صنعت سنگ در دنیا هستند تفاهمنامه آموزشی امضا کرده و قرار است منجر به ایجاد آموزشگاه شود که تکنسین‌ها، مدیران میانی و کارگران ما آموزش‌های لازم را فرا بگیرند و آرام آرام، سطح کیفی سنگ ایران افزایش پیدا کند و از طرفی چون تقاضای داخلی به شدت کم شده و ظرفیت‌های زیاد و خالی ایجاد شده، خود ما مجبور خواهیم بود به موضوع کیفیت نگاه ویژه‌ای بیندازیم زیرا دیگر مانند گذشته نیست که مشتری به سراغ ما بیاید. این ما هستیم که باید سراغ مشتری برویم.


ضرورت تولید سنگ کوپ؟
خام‌فروشی مطلوب هیچ صنعتی نیست اما در صنعت سنگ به ویژه در موضوع صادرات و با توجه به سهم ناچیز و اندک ما از بازار جهانی که به یک درصد هم نمی‌رسد لازم است ابتدا برای ورود به بازار و معرفی محصول خود سنگ کوپ صادر کرد. بیشتر تولیدکنندگان دنیا برای معرفی و راهیابی محصول خود به بازارهای جهانی حتی سوبسید هم پرداخت می‌کنند و حاضرند با زیان، محصول خود را صادر کنند تا کالای آنها شناخته شود و به اصطلاح برند(نشان) شود. از این رو ما نیاز داریم، سنگی که ارزان‌تر است را صادر کنیم تا خریدار خارجی با فناوری خودش این سنگ را تبدیل به یک برند(نشان) کند، بفروشد و در دنیا شناخته شود و مشتری‌های دیگر بیایند سراغ سنگ ایران. خام‌فروشی در جهت شناسایی بازارهای هدف مطلوب است و نیاز داریم برای شناخت کالا آرام آرام ورود کنیم مانند سنگ لاشه که جزو بهترین سنگ‌هاست و به نقاط مختلف دنیا صادر می‌شود. این سنگ در ایران به بدترین وضعیت فروخته شده و در جداول و کف خیابان‌ها استفاده می‌شود ولی در ایتالیا در بهترین مکان‌ها استفاده می‌شود. کسی نمی‌داند که این سنگ ایرانی است و هنوز خیلی‌ها از ظرفیت‌های سنگ ایرانی اطلاعات زیادی ندارند.


بررسی راهکارهای افزایش مزیت رقابتی
برای ایجاد بانک اطلاعات صنایع سنگ لازم است دولت حمایت کند تا آمارگیری شود که چند درصد معادن کار می‌کنند و چند درصد کارخانه‌ها فعالیت می‌کنند تا براساس آمار دقیق بتوانند حمایت کنند.
همچنین باید قوانین معادن اصلاح شوند. معادن ما با قوانین قدیمی کار می‌کنند و لازم است دولت در این زمینه بازنگری کند. همچنین برای ارتقای سلامت علمی بهره‌برداران، باید معادنی که به روش سنتی کار می‌کنند و مسئولان فنی معادن که بدون تجربه در معادن حضور دارند و مهارت کار در معادن را ندارند، شناسایی شوند و با نظام مهندسی هماهنگی شود تا مهندسان ناظر معادن، دوره آموزش لازم را طی کنند. تخصیص تسهیلات برای صادرکنندگان سنگ بریده نیز از راهکارهایی است که می‌تواند به عنوان مشوق صادراتی یا تخفیف مالیاتی برای صادرکنندگان در نظر گرفته شود.


پایان سخن...
با توجه به ظرفیت طبیعی و زمین‌شناسی، انواع سنگ‌های تزئینی و نما در کشور وجود دارد و وجود بازار بالقوه در داخل و خارج از ایران و همچنین بومی شدن نسبی صنعت استخراج و فرآوری این محصول، با رفع تنگناهای موجود بر سر راه توسعه صنعت سنگ به رونق این صنعت ارزآور کمک می‌کند. جای بسی تاسف است که بعضی از تولیدات سنگی معادن و کارخانه‌های سنگبری ایران، حتی نتوانسته‌اند برخی از سلیقه‌های داخلی را نیز راضی کنند. به طوری که فرآورده‌های سنگی از کشورهایی همچون ایتالیا، چین، ترکیه و برخی کشورهای دیگر اروپایی و آسیایی وارد بازار ایران می‌شود. اگرچه میزان واردات سنگ به کشور به سختی به ۱۲ میلیون دلار می‌رسد اما همین میزان هم برای کشوری که دارای مزیت‌ها و ظرفیت‌های متنوع سنگ است شایسته نیست و مشاهده می‌کنیم که تولیدات داخلی، قدرت رقابت در نرخ و کیفیت با این سنگ‌های وارداتی را نیز ندارند. شایسته است یک تشکل صنفی منسجم و قوی صادراتی تشکیل شود و از برنامه‌های انجمن سنگ ایران به عنوان تنها متولی نهاد برنامه‌ریزی و هدایت صنعت سنگ ایران در بخش خصوصی نیز حمایت شود.


کد مطلب: 41087

آدرس مطلب: http://www.minews.ir/fa/doc/news/41087/تولید-سنگ-ایران-گران-تمام-می-شود

ماین نیوز
  http://www.minews.ir