ماین نیوز - تکمیل زنجیره تولید، رکن توسعه صنایع معدنی

کارشناسان معتقدند با کاهش مصرفی که در آینده برای نفت و فرآورده‌های آن به ویژه بنزین وجود دارد اتکای اقتصاد ما به این محصول تبدیل به نقطه آشیل ما خواهد شد.

به گزارش ماین نیوز، در این میان جایگزینی محصولات دیگر برای اطمینان از تنوع سبد صادراتی ما می‌تواند آینده اقتصاد این کشور را تضمین کند. گروهی بخش معدن را دارای تمام ظرفیت‌های موجود برای جایگزین شدن به جای نفت می‌دانند و گروهی دیگر معتقدند اگرچه ایران ظرفیت‌ها و ذخایر معدنی قابل توجهی دارد اما برای اینکه معدن جایگزین نفت شود به پیش‌شرط‌ها و زیرساخت‌های زیادی نیاز داریم.
با ادامه شرایط موجود نمی‌توان به معدن به عنوان جایگزین نفت نگاه کرد مگر اینکه معدن در کنار نفت بازوی کمکی اقتصاد ایران باشد.

تکمیل زنجیره تولید
ظرفیت‌های بسیار بالای معدنی ایران قابلیت توسعه بیش از پیش را دارند تا جایی‌که می‌توان به جرات ادعا کرد، محصولات معدنی ایران در صورت رفع مشکلات موجود و تکمیل زنجیره تولید بهترین و مناسب‌ترین جایگزین برای برداشته شدن اتکای دولت به درآمدهای نفتی است. محمود نوریان مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو با بیان این مطلب و با تاکید بر وظیفه خطیر نهادهای اقتصادی و دولت در توسعه بخش معدن گفت: در صورت وجود اراده قوی و برنامه‌ریزی مناسب می‌توان به رونق بخش معدن و منابع بسیار غنی‌تری دسترسی پیدا کرد. وی افزود: بر اساس مطالعات انجام شده تاکنون حدود ۴/۶ میلیارد تن ذخیره زمین‌شناسی سنگ آهن در ایران شناسایی شده که ۲/۵ میلیارد تن آن ذخیره قطعی است. این عنصر، به‌عنوان ماده اولیه اصلی تولید فولاد، بیشترین سهم هزینه را در نرخ تمام شده فولاد دارد. بر اساس آمارهای موجود، در کشـور چیـن حـدود ۳۹ درصد، کشـورهای اروپایی ۳۱ درصد و در ایران حدود ۲۵ درصد نرخ تمام شده تولید فولاد را، هزینه تامین سنگ آهن تشکیل می‌دهد. به همین دلیل یکی از مزیت‌های مهم اقتصادی برای مجتمع‌های فولادسازی کشور، استفاده از سنگ آهن داخلی است زیرا نقش عمده‌ای در کاهش نرخ تمام شده و همچنین صرفه‌جویی ارزی در تولید فولاد دارد، بنابراین ضروری است که بخش معدن فعال‌تر از گذشته باشد تا بتواند مواد اولیه واحدهای فولادی را تامین کند. نوریان تاکید کرد: اگر قرار باشد در افق ۱۴۰۴ حدود ۵۵ میلیون تن فولاد تولید شود باید چیزی حدود ۱۳۵ میلیون تن سنگ آهن برداشت شود و از آن ۱۴/۸ میلیون تن سنگ آهن دانه‌بندی، ۷۷/۲ میلیون تن کنسانتره و ۷۲ میلیون تن گندله تولید کرد در حالی که هم‌اکنون ظرفیت استخراج سنگ آهن در کشور ۴۰ میلیون تن، کنسانتره ۲۴ میلیون تن، گندله ۲۲ میلیون تن و آهن اسفنجی ۱۸ میلیون تن است. بنابراین رسیدن به مرز تولید ۵۵ میلیون تن فولاد تنها با صدور مجوز و راه‌اندازی کارخانه‌های مختلف فولادی محقق نمی‌شود بلکه آنچه حائز اهمیت است، تامین مواد اولیه این واحدهاست. از این رو، اکتشافات گسترده در سطح کشور برای شناسایی معادن سنگ آهن و صدور مجوز بهره‌برداری از معادن شناسایی شده بسیار ضروری است.

معدن در کنار نفت
در این میان یک مقام معدنی ایران معتقد است معدن به تنهایی نمی‌تواند پیشران اقتصاد باشد بلکه در کنار نفت می‌تواند به ارزش افزوده چندین برابری در محصولات معدنی برسد. مهدی کرباسیان رئیس هیات عامل ایمیدرو درباره جایگزینی بخش معدن و صنایع معدنی به جای صنعت نفت کشور، پیش‌تر گفته بود: برای جلوگیری از خام‌فروشی و اجرای سایر سیاست‌هایی که در راستای اهداف اقتصاد مقاومتی مطرح شده، باید بتوانیم رقیبی برای درآمدهای نفتی پیدا کنیم. وی افزود: با توجه به جایگاهی که بخش معدن در کشور دارد، پیشنهاد ما این است که در یک یا دو برنامه توجه ویژه‌ای به بخش معدن و صنایع معدنی شود تا این حوزه به یکی از جایگزین‌های نفت مبدل شود. با توجه به هزینه‌های جاری کشور و هزینه‌های مربوط به توسعه، دولت و مجلس باید تاکید بیشتری بر بخش معدن و صنایع معدنی داشته باشند. البته این بدان معنا نیست که تنها در برنامه ششم توسعه توجه ویژه‌ای به بخش معدن شود بلکه باید در تمام قوانین توسعه‌ای کشور، بخش معدن در نظر قرار گیرد. وی تاکید کرد: بخش معدن در ۱۰۰ سال گذشته بیشتر مورد بی‌توجهی واقع شده و همین امر سبب شده که تنها ۷ درصد از ذخایر معدنی کشور مورد اکتشاف قرار گیرند. با این وجود، رتبه ایران از نظر ذخایر معدنی در دنیا حدود ۱۵ است که در صورت توجه بیشتر به اکتشافات، این رتبه به میزان چشمگیری ارتقا خواهد یافت. وی افزود: اگر بتوانیم حوزه اکتشاف را برای دستیابی به معادن جدید توسعه دهیم و فرآوری آنها را به حوزه صنایع معدنی انتقال دهیم تا علاوه بر تامین نیاز داخل، بازارهای خارجی را مورد هدف قرار دهیم، ارزش افزوده بیشتری برای کشور ایجاد خواهیم کرد. به‌عنوان مثال اگر یک مترمکعب گاز با صنایع معدنی ممزوج شود، ۳ تا ۴ برابر برای کشور ارزش افزوده ایجاد می‌کند. درواقع با ممزوج شدن نفت، گاز و معادن، درآمد هنگفتی برای کشور ایجاد می‌شود که می‌توانیم از این امتیازات استفاده کنیم.

لزوم توجه بیش از پیش به معدن
کارشناسان معتقدند مشکلات بخش معادن و صنایع معدنی به طور خلاصه به ضعف برنامه‌های اکتشافی و تامین منابع مالی لازم برای آنها مربوط است.کارشناسان مشکلات دیگر این بخش را کمتوجهی به توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز بخش معدن، نقص قوانین و بروکراسیها در مقابل سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، افزایش هزینه‌های انرژی، حمل‌ونقل، کمبود نقدینگی، بهره زیاد بانک‌ها، تسهیلات کم، ثبات نداشتن قوانین و مقررات و توسعه نامتوازن بخش صنایع معدنی (فولاد و... ) معرفی می‌کنند. مدیرعامل مجتمع معدنی چادرملو با بیان اینکه معادن و صنایع معدنی در ایجاد اشتغال، افزایش ارزش افزوده و توسعه اقتصادی کشور نقش انکارناپذیری دارند گفت: یکی از ارکان توسعه پایدار در صنعت، تکمیل زنجیره تولید برای پیشگیری از خام‌فروشی و ایجاد ارزش افزوده فرآورده‌های معدنی است. اگر موانع موجود برطرف شود رشد و توسعه این صنعت به مراتب سریع‌تر از گذشته خواهد شد. هر جا امنیت سرمایه‌گذاری وجود داشته باشد موج سرمایه‌گذاری‌ها به آن سمت خواهد رفت، از این رو برای توسعه بخش صنعت و معدن کشور و تشویق سرمایه‌گذاران باید مقررات و قوانین اثربخش و تقویت‌کننده این بخش بیش از پیش تسری پیدا کند. وی افزود: اگر به‌دنبال تحقق اقتصاد مقاومتی هستیم باید ابتدا داشته‌های خود را حفظ و تقویت کنیم و سپس با مدیریت کارآمد، ضمن ظرفیت‌سازی‌های جدید، نسبت به ارزش‌افزایی محصولات تلاش کنیم.
نوریان با اشاره به اینکه ایران ظرفیت‌های بسیار بالایی در بخش معدن دارد که اگر از این ظرفیت به خوبی بهره‌گیری شود به اهداف بزرگی در توسعه اقتصادی خواهیم رسید گفت: نگاه ویژه به معادن موجب صادرات محصولات متکی به معدن و صنایع معدنی با ارزش افزوده بالا، صادرات کالاهای مصرفی با استفاده از مزیت نسبی مواد اولیه و میانی معدنی و توسعه بازار صادراتی با تنوع بخشی از طریق محصولات مختلف معدنی می‌شود.