حفظ منافع اقتصادی و اقتدار سیاسی با منابع معدنی
ماین نیوز: نتیجه فعالیت تمامی علوم، افزایش سطح رفاه زندگی در نقاط جمعیتی است، اما مهندسی معدن و معدنکاری به واسطه کشف و بهره‌برداری از ذخایر معدنی باعث پدید آمدن شهرها و مناطق مسکونی جدید در نواحی دورافتاده‌ای می‌شود که حتی اگر سیاست دولت‌ها بر ایجاد شهرهای جدید در آن مناطق باشد،
به این شکل موفق نخواهند بود. این شعار نیست و به راحتی با استفاده از اینترنت و مراجعه به یک موتور جست‌وجو و بررسی در زمینه شهرهای معدنی قابل مشاهده است.
در ایران نیز که یک کشور معدن‌خیز است تنها ۲ شهر سرچشمه در استان کرمان و آهن‌شهر در استان یزد از این دست هستند. پیشینه طولانی معدنکاری در ایران که به بیش از ۲۰۰۰ سال می‌رسد بیانگر این است که گذشتگان ما به تمام جنبه‌های معدنکاری واقف بوده‌اند. در بسیاری از مناطقی که با امکانات موجود برای اکتشاف وارد می‌شویم آثاری از معدنکاری شدادی (از استخراج تا ذوب) را مشاهده می‌کنیم که موید اهمیت معدنکاری از دید فنی، اقتصادی، مالی و... برای نیاکان ما است. آنها پذیرفته بودند با امکانات ابتدایی دوران خود، در بدترین شرایط کاری حاضر شوند که به جز دنبال کردن یک هدف شناخته شده متعالی، دلیل دیگری نداشته است. دولت‌ها و حکومت‌ها، به‌عنوان مهم‌ترین وظیفه حاکمیتی، به تامین امنیت توجه دارند. این امنیت جنبه‌هایی از جمله امنیت غذایی، امنیت جانی شهروندان، امنیت بهداشتی و... متنوعی دارد که البته برخی از این جنبه‌ها تاثیرگذارتر از سایرین بوده و بقیه را تحت‌شعاع قرار می‌دهد. از این میان اهمیت امنیت اقتصادی برای همگان واضح و روشن است زیرا کشورهای معدنی با توجه به داشته‌های خود به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کنند تا بتوانند برای چند دهه آتی امنیت اقتصادی را تامین کنند و این مهم با حداقل تغییر در برنامه‌ریزی و مسیر پیموده شده فراهم می‌شود. ثروت‌های ملی همچون منابع خدادادی (نفت، گاز، منابع و ذخایر معدنی، جنگل‌ها، آب، اراضی و... ) جزو پایه‌ها و ارکان اقتصاده ملی به شمار می‌روند. در واقع هیچ تفاوتی بین یک کشور فاقد منابع و ذخایر معدنی و کشور غنی از منابع معدنی که نمی‌تواند از آنها استفاده کند وجود ندارد.
امروز در دنیا شاهدیم کشورها برای حفظ منافع اقتصادی و اقتدار سیاسی خود به کمک منابع معدنی، چطور قوانین و مقررات ملی و سیاست‌های بین‌المللی خود را در چارچوب استراتژی‌های بلندمدت تدوین شده، کنترل کرده یا آن را تغییر داده و اصلاح می‌کنند. در چنین شرایطی جای تاسف است که ما باید به فکر فرهنگ‌سازی و گنجاندن معدن (البته با اصرار و تلاش‌های بی‌وقفه برخی از اهالی معدن و معدنکاری) در اقتصاد و برنامه‌ریزی‌ها و بسته‌های خروج از تنگناهای اقتصادی باشیم؛ معدن که به خودی خود ثروت بالقوه و خدادادی این مرز و بوم بوده و به نوعی نقطه قوت کشور است همواره به‌دلیل تاکید بر دیگر صنایع همچون خودرو و امثال آن تحت‌شعاع قرار می‌گیرد.
کلیدی‌ترین مزیت اقتصادی معدنکاری در جامعه، کاهش فقر و تقویت بنیه اقتصادی اقشار آسیب‌پذیر در جوامع محلی است. معدن با فرصت‌های اقتصادی که به واسطه اشتغالزایی و ایجاد درآمد دارد، ارتقای زیرساخت‌ها، افزایش شاخصه‌های جغرافیایی، بهداشتی، آموزشی و امنیتی را به ارمغان آورده و زمینه درمان بیماری‌های ناشی از ضعف اقتصادی را فراهم می‌کند.
در این میان جای مطالعه‌ای جامع میان رشته معدن و علوم اقتصادی یا اجتماعی خالی است؛ سندی که به بررسی اثرات معدنکاری روی جوامع بومی، خلق فرصت‌های اشتغال، درآمدزایی مستقیم و غیرمستقیم، فقرزایی و فقرزدایی، فرصت‌ها و تهدیدها، سازوکارهای شناسایی فرصت‌ها و مکانیسم کنترل تهدیدها، نقشه‌راه تعامل نهادهای دولتی درگیر با مکتشفان و معدنکاران پرداخته و در نهایت منجر به تدوین سیاست‌های فقرزدا و توسعه پایدار به کمک معدن و مواد معدنی شود. امروز پای صحبت هر معدنکاری که بنشینید، حرف از ممانعت‌های محلی، اشکال‌تراشی متولیان منابع طبیعی و محیط زیست، مدیریت‌های یکسونگر، مشکلات بانکی، فرصت‌سوزی‌های سلیقه‌ای و... است. سرمایه‌گذار به سراغ بیابان رفته و به امید آنکه به تولیدکننده فردا تبدیل شود، سختی کار را به جان خریده و بخشی از خاک را انتخاب می‌کند که آباد کند اما سر از دادگاه و زندان در می‌آورد! فعالیتی که باید در نهایت منجر به استفاده از ثروت‌های خدادادی ملی، آبادانی مناطق، ایجاد درآمد مالیاتی برای دولت، خلق فرصت‌های کسب و کار با اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم، سرمایه‌گذاری و ارزآوری خارجی، ارائه خدمات اجتماعی مناسب‌تر، تسریع در ایجاد یا بهسازی زیرساخت‌های فیزیکی، توسعه اقتصادی و فرهنگی محلی و... شود.
آیدین زینال‌زاده
کارشناس اکتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت
تاریخ انتشار : يکشنبه ۲۳ مهر ۱۳۹۶ ساعت ۱۳:۲۵
کد مطلب: 40659
