سرانجام گزارش کمیته حقیقت یاب چه شد؟
گروه معادن
- اردیبهشت امسال شاید برای جامعه معدنی کشور به تلخی گذشت.
به گزارش ماین نیوز، حادثه انفجار در معدن زغال‌سنگ زمستان‌یورت آزادشهر باعث شد ۴۳ کارگر این معدن جان خود را از دست داده و فعالیت این معدن نیز متوقف شود. با توجه به عمق حادثه، وزارت صنعت، معدن و تجارت دستور تشکیل کمیته حقیقت‌یاب داد تا علت حادثه را بررسی کنند اما امروز با گذشت نزدیک به ۶ ماه هنوز گزارش نهایی از سوی این کمیته ارائه نشده است.حال پس از آخرین بازدید کمیته حقیقت‌یاب که هفته پیش انجام شد قرار است در ۲ تا ۳ هفته گزارش این کمیته درباره علت حادثه ارائه شود.
نباید این تعداد قربانی می‌داشتیم
مدیرکل دفتر امور بهداشت، ایمنی، محیط‌زیست و انرژی وزارت صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به این پرسش که چرا گزارش کمیته حقیقت‌یاب درباره انفجار در معدن زغال‌سنگ «زمستان‌یورت» طولانی شده است، گفت: به دلیل آنکه آواربرداری در این معدن زمان زیادی برد، تهیه گزارش طولانی شد. نزدیک به ۲ هفته پیش اعلام شد که معدن درحال‌حاضر از نظر ایمنی و دسترسی به لکوموتیو آماده است و کارشناسان به نمایندگی کمیته حقیقت‌یاب در محل مستقر شدند تا بر اساس یک پروتکل، تحقیق و تخصص از معدن و فرآیند حادثه انجام شود. تمرکز ارزیابی یادشده بر لکوموتیو و محل وقوع انفجار خواهد بود.به گفته رسول یاراحمدی بازدید میدانی نمایندگان اعضای کمیته حقیقت‌یاب، هفته گذشته شروع شده است.وی تصریح کرد: با تهیه این گزارش میدانی، اعضای اصلی کمیته حقیقت‌یاب نشستی برگزار کردند تا یافته‌های قبلی و جدید را تجزیه و تحلیل کرده و گزارش بدهند. انتظار می‌رود که حداکثر در ۲ -۳ هفته آینده گزارش نهایی، تحلیل و به مقام عالی وزارت ارائه شود.اما موضوع مهم در این میان علت طولانی شدن اقدامات کمیته حقیقت‌یاب است؛ اینکه چه عواملی باعث شده تا تهیه این گزارش زمانی ۶ ماهه صرف کند. مدیرکل دفتر امور بهداشت، ایمنی، محیط‌زیست و انرژی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره این موضوع بیان کرد: به شما حق می‌دهم که چنین پرسشی را مطرح کنید زیرا گزارش حادثه‌ای که در کهگیلویه و بویراحمد رخ داد و ۲ کشته به همراه داشت، در ۷۲ ساعت آماده شد. همچنین گزارش حادثه‌ای که در ایران‌خودرو اتفاق افتاد در مدت ۴۸ ساعت آماده شد درنتیجه منطقی است که چنین پرسشی عنوان شود. درباره حادثه‌ای که در معدن زمستان‌یورت رخ داد، باید عنوان کرد که سرعت، تمرکز و درک صحیح از ریشه‌یابی حوادث نیاز به تجربه و دانش ایمنی فرآیند در عمق معادن زغال‌سنگ دارد.یاراحمدی تصریح کرد: شاید یکی از دلایل طولانی شدن تهیه گزارش تحلیلی این حادثه، دسترسی نداشتن به حقایق پنهان و آشکار در شکل‌گیری اولیه حادثه باشد که به طور عمده بر لکوموتیو مدفون در عمق هزار متری معدن و متعلقات آن (باتری، عوامل احتراق، انفجار و...) متمرکز است و امکان ریشه‌یابی و ارتباط علی-معلولی را در تحلیل حادثه از بین برده است. البته از نظر اجرایی و نظارت، مسئولیت این تیم به معاونت محترم معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت محول شده که جزو مسئولیت‌های ذاتی و نظارتی این معاونت است، اما به دلیل نبود تجربه کافی مشابه معدن زمستان‌یورت و کند بودن فرآیند جمع‌آوری حقایق پنهان و آشکار حادثه، کمبودهایی در فرآیند کار قابل‌تصور خواهد بود. در سایر موارد، تجزیه و تحلیل حوادث در ۴ سال گذشته به عهده اداره کل HSEE وزارت صنعت، معدن و تجارت بوده که به دلایل فنی، علمی و اجرایی، این حادثه تفاوت‌های قابل توجهی با سایر حوادث داشته که باعث تاخیر و وقفه طولانی در گزارش نهایی شده است.به گفته وی، نباید جان این تعداد انسان گرفته می‌شد، اما زمانیکه به دلیل نبود کفایت مدیریت پیشگیرانه از حوادث، رخدادهای مشابه را شاهد هستیم. نظام مدیریت یکپارچه و پاسخ در شرایط اضطراری باید فعال شود که به دلیل نبود مدیریت حوادث یکپارچه و الگوی واکنش در برابر شرایط اضطراری(ERP) در سطح کشور، در صورت تکرار موارد مشابه، این تهدید همچنان در معدن جای نگرانی دارد.
یاراحمدی افزود: شیوه‌نامه مدیریت ریسک(خطرپذیری) در وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری وزارت کار در حال بازبینی و اصلاح است. نسخه گذشته، کفایت لازم را به منظور شناسایی، ارزیابی و مدیریت ریسک(خطرپذیری)ها به همراه نداشت. رویکرد ایمنی پیشگیرانه در وزارت صنعت، معدن و تجارت باید منسجم و یکپارچه اجرا شود. واحدهای معدنی و متخصصان معدن باید از الزامات ایمنی وزارت صنعت، معدن و تجارت (شیوه‌نامه‌های‌های مربوط به ایمنی) پیروی و آن را اجرا کنند. به اعتقاد من، کارشناسان معدن باید برای اجرا و نظارت بر فرآیندهای ایمنی، آموزش‌های تخصصی ایمنی را بر اساس سرفصل‌های مربوط بگذرانند یا از کارشناسان ایمنی با گرایش ایمنی در معادن که تز تخصصی ایمنی معدن را می‌گذرانند استفاده شود و از برخی تعصبات و برخوردهای صنفی پرهیز کنند چراکه تخصص حرفه‌ای و شغلی در مباحث ایمنی با رشته تحصیلی و عنوان مهندسی ارتباطی ندارد؛ مانند مهندسی سازه، مهندسی شیمی و... که فرآیندهای ایمنی این رشته متمایز و متفاوت از گرایش علمی مربوط است.به گفته وی، این درحالی است که یک دکترای معدن ۱ ساعت درس آشنایی با ایمنی نخوانده است. این مسئله نگران‌کننده است. بر این اساس چالش‌های فرهنگ ایمنی و پیشگیری در معادن در اولویت راهبردهای کلیدی و نظارتی وزارت صنعت، معدن و تجارت از طریق این دفتر قرار گرفته است.
دلایل بسیار برای حادثه در معدن زغال‌سنگ
مشاور معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به موضوع ایمنی در معادن زغال‌سنگ به گفت: انفجار در معادن زغال‌سنگ دلایل مختلفی دارد. به همین دلیل شاید وقتی ایمنی در معادن مطرح می‌شود همه به سراغ معادن زغال‌سنگ می‌روند.مجید پورمقدم اظهار کرد: الگوی ایمنی تمام معادن کشور، معادن زغال‌سنگ هستند. این بدان معناست که ایمنی در معادن زغال‌سنگ از اهمیت بسیاری برخوردار است. دلیل این موضوع آن است که معادن زغال‌سنگ تنها معادنی هستند که روش استخراجی در آنها به طور صد در صد زیرزمینی است. وی ادامه داد: تنوع ایمنی در معادن زغال‌سنگ بسیار است به همین دلیل احتمال خطر در این معادن نیز زیاد است. ما همیشه می‌گوییم در معادن زیرزمینی خطر ناشی از پایین بودن کارایی ایمنی به‌مراتب بالاتر از معادن روباز است. البته لازم به یادآوری است که برای ایمنی شاخص‌هایی در میان معادن مشخص شده است، برای نمونه شاخص ایمنی در معادن روباز، معادن سنگ‌های تزئینی و در معادن زیرزمینی معادن زغال‌سنگ هستند. موضوع ایمنی به‌تنهایی دلایل بسیار متنوعی دارد. پورمقدم با اشاره به این دلایل بیان کرد: می‌دانیم که معادن زغال‌سنگ حاوی گازهای مختلف ازجمله گاز متان هستند و این گازها در میان حفره‌های حفاری محبوس شده‌اند. با توجه به اینکه این حفره‌ها قابل‌دیدن نیستند یک جرقه کوچک می‌تواند عاملی برای انفجار این گازها در معدن باشد. البته دلیل دیگر بروز حادثه در معادن زغال‌سنگ آن است که لکوموتیوی که برای حمل زغال به درون معدن می‌رود نقص فنی دارد و باعث ایجاد جرقه می‌شود. وی در ادامه افزود: اما دلیل دیگر، اشتعال زغال‌سنگ است که درنتیجه رعایت نکردن مسائل ایمنی باعث بروز حادثه و وقوع انفجار در این معادن می‌شود. استفاده از مواد اشتعال‌زا مانند گازوئیل یا بنزین نیز می‌تواند دلیلی برای وقوع حادثه باشد. عوامل مهم تشدیدکننده ایمنی در معادن زغال‌سنگ عبارتند از انفجار گاز متان، انفجار ذرات زغال، خودسوزی زغال، در رفتن و شکافتن لایه‌های زغالی. به گفته مشاور معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت، دلایل بروز حادثه در معادن زغال‌سنگ متنوع است از این رو تشخیص علت حادثه کمی زمان‌بر خواهد بود. البته باید به این نکته اشاره کرد که بیشترین دلیل برای بروز حادثه در معادن زغال‌سنگ انفجار گازهای محبوس شده در میان حفره‌های موجود در معادن است. پورمقدم بیان کرد: در زمان حفاری، قسمتی از حفره‌ها باز می‌شود و گاز به درون آن می‌رود. درواقع این حفره‌ها مانند یک دام عمل کرده و سپس با کوچکترین علت مانند حرکت لکوموتیو که جرقه دارد، به‌یک‌باره معدن منفجر می‌شود. در نتیجه هر زمان که حفاری و استخراج در معادن زغال‌سنگ انجام می‌شود باید خیلی سریع حفره‌های ایجادشده بازسازی شوند. غفلت از این موضوع در برخی موارد باعث می‌شود با یک جرقه کوچک انفجاری عظیم رخ دهد، زیرا تونل‌های زیرزمینی یک‌طرفه بوده و هوا در آنها جریان ندارد. در تونل‌های معادن زغال‌سنگ دستگاه‌های هوادهی وجود دارند که کار تهویه را انجام نمی‌دهند. تنها هوا را وارد تونل می‌کند. البته این هوادهی از انفجارهای احتمالی نیز جلوگیری می‌کند. حال با توجه به برخی دلایل بروز حادثه در معادن زغال‌سنگ، کوچکترین بی‌احتیاطی می‌تواند عاملی برای وقوع حادثه‌ای بزرگ باشد. غفلت‌های مدیریتی یا بی‌احتیاطی کارگران در معادن زغال‌سنگ می‌تواند جان چند نفر را به خطر انداخته و حوادثی به بار آورد که شاید جبران‌شدنی نباشد. به همین دلیل نظارت در این معادن و همچنین برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارگران باید جزو اولویت‌های اصلی حوزه زغال‌سنگ باشد. وی در ادامه با اشاره به مهم‌ترین چالش‌های ایمنی در معادن زغال‌سنگ اظهار کرد: نبود امکانات و تجهیزات نوین، نبود بودجه برای نوسازی تجهیزات، سرمایه‌گذاری ناکافی در معادن زغال‌سنگ، رعایت نکردن مقررات ایمنی و نقص در اجرای مقررات، چالش‌ها را ایجاد می‌کند.پور مقدم بیان کرد: برای بالا بردن ایمنی در معادن باید چند نکته را در نظر گرفت. بکارگیری فناوری‌های جدید در معادن زغال‌سنگ، اصلاح قانون سختی کار در معادن، رعایت استانداردهای ایمنی در معادن، ایجاد شرایط ایمن برای کارگران معدن از سوی کارفرما، ضرورت برگزاری دوره‌های ایمنی و آموزش برای تمامی کارکنان معدن به منظور جلوگیری از وقوع حوادث و حضور مسئول نظارت ایمنی شبانه‌روزی در معادن زغال‌سنگ از نکاتی است که باید به آنها توجه کرد. وی در ادامه با اشاره به نکته‌ای مهم درباره وضعیت ایمنی معادن زغال‌سنگ در ایران، افزود: زغال‌سنگ‌های ایران از نظر زمین‌شناسی به دلیل شکل ذخایر و ضخامت کم لایه، بیشتر به صورت لایه تشکیل شده‌اند و قرار گرفتن آنها در عمق و با توجه به عیار کم آنها، انگیزه را برای هزینه کردن در راستای مکانیزه کردن معدن کم کرده است، در نتیجه تولید زغال‌سنگ در معادن کشور با استفاده از روش‌های سنتی استخراج و تجهیزات و ماشین‌آلات فرسوده انجام می‌شود و استفاده از فناوری‌های فرسوده، بهره‌وری نیروی کار را کاهش می‌دهد. پورمقدم همچنین درباره اولویت‌های ایمنی در معادن زغال‌سنگ بیان کرد: نصب سیستم‌های مانیتورینگ هوای معدن و سنجش خودکار گاز زغال، تجهیز مسئولان استخراج زغال‌سنگ به وسیله دستگاه گازسنج، نصب حسگرهای تشخیص گاز زغال، مجهز بودن ماشین‌آلات به سیستم تخلیه الکتریسیته، استفاده از لکوموتیوهای مجاز برای معادن زغال‌سنگ و گازدار، استفاده از سیستم مهار آتش مناسب، برخورداری از تشکیلات امداد و نجات برای معادن زغال‌سنگ با بیش از ۶۰ نفر، استفاده از دستگاه فشارسنج برای اندازه‌گیری میزان گاز متان و... از اولویت‌هایی است که باید در معادن زغال‌سنگ به آنها توجه شود. وی در پایان تاکید کرد: پیگیری‌هایی شده و پیشنهاد داده‌ایم تا ۱۳ اردیبهشت هر سال با هماهنگی بنیاد امور ایثارگران به عنوان روز شهدای معدنکار نام‌گذاری شود.
همه دستگاه‌ها در حادثه معدن زمستان یورت آزادشهر شریک و مقصرند
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان گلستان گفت: همه مسئولان در حادثه معدن زمستان یورت آزادشهر شریک و مقصرند. سعید مازندرانی، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان گلستان حالا که بیش از ۵ ماه از این حادثه تلخ گذشته است واقعیت‌های ناگفته‌ای را درباره این معدن مطرح و تاکید کرد: همه مسئولان در حادثه معدن یورت مقصر هستند.به گزارش تسنیم، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان گلستان درباره ایمنی معدن زمستان‌یورت گفت: زمانی که قرار است به معادن مجوز فعالیت از سوی صنعت، معدن و تجارت داده شود از نظر فنی و ایمنی مورد بررسی قرار گرفته و درجه‌بندی می‌شوند. در این میان معدن یورت از نظر ایمنی در حد متوسط قرار داشت و این امکان وجود داشت که با انجام ۳ اقدام، مجوز بهره‌برداری معدن را بگیرد. پس این‌گونه نیست که بررسی ایمنی معدن را تنها وظیفه یک دستگاه بدانیم. وی درباره نقش بازرسان اداره کار استان گلستان نیز با بیان اینکه تعداد آنها اندک است ادامه داد: به ازای ۲هزار واحد کارگری دارای بیش از ۵ کارگر موجود در استان، تنها ۱۴ بازرس داریم. از این رو برخی واحدها ۶ ماه یک‌بار و حتی سالی یک‌بار مورد بازدید و بازرسی قرار می‌گیرند اما به دلیل حساسیتی که نسبت به معادن وجود داشت، هر ۳ ماه یک‌بار بازرسان اداره کار در آنها حضور پیدا می‌کردند. مسئله مهم تا پیش از این حادثه در معدن، تنها حقوق و بیمه معدنچیان بود. مازندرانی ادامه می‌دهد: کارفرما، میلیاردها تومان از خریدار محصولاتش طلب داشت اما به دلیل دریافت نکردن آن، در واریز بیمه و حقوق معدنچیان کوتاهی می‌کرد. سال ۹۵-۹۴ اوضاع کمی بهتر شده بود و نرخ زغال‌سنگ هم افزایش پیدا کرد. در نتیجه تمام حقوق معدنچیان تا پایان سال ۹۵ پرداخت شد اما حقوق معوقه ۴ ماه از سال ۹۳ و ۳ ماه از سال ۹۴ باقی ماند. مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گلستان افزود: به دلیل مشکلات مالی که کارفرما داشت، چندین ماه خلأ بیمه‌ای اتفاق افتاد. مازندرانی در ادامه سخنانش با بیان اینکه پرونده قضایی برای معدن در این اواخر تشکیل نشده بود، در ادامه اظهار کرد: در کنار همه این اتفاقات باید گفت در معدن، کمیته حفاظت و بهداشت کار با عضویت کارگران تشکیل شد اما هیچ گزارشی از این کمیته درباره مسائل ایمنی معدن اعلام نشده بود و بازرسان ایمنی و بهداشت کار پس از بررسی‌های خود، بارها پایین بودن سطح ایمنی معدن را به کارفرما گزارش دادند که اکنون مستنداتش وجود دارد. مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان گلستان ادامه داد: با این وجود هیچ پرونده قضایی برای پایین بودن ایمنی معدن تشکیل نشده بود، البته در سال‌های گذشته چندین بار به دلیل مسائل ایمنی و کارگری در دستگاه قضایی پرونده تشکیل شد اما این اواخر وضعیت بهبود یافت و حتی گزارشی از تحصن و اعتصاب کارگران این معدن نداشتیم. یکی از عمده مواردی که بعد از حادثه زمستان‌یورت مطرح می‌شود این است که اگر معدن از امنیت لازم برخوردار نبوده چرا اجازه ادامه فعالیت برای آن وجود داشته و معدن را تعطیل نکرده‌اند؟ در این زمینه مازندرانی به پشت پرده تشکیل نشدن پرونده قضایی برای معدن و تعطیل نشدن آن هم اشاره کرد و گفت: در جلسات مختلفی که برای رفع موانع تولید و شوراهای تامینی برگزار شد، بحث مسئولان استان این بود که با تعطیل کردن معدن مشکل رفع نخواهد شد. مسئولان استان تعطیل شدن معدن را به منزله بیکار شدن کارگران معدن دانسته و دغدغه نبود فضای کار برای آنها داشتند. به گفته وی، در کنار این موضوع، خلأ بیمه‌ای برای معدنکاران نیز وجود داشت و امکان تعطیل کردن معدن و استفاده کارگران از بیمه بیکاری هم وجود نداشت. توجیه مسئولان این بود که کارفرما به تازگی پول دریافت کرده و باید صبر کرد. در واقع تاکید استان بر این بود که اشتغال استان آسیب نبیند از این رو معدن همچنان معدن به فعالیتش ادامه داد. مازندرانی ادامه داد: تعطیلی معدن باعث بیکار شدن ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر می‌شد. البته شاید هم امکان تعطیل کردن معدن وجود داشت اما این اقدام رخ نداد. در هرحال در حادثه زمستان‌یورت، همه مسئولان شریک و مقصر هستند اما باید میزان قصور مشخص شود و بگذاریم تا قانون، کار کارشناسی خود را انجام دهد.مازندرانی درباره اینکه برخی زمزمه‌ها درباره مقصر جلوه دادن معدنچیان جان‌باخته این حادثه شنیده می‌شود، اظهار کرد: دلایلی وجود داشت که بیمه آسیا نمی‌توانست دیه کامل به خانواده‌های جان‌باختگان پرداخت کند اما دولت بخش‌هایی را خودش جبران کرد و دیه کامل پرداخت شد. بنابراین زمانی که دیه به شکل کامل پرداخت می‌شود یعنی کارگر مقصر نبوده است. مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان گلستان در ادامه سخنانش به قول‌هایی که مسئولان کشوری درباره پرداخت مبالغی به کارگران و خانواده‌های بازماندگان معدن زمستان‌یورت داده بودند اشاره کرد و گفت: هدیه مسکن به میزان ۲ میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان به خانواده همه جان‌باختگان پرداخت شده است. ۱۰ میلیون تومان نیز از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به تمام خانواده‌ها کمک شد. وزیر بهداشت نیز از منابع مالی شخصی خود، مبلغ ۸میلیون تومان برای ۴۰ نفر از خانواده‌های جان‌باخته پیش‌بینی کرده بود اما چون تعداد جان‌باختگان ۴۳ نفر بود از این مبلغ که به حساب خانواده‌ها واریز شده بود، یک‌میلیون تومان برای ۳ خانواده بعدی برداشت شد و در نهایت تمام ۴۳ خانواده مبلغی را از سوی وزیر بهداشت دریافت کردند. مازندرانی گفت: اکنون تمام مطالبات و مسائل مربوط به بیمه کارگران پرداخت شده و ما هم بارها اعلام کردیم اگر فردی ادعای طلب دارد، مستندات خود را ارائه کند اما برخی افراد که تنها ۱۲ روز در ماه کار کرده‌اند مدعی‌اند یک‌ماه کامل در معدن فعالیت کردند درحالی که پیمانکار کارت انگشت‌زنی و ساعت‌زنی داشت و ساعت‌ها و شیفت‌های کاری افراد مشخص است.مازندرانی درباره برخی شنیده‌ها مبنی بر آغاز به کار دوباره معدن یورت نیز اظهار کرد: معدن هیچ‌گونه استحصالی ندارد و برای پاکسازی آن ۱۰۰ نیرو در این مدت در معدن فعال بودند. در تونل‌های دیگر زمستان‌یورت نیز کارهای مربوط به بهسازی، نصب تهویه و ایمن‌سازی انجام شده و درخواست آغاز کار داده شده بود که مورد موافقت قرار نگرفت. درحال‌حاضر نیز تنها شاخه‌ای از این معدن در ملچ آرام رامیان در حال استخراج زغال‌سنگ است.
تاریخ انتشار : سه شنبه ۲ آبان ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۰۹
کد مطلب: 40865
