ماین نیوز - "روی"؛ روی خوش اقتصاد زنجان

فلز روی می‌تواند با توسعه مدیریت شده و رعایت مسائل زیست‌محیطی، اقتصاد استان را بهبود بخشد.

به گزارش ماین نیوز، استان زنجان با داشتن معادن متعددی در بخش روی و واحدهای فرآوری روی در استان از منظری به قطب سرب و روی در کشور تبدیل شده است که علاوه ‌بر اشتغالزایی بالایی که این صنعت در استان ایجاد کرده، سبب افزایش تجارت خارجی استان در این حوزه شده است و نیز سرمایه‌گذاران و تجاری را نیز از خارج از استان جذب کرده و حال به اهرمی قوی در حوزه اقتصاد و اشتغال استان مبدل شده است.

شرکت شهرک‌های صنعتی استان زنجان به مناسبت 21 مردادماه که روز ملی حمایت از صنایع کوچک بود، اقدام به برگزاری تور صنعتی ویژه خبرنگاران استان کرد که در این تور صنعتی خبرنگاران از واحدهای فرآوری روی و پس از آن از بزرگ‌ترین معدن روی خاورمیانه که تامین‌کننده ماده اولیه این شرکت‌ها است، بازدید کردند.

شهرک روی، استثنایی‌ترین شهرک صنعتی کشور

در ابتدای این سفر یک‌روزه خبرنگاران به شهرک روی زنجان وارد شدند، جایی که قریب به اتفاق واحدهای آن در حوزه روی فعالیت می‌کنند و هر تحرک و فعالیتی که در این شهرک انجام می‌شود گامی در راستای ایجاد اشتغال و تثبیت و پایداری مشاغل حوزه روی است. با توقف اتوبوس در اولین ایستگاه خبرنگاران برای بازدید از واحد میلاد روی، مهیا شدند.

در ابتدای ورود به شرکت میلاد روی که به ‌زعم برخی از صاحب‌نظران از جمله شرکت‌هایی است که محیط نسبتا مناسب‌تری را در شهرک روی از لحاظ متراژ برای فعالیت دارد، همه تصوراتم را از واحدهای فرآوری روی برهم ریخت؛ در این واحد همه بخش‌های مختلف چرخه فرآوری روی با فاصله نه چندان زیادی از یکدیگر مستقر شده بودند و این برای فردی مثل من که اولین‌بار بود از واحد فرآوری روی بازدید می‌کردم، جای تعجب داشت.

پس از ورود به شرکت میلاد روی، مدیر خط تولید شرکت مراحل مختلف فرآوری روی را به خبرنگاران از خرید خاک از معادن تا مراحل پایانی کار در بخش‌های مختلف توضیح می‌دهد و توضیحات این فعال حوزه، نشان از آن داشت که فعالیت در این بخش چه میزان سخت است و نیاز به علم و شکیبایی دارد و این در حالی بود که همه خبرنگاران و عکاسان خبری با سوزش چشم و ریه مواجه بودند ولی مدیر خط تولید این شرکت علی‌رغم فعالیت نزدیک به دو دهه در صنعت سرب و روی، چیزی از مشکلات پیش آمده برای خبرنگاران را در خود احساس نمی‌کرد.

در ادامه بازدید، رئیس هیئت مدیره شرکت خدمات روی که خود سمت ریاست هیئت مدیره شرکت میلاد روی را بر عهده داشت، در جمع خبرنگاران، اظهار می‌کند: شهرک روی قبلا به عنوان سنگ شهر مطرح بوده که از استقبال خوبی از سوی سرمایه‌گذاران مواجه نشده و با موافقت مسئولان وقت به شهرک روی تبدیل شد.

عباس پناهی ادامه می‌دهد: در مجموع حدود 42 واحد روی در شهرک تخصصی روی استان زنجان مشغول فعالیت هستند و نیز 6 واحد اسید سولفوریک و همچنین واحدهای روی در این شهرک فعال‌اند.

وی می‌افزاید: مجموع واحدهای مستقر شده در شهرک تخصصی روی استان بالغ بر 110 واحد است که قریب به 8000 نفر هم به صورت مستقیم در این شهرک اشتغال به کار دارند.

پناهی خاطرنشان می‌کند: 90 درصد از تولیدات واحدهای تولیدی و صنعتی مستقر در شهرک تخصصی روی زنجان به کشورهای خارجی صادر می‌شود و بیشترین صادرات گمرک استان هم به شمش روی اختصاص دارد و این در حالی است که استان زنجان قطب روی کشور شناخته شده و قریب به 99 درصد از واحدهای مستقر در شهرک تخصصی روی فعال هستند.

وی تصریح می‌کند: با وجود فعال بودن ۹۹ درصد واحدهای روی در شهرک روی سبب شده که این شهرک به یکی از استثنایی‌ترین شهرک‌های کشور تبدیل ساخته است.

رئیس هیئت مدیره شرکت خدماتی روی در زنجان با بیان اینکه طی سال‌های گذشته شهرک صنعتی تخصصی روی به صورت هیأت امنایی اداره می‌شده که شرکت شهرک‌های صنعتی استان هم بر آن نظارت داشته است، یادآوری می‌کند: زمانی‌که این شهرک توسط شرکت خدماتی روی تحویل گرفته شد دارای فضای سبز و خیابان نبود و زیرساختی نیز برای آن وجود نداشت ولی در حال حاضر فضای سبز ایجاد شده، خیابان‌کشی و زیرساخت‌هایی از جمله ساماندهی فیلتر کیک‌های موجود در شهرک زیر نظر اداره‌کل حفاظت محیط زیست، اجرا شده است.

این مسئول اظهار می‌کند: زمینی در منطقه زنجانرود اطراف روستای «مهرآباد» برای دپوی فیلتر کیک و پسماندها خریداری شده که تصمیم بر این شده که کارخانه‌ای در آنجا احداث و این فیلتر کیک‌ها براساس تکنولوژی جدید بازیافت شوند که این هدف زمان‌بر است.

این فعال صنعت روی در زنجان، اظهار می‌کند: حدود 80 درصد از خاک مورد نیاز واحدهای روی در استان از کشور ترکیه وارد می‌شود و میزان تولید روزانه توسط واحدهای روی در این شهرک حدود 140 تا 150 تن در روز است که 90 درصد این تولیدات صادر می‌شود.

رئیس هیئت مدیره شرکت خدماتی روی در زنجان خاطرنشان می‌کند: اگر یارانه حامل‌های انرژی توسط دولت پرداخت نشود و آزادسازی قیمت‌ها به طور کامل صورت بگیرد، دیگر واحدهای روی صرفه اقتصادی برای ادامه فعالیت نخواهند داشت مانند آنچه که برای کشور ترکیه و واحدهای فرآوری آن اتفاق افتاده است.

وقتی در تصمیم گیری‌ها، بخش خصوصی بازی داده نمی‌شود

مقصد بعدی خبرنگاران در تور صنعتی صنایع خالص‌سازان روی زنجان بود که با کمی تغییر مسیر در شهرک روی با مشاهده پرچم بزرگی در میانه این واحد، خبر رسیدن به این واحد تولیدی را می‌داد. شرکت خالص‌سازان بیشتر به تصورات من از واحدهای فرآوری روی شباهت داشت اما در حین بازدید از این واحد، دوباره چیز دیگری، تصورات من را از واحدهای فرآوری روی برهم ریخت.

در هنگام بازذید از شرکت صنایع خالص‌سازان، مدیرعامل این شرکت هنگام توضیح در رابطه با بخش‌های مختلف و عملیات اجرایی این شرکت به خبرنگاران، توجه آن‌ها را به کبوتر چاهی‌هایی که پیشتر تعجب مرا برانگیخته بود، جلب کرد و حضور این پرندگان در محل‌های مختلف از جمله بخش محلول‌سازی و یا محل دپو شرکت، نشان از نبود آلودگی در این بخش‌ها می‌دانست؛ چرا که این شرکت سال‌ها مقام نخست واحد سبز استان زنجان را با وجود فعالیت با آلایندگی بالا را دارا است.

در ادامه این بازدید رئیس هیئت مدیره انجمن معادن و صنایع سرب و روی کشور و نیز مدیرعامل صنایع خالص‌سازان در جمع خبرنگاران، می‌گوید: این واحد تلاش کرده تا فاصله بین صنعت و دانشگاه را با پذیرش کارآموزان و دانشجویان برای گذراندن دوره‌های کارآموزی و ارائه مقالات علمی زیادی هم از این شرکت در سطح بین‌المللی، پوشش دهد.

یوسف مرادلو ادامه می‌دهد: از مواد معدنی معدن انگوران سهمیه مشخصی برای شرکت خالص‌سازان تعیین شده است که 20 تا 25 درصد از ظرفیت این شرکت توسط معدن انگوران تامین می‌شود و در حال حاضر این شرکت یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان ماده معدنی برای تامین نیازهای خود است.

وی خاطرنشان می‌کند: در زمینه مدیریت پسماندها هم اقدامات بسیار خوبی در واحد خالص‌سازان روی زنجان صورت گرفته و این واحد مشکل آلایندگی ندارد، به طوری که در بخش‌هایی از این واحد شاهد لانه‌گذاری نوعی کبوتر چاهی هستیم که اگر آلایندگی در این واحدها وجود داشت، پرندگان در طول این سال‌ها این واحد را برای زندگی انتخاب نمی‌کردند.

مرادلو با اشاره به مشارکت و همکاری شرکت خالص‌سازان به هنگام پیک مصرف گاز و برق با بخش دولتی، می‌گوید: در راستای این همکاری مدت معینی کارخانه تعطیل می‌شود تا علاوه‌بر همراهی در مصرف برق در استان، تعمیرات لازم نیز در شرکت انجام شود؛ همچنین شرکت خالص‌سازان روی زنجان به هر قیمتی به کسب درآمد نمی‌پردازد بلکه صرفه‌جویی در آب و مدیریت پسماند از مهم‌ترین برنامه‌ ‎ های این واحد صنعتی روی است.

رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران، یادآوری می‌کند: ظرفیت تولید روزانه در شرکت خالص‌سازان 100 تن و ظرفیت اسمی آن هم 120 تن است و این واحد برای نخستین‌بار در کشور مجوز کارخانه نیکل، کادمیوم و کبالت را دریافت کرده بود.

وی ادامه می‌دهد: در کشور همکاری بخش دولتی و مسئولان در زمینه مدیریت پسماندها بسیار پایین است و قرار نیست دولتی‌‏ها تصمیم اشتباه بگیرند و بخش خصوصی پاسخگو این اشتباه باشد؛ همچنین شهرک تخصصی روی استان زنجان از سوی مدیران وقت مجوز لازم را برای فعالیت دریافت کرده است و متاسفانه در کشوری زندگی می‌کنیم که کسی درباره تصمیمات غلط خود پاسخگو نبوده و حتی زیر سئوال هم نمی‌روند.

مرادلو اظهار می‌کند: متاسفانه افکار عمومی از بخش خصوصی سئوال دارند و این در حالی است که بخش دولتی باید پاسخ‌گوی مردم باشند و تنها راهکار رفع مشکلات مربوط به شهرک روی و خواسته‌ها و سئوالات افکار عمومی تشکیل میزگردی با حضور افراد مرتبط توسط رسانه‌ها است تا افکار عمومی خود بتوانند قضاوت کنند.

وی تاکید می‌کند: اکثر مشکلات کشور به این دلیل است که تصمیمات پشت درهای بسته گرفته می‌شوند و هیچ‌یک از افرادی که از این تصمیمات منتفع یا متضرر خواهند شد در آن جلسات حضور ندارند.

این مسئول با اشاره به اینکه برای نخستین بار در دولت یازدهم یک اقدام نادری رخ داد که آن خصوصی‌سازی واقعی بود، می‌گوید: معدن مهدی‌آباد یزد به کنسرسیوم مبین واگذار شد و کنسرسیوم مبین یکی از متخصص‌ترین گروه در زمینه معادن هستند و در حال حاضر پیمانکاران مشغول فعالیت در معدن مهدی‌آباد هستند و بر ‌اساس قرارداد، باید چهار سال باطله‌برداری و 20 سال بهره‌برداری در معدن مهدی‌آباد صورت می‌گرفت و مقرر شده که در حین باطله‌برداری، استخراج از معدن هم انجام گیرد.

رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران با اشاره به اینکه طی سال آینده، بالغ بر 200 هزار تن کنسانتره 35 درصدی از معدن مهدی‌آباد به صنایع روی کشور تزریق خواهد شد، یادآوری می‌کند: برای تحویل این معدن، 13 کنسرسیوم داخلی و خارجی وارد رقابت شده بودند و باید سالانه 800 هزار تن کنسانتره از معدن مهدی‌آباد یزد استخراج شود و این هدف تا چهار سال آینده محقق خواهد شد.

انگوران؛ بزرگ‌ترین معدن روی خاورمیانه

مقصد نهایی سفر که عکاسان خبری بیش از خبرنگاران چشم انتظار رسیدن به آنجا بودند معدن سرب و روی انگوران بود که بزرگ‌ترین معدن سرب و روی خاورمیانه در 130 کیلومتری جنوب‌غربی شهر زنجان واقع شده و شرایط آب و هوایی این منطقه به‌گونه‌ای است که زمستان‌های سرد و طولانی داشته و معمولا از اوسط پاییز تا اواخر فروردین ماه به دلیل وجود سرما و برف و یخ‌بندان عملیات معدن‌کاری در سال‌های گذشته متوقف ولی در سال‌های اخیر با وجود استفاده از امکانات و تجهیزات پیشرفته، محدود شده است.

در حال حاضر معدن سرب و روی انگوران یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان شمش روی در خاورمیانه است و اکثر واحدهای فعال در این حوزه بر اساس سهمیه خود از این معدن ماده اولیه موردنیاز فعالان خود را تامین می‌کنند. معدن سرب و روی انگوران، بزرگترین معدن سرب و روی خاورمیانه و یکی از بزرگترین سرمایه‌های معدنی کشور است که معدن‌کاری در معدن انگوران از اوایل قرن جاری آغاز شده و بر اساس اطلاعات قابل استناد، اولین فعالیت‌های استخراجی بر روی کانسار (ذخیره قابل توجه از یک یا چند ماده معدنی) انگوران به سال‌های 1301 و 1302 صادر شده است و استخراج معدن به صورت قابل توجه عملا از سال 1324 آغاز شده است.

ماده معدنی معدن سرب و روی انگوران در سنگ بستر کربناته قرار گرفته و در حال حاضر برداشت از این معدن در دو بخش روباز و زیرزمینی انجام می‌شود که در بازدید از معدن روباز و زیرزمینی معدن انگوران کاملا متوجه چهره‌های چین افتاده از آفتاب بی‌رحم و ترک‌خوردگی‌های ناشی از سوز سرمای بی‌مانند منطقه در چهره کارگران و یا مهندسان حاضر در محل بودم و فقط این فکر ذهن مرا مشغول کرده بود که آیا این کارگران بیمه مشاغل سخت و زیان‌آور کار خود را از جانب کارفرما دریافت می‌کنند که با پرس‌و جوهایی که انجام دادم از این مسئله مطمئن شدم و سرمای شدیدی که در بخش زیرزمینی معدن وجود داشت، موجب شد که بازدید خبرنگاران از این معدن زیرزمینی طولانی نباشد و پایان روز، پایان تور صنعتی برای خبرنگران باشد.

روی؛ روی خوش اقتصاد زنجان

ذخایر معدنی استان زنجان ثروتی خدادی برای اقتصاد زنجان است که امروز هرچند تلاش شده در مسیر درست استفاده شود اما هنوز با اهداف خود فاصله دارد. زنجان امروز به لطف ذخایر معدنی سرب و روی توانسته به اقتصاد خود سر و سامانی دهد اما این این نعمت برای اقتصاد زنجان خالی از هزینه هم نبوده است. تهدیدات زیست‌محیطی و تبدیل شدن زنجان به اقتصاد تک‌محصولی بدون توسعه مناسب در سایر بخش‌های صنعتی و وابستگی به بخش معدن آسیب‌های بالقوه و بالفعل اقتصاد زنجان از دارا بودن این نعمت بوده است.

فعالیت‌های وابسته به صنعت سرب و روی چه از بخش معدن و معدنکاری گرفته تا فرآوری، واردات و صادرات ماده اولیه و محصول نهایی که شمش است، سبب سرمایه‌گذاری‌های بسیاری چه در سطح خرد و چه در سطح کلان در استان شده که این سرمایه‌گذاری‌ها اشتغال را به همراه دارد و استان می‌تواند با برنامه‌ریزی در مسیر توسعه این بخش آن هم به صورت اصولی و با رعایت مسائل زیست‌محیطی تا زمانی که بازارهای جهانی کششی برای این کالاهای مهم و استراتژیک استان را داشته باشد،‌فلز روی را به روی خوش اقتصاد استان تبدیل کنند.