به گزارش ماین نیوز، با این تفاوت که تولیدکنندگان فولاد متنوع و زیاد هستند و آلومینیوم فقط در دو کارخانه ایرالکو و المهدی تولید می‌شود که همین انحصار موجب نارضایتی صنایع پایین‌دستی شده است؛ آنقدر که در جلسه‌ای که روز دوشنبه گذشته با حضور اعضای سندیکا و رئیس‌هیأت عامل ایمیدرو برگزار شد بار دیگر بر تامین خوراک صنایع پایین‌دستی تاکید شد و چالش‌های عرضه شمش آلومینیومی در بورس مورد بررسی قرار گرفت.
در ادامه پیگیری موضوع خروج از انحصار صنعت آلومینیوم و عرضه در بورس کالا در تناژ پایین که هفته گذشته به چاپ رسید در گفت‌وگو با مدیرعامل ایرالکو، رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم و یک کارشناس بورس کالا به مشکلاتی مانند عرضه با تناژ پایین ازسوی واحدهای آلومینیومی ایران اشاره کرده ایم. در پی چاپ این گزارش، مدیرعامل آلومینیوم المهدی-هرمزال نیز در تماسی با دفتر روزنامه، توضیحات خود در این رابطه را بیان کرد.
ما موظف به عرضه در بورس کالا نیستیم
درحالی که شرکت ایرالکو در پاسخ به عرضه مناسب در بورس کالا و اولویت تامین نیاز داخلی صنایع پایین‌دستی آلومینیوم تاکید کرده، شرکت المهدی معتقد است، به دلیل اینکه در منطقه آزاد فعالیت می‌کند، الزامی به عرضه در تناژ کم در بورس کالا ندارد و نیاز پایین‌دستی آلومینیوم باید از طریق سندیکا تامین شود، به نحوی که این سندیکا با خرید عمده از این شرکت، کالا را در تناژهای پایین و خرد به زیرمجموعه‌های خود تحویل دهد. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که قوانین مربوط به فعالیت تولیدکنندگان در مناطق آزاد خلاف این ادعا را ثابت می‌کند. ازسوی دیگر کارشناسان تاکید می‌کنند، عرضه آلومینیوم در بورس کالا به ضمانت اجرا نیاز دارد.مالک شرکت آلومینیوم المهدی دراین‌باره با بیان اینکه به دلیل واقع‌شدن المهدی در منطقه ویژه خلیج‌فارس، شرایطمان متفاوت است و موظف به عرضه داخلی نیستیم گفت: شرکت ایرالکو ارز دولتی می‌گیرد و به بازار تعهد دارد، اما شرکت المهدی از ارز آزاد ارتزاق می‌کند و طبیعی است که به مشتریان خارجی تعهد داریم.
محمد علیمحمدی با بیان این مطلب در پاسخ به، گفت: ما اگر در راستای حمایت از صنایع پایین‌دستی صنعت آلومینیوم عرضه‌ای هم داشته باشیم به این دلیل است که بازار دچار معضل نشود. از طرف دیگر به دلیل عرضه نشدن و کمبود کالا دوست نداریم پایین‌دستی‌ها آسیب ببینند. وی افزود: به سندیکا اعلام کردیم اگر ال‌سی یکساله هم بدهید ما جنس را تحویل می‌دهیم، اگر ضمانتنامه هم بابت ارزش کالا به ما بدهید باز هم به شما جنس می‌دهیم. سندیکا نه توانست ضمانت اجرایی بیاورد و نه پول نقد بدهد. علیمحمدی درباره ادعای صنایع پایین‌دستی درباره افزایش نرخ عرضه در بورس کالا که منجر به مشکلات تامین مواد اولیه شده است، گفت: براساس فرمول نرخ ما هیچ نقشی در نرخ دلار نداریم، نرخ کالا هم براساس قیمت‌های جهانی است و روزانه میلیون‌ها تن خرید و فروش می‌شود؛ ازسوی دیگر این نرخ در بورس‌های بین‌المللی مشخص شده و براساس آن هزینه‌های جانبی عرضه و تقاضای بازار را تعیین می‌کند. وقتی در امارات بدون اینکه مشمول تحریم‌های بین‌المللی باشیم کالا را بالاتر از نرخ بین‌المللی به ما می‌فروشند و ارزانتر از نرخ بین‌المللی از ما می‌خرند، بنابراین به دلیل شرایط سیاسی و تحریم نمی‌توانیم همپای رقبای اماراتی و قطری و... مواد اولیه خریداری کنیم و ازسوی دیگر کالای تولیدشده را با پریمیوم ارزانتری از بازار بین‌المللی باید به فروش برسانیم. پس از دو طرف برای ما ضرر است. وی افزود: ازسوی دیگر همکاران ما در بحث عرضه و تقاضا مسئولیت پاسخگویی به بازار را دارند، در این صورت تا دولت حمایت تعرفه‌ای بر بازار آلومینیوم نگذارد همین مشکل وجود دارد. اگر ادعا می‌شود شمش به اندازه کافی در داخل کشور تولید می‌شود بنابراین باید برای واردات آن تعرفه تعیین کنند.
مدیرعامل شرکت المهدی با بیان اینکه هفته گذشته ۲هزار تن از محصولات این شرکت در بورس کالا عرضه شده است، افزود: وقتی در بورس عرضه می‌کنیم و فروش نمی‌رود و به ما می‌گویند نرخ ۲۰تنی را با ۲هزار تن یکسان کن، من چنین کاری نمی‌کنم. همه جای دنیا بین خرید عمده و خرید خرد تفاوت نرخ وجود دارد. وی در پاسخ به اینکه چرا با تناژ بالا در بورس عرضه می‌کنید، گفت: ما در بورس می‌فروشیم اما با پریمیوم متفاوت، بنابراین نمی‌توانیم نرخ هزار تن را با ۲۰ تن یکسان بگیریم، تعاونی و تشکل به این معنی است که سندیکا با پایین‌دستی به اجماع برسند، پولشان را روی هم بگذارند، کالا را خریداری کرده و در بین زیرمجموعه‌ها توزیع کنند. علیمحمدی تاکید کرد: ما از مجموع عرضه به سندیکا هیچ پریمیومی نمی‌گیریم. اما سندیکا موظف است در جهت حمایت صنایع پایین دستی، تنی ۲۰۰هزار تومان گرانتر به زیرمجموعه‌ها بفروشد. اما من به عنوان تولیدکننده، کالا با تناژهای مختلف را با نرخ یکسان نمی‌فروشم. براساس تعهدات بازار باید در نرخ عمده‌فروشی و خرده‌فروشی تفاوت قایل باشم.
عرضه خرد را به سندیکا واگذار می‌کنیم
علیمحمدی ادامه داد: ما حاضریم در بورس کالا عرضه عمده داشته باشیم اما عرضه خرد را به سندیکا واگذار می‌کنیم. وی در پاسخ به اینکه آیا المهدی برای تامین مواد اولیه و سرمایه‌گذاری احتمالی در معادن برنامه دارد یا نه، گفت: در داخل کشور که معادن قابل اتکاء و شناخته‌شده‌ای برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد، اگر قصد سرمایه‌گذاری داشته باشیم یا باید در استرالیا یا گینه سرمایه‌گذاری کنیم. ما یک صنعت تولید وابسته داریم که آند، پودر آلومینا و برقش به نوعی وارداتی است، اگر هم مشمول تحریم شود، حتی نمی‌توان ۱ کیلو از آن را در داخل کشور تولید کرد. معدن جاجرم هم فقط آلومینا را تامین می‌کند. علیمحمدی افزود: از سوی دیگر «سی‌پی‌سی» از چین وارد می‌شود که درحال‌حاضر مشمول تحریم و درگیر مسائل زیست‌محیطی است. درحال‌حاضر تولیدات چین در این زمینه به یک‌سوم رسیده است و نرخ ۳۰۰ دلاری سی‌پی‌سی به ۱۰۰۰دلار رسیده است. از طرفی نرخ دلار و نرخ جهانی آلومینیوم افزایش پیدا کرده است و هر دو کارخانه در ۶ ماهه نخست ۹۶، ۱۵۰ میلیارد تومان زیان داده‌اند که این زیان ناشی از سیاست‌گذاری غلط دولت است. وی درباره اهلیت نداشتن این شرکت برای خرید سهمی از شرکت ایرالکو گفت: ما نه علاقه‌ای به خرید سهم ایرالکو داریم و نه اعتقادی به آن سرمایه‌گذاری داریم و این ادعا را به شدت تکذیب می‌کنم.
ادامه این روش بازار را دچار اختلال می‌کند
در ادامه از حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالا درباره ضمانت اجرا برای الزام برای عرضه آلومینیوم در بورس کالا پرسیدیم که وی در پاسخ گفت: پیش‌بینی می‌شد اگر قرار باشد بخشی از یک محصول در بورس معامله شود و بخش دیگری خارج از بورس و در بازار داخلی عرضه شود، آن مقداری که خارج از بورس معامله می‌شود به دلیل اینکه شرایط غیرشفافی دارد، بر کالایی که داخل بورس عرضه می‌شود تاثیرگذار است. در چنین شرایطی شکاف زیاد قیمتی ایجاد می‌شود، چون شرایط پرداخت هم مهم است.وی افزود: زمانی شاهد بودیم که بخشی از این محصول راهبردی خارج از بورس معامله می‌شد و بنابر درخواست‌های مکرر از ناحیه سیاست‌گذاران عنوان شد که این محصول هم حتما باید در بورس مبادله شود. درست است که کارخانه خصوصی است اما محصولی که تولید می‌شود کالای راهبردی بوده و در زندگی بیشتر مردم اثرگذار است، بنابراین تنها درخواست این است که عرضه شفاف شود وگرنه در فرآیندهای بورس کالا، منافع فروشنده همواره حفظ می‌شود، منتهی این منافع نباید به شکلی جهت‌دهی شود که به منافع مصرف‌کننده ضربه بزند.این مقام مسئول در بورس کالا ادامه داد: آن بخش از عرضه آلومینیوم که خارج از بورس عرضه می‌شود، شائبه‌هایی را ایجاد کرده بود که ما از دوستان خواهش کردیم معامله‌ها داخل بورس انجام شود. در این میان درخواستی مبنی بر اینکه در قالب گواهی سپرده، کالا را عرضه کنند مطرح شد که این اتفاق هنوز رخ نداده است. چون به‌دنبال تامین مالی بودند و از طرفی می‌گفتند تضامینی برای ارائه به بورس نداریم. ما پیشنهاد دادیم یا به شکل نگهداری وجه تا زمان تحویل، کالا را مورد معامله قرار دهند یا به شکل مدرن گواهی سپرده معامله کنند که تا این لحظه هیچ‌کدام از عرضه‌کنندگان دراین‌باره اقدام نکرده‌اند. سلطانی‌نژاد افزود: به‌نظر می‌رسد ادامه این روش بازار را دچار اختلال کرده و آن تولیدکننده‌ای که به شکل شفاف عمل می‌کند را دچار مشکل کند. وی تاکید کرد: عرضه خارج از بورس ناهنجاری‌هایی را ایجاد می‌کند و اتفاق‌هایی که در حوزه آلومینیوم در جریان است همه را به ستوه آورده است. هرچند با کمک عرضه‌کننده‌ای که درحال‌حاضر در بورس عرضه می‌کند مواردی اصلاح شده و درحال‌حاضر تناژ عرضه پایین آمده تا همه مصرف‌کنندگان قادر به خرید باشند.
مدیرعامل بورس کالا درباره ادعای شرکت المهدی مبنی براینکه تولیدکننده در مناطق آزاد هیچ اجباری به عرضه در بورس ندارد، گفت: ما هیچ قانونی درباره تولیدکننده‌ای که هر طور تمایل داشت کالا را بفروشد، نداریم، بسیاری از شرکت‌های عرضه‌کننده در بورس کالا، در مناطق آزاد هستند، اما مصرف‌کننده آنها کجاست؟ آیا مصرف‌کننده آنها همه خارجی هستند؟ یا نه مصرف‌کننده داخلی هم دارند. وقتی قرار است کالایی در سرزمین اصلی مصرف شود، بنابراین قوانین سرزمین اصلی برایش حاکم می‌شود. ضمن اینکه رسالت اصلی تولیدکنندگان ما در کنار صادرات تأمین نیاز صنایع پایین‌دستی است.
وی در پاسخ به اینکه تصمیم‌گیرنده نهایی مبنی بر الزام عرضه محصول المهدی در بورس کالا کیست، گفت: این تصمیم باید ازسوی یک نهاد قانونی گرفته شود، نهادی که تعیین‌کننده باشد، بستگی به موضوع دارد، گاهی موضوع تنظیم بازار مطرح است که نهادهای حاکمیتی تنظیم‌گر بازار در این باره تصمیم میگیرند، اگر هم در حوزه رقابت باشد نهادهای تنظیم‌گر رقابت در این باره تصمیم می‌گیرد.
منافع ملی گم شده
دلایلی که شرکت‌های المهدی و ایرالکو در رابطه با عرضه نشدن یا تغییر شیوه عرضه در بورس کالا می‌آورند، بهانه است. نگاهی به آیین‌نامه‌های بورس کالا نشان می‌دهد آلومینیوم از ۱۰تن تا هر مقداری که عرضه‌کننده تمایل دارد در بورس عرضه شود. هاشم باروتی کارشناس و فعال بازار کالا با بیان این مطلب گفت: تا زمانی که امکان عرضه محصولات خارجی (شرکت دوبال) در بورس بود و زمانی که عرضه‌کننده داخلی برای عرضه در بورس اقدام می‌کرد با این موضوع روبه‌رو می‌شد که با قیمتی پایین‌تر از نرخ تولیدکننده داخلی، همواره یک عرضه‌کننده‌ای وجود دارد که در بورس عرضه کند و بازار هم هیچ مشکلی در تامین آلومینیوم نداشته و عرضه‌کننده برای اینکه کالایش را به فروش برساند، در بازار رقابتی ناچار بودند به قواعد بازی تن بده ند. اما باوجود تحریم‌ها و موضوع ارزآوری، ازسوی شرکت‌های مادرتخصصی مثل شرکت‌های فولادی، آلومینیومی و مسی نیز اولویت‌های عرضه در بورس تحت تاثیر قرار گرفته است.وی تاکید کرد: خروج از رکود اقتصادی زمانی اتفاق می‌افتد که زمینه‌های آن نیز فراهم شود. این زمینه‌ها شامل تامین مالی و شفافیت بازارهای کالاهای اساسی است. باروتی درباره نحوه برخورد سندیکاها در چنین شرایطی افزود: سندیکاها باید با قدرت ظاهر شوند، تا زمانی که به خواسته‌های تولیدکننده در هر شرایطی تن می‌دهند جایی برای گلایه ندارند، باید به شکل اصولی مطالبات خود را مطرح کنند تا معضلات صنفشان برطرف شود. وی افزود: باید درنظر داشته باشیم همانطور که برخی تولیدکنندگان کلان باید پاسخگوی رقبای خارجی و داخلی خود راجع به دامپینگ و نداشتن شفافیت باشند، هرکدام از این شرکت‌هایی که با ایجاد رانت، منافعی را برای قشر یا مشتریان خاص خود ایجاد می‌کنند هم باید پاسخگو باشند. این فعال بازارهای کالایی تاکید کرد: اگر این شفافیت در ارکان زیرساخت‌های موجود در هر کشوری ایجاد نشده و فساد و رانت جای آن را بگیرد، نمی‌توان همچنان شعار حمایت از مصرف‌کننده سر داد. باید موانع تولید برداشته شده و تامین مالی انجام شود. ازسوی دیگر این موضوع پذیرفته شده است که نرخ تمام‌شده آلومینیوم با نرخ تمام‌شده میانگین جهانی فاصله دارد و گاه از نرخ تمام‌شده جهانی بالاتر است. درحال‌حاضر هیچ اسمی از شرکت‌هایی که در حوزه تولید سیم، کابل آلومینیوم و مس حرف نخست را در خاورمیانه می‌زدند، وجود ندارد. ازسوی دیگر این شرکت‌ها برای تامین ۲۰ تن محصول بدهکار شده‌اند تا بتوانند تولید داشته باشند. باروتی با بیان اینکه شیوه مدیریت در این حوزه انحصاری است، افزود: پاسخگو نبودن عرضه‌کننده و اینکه هر تولیدکننده‌ای بگوید چون در منطقه آزاد است یا به این دلیل که بخش خصوصی است شرایط عرضه خودش را داشته باشد درست نیست، به نظر می‌رسد آنچه در اینجا مورد بی‌توجهی قرار گرفته، منافع ملی باشد. در همین راستا تولیدکننده باید یک سود منطقی برای خود درنظر بگیرد و از شفاف نبودن پرهیز کند تا اقتصاد سروسامان بگیرد.
واردات آلومینیوم، یک راهکار
باروتی نداشتن واردات و تحریم‌ها را اصلی‌ترین دلیل وجود انحصار در این بازار دانست و تصریح کرد: باوجود اینکه بسیاری از گریدهای آلومینیوم در داخل کشور تولید می‌شود اما دلیل نمی‌شود به سمت واردات نرویم. درحال‌حاضر نرخ تمام‌شده تعرفه آلومینیوم براساس نرخ واردات است، درصورتیکه باید براساس نرخ «اف‌اوبی»(نوعی قرارداد) منهای ۵ درصد (قیمت پایه) باشد و براساس آن رقابت شود اما وقتی نرخ تمام‌شده آلومینیوم برمبنای نرخ واردکننده است، مسلم است که تولیدکننده هیچ دخل و تصرفی در قیمت‌گذاری نخواهد داشت. وی درباره عرضه آلومینیوم در تناژ بالا در بورس کالا ازسوی عرضه‌کننده بدون در نظر گرفتن شرایط صنایع پایین‌دستی گفت: در پاسخ به عرضه‌کننده باید گفت، در این مدت چقدر از حجم تولید کارخانه‌ها و کارگاه‌هایی که در این عرصه فعال بوده‌اند کم شده است؟ آیا صنایع پایین‌دستی در چنین شرایطی توان تولید دارند؟
آلومینیوم
