به گزارش ماین نیوز، به نقل از مجله عصرمس، به گفتۀ نژادغلامعلی، با تغییر کورۀ کارخانۀ ذوب سرچشمه و در صورت تأمین کنسانترۀ کافی و رسیدن به ظرفیت طراحی، تولید مس در این واحد دوبرابر افزایش خواهد داشت.
در جریان تعویض کوره‌های ذوب ریورب سرچشمه با کوره‌های فلش، چه تغییراتی اتفاق افتاده است؟
خط جدید ذوب فلش سرچشمه، شامل تجهیزات اصلی ازجمله استیم‌درایر (Steam Dryer) یا خشک‌کن بخار، بویلر (Boiler) بازیافت حرارت به‌همراه سوپر هیتر، فیلترهای الکترواستاتیک و فن‌های گاز پروسس است. علاوه بر این، تجهیزات جانبی‌ای مثل سیستم‌های گازهای خروجی کنورتر پیرس-اسمیت یعنی هودها نوسازی می‌شوند. همچنین، نوسازی آندهای یک و دو و نصب آند چهار؛ چرخ ریخته‌گری یک کاملاً عوض می‌شود و چرخ ریخته‌گری دو هم مدرنیزه می‌شود. ظرفیت تولید کارخانۀ مس سرچشمه با دو کورۀ ریورب که تکنولوژی‌ای قدیمی است، 148هزار تن در سال است که با ذوب فلش، در صورت تأمین کنسانترۀ کافی (یعنی1244000 تن) به حدود 281هزار تن مس آندی در سال می‌رسد.
یعنی تولید تقریباً دوبرابر می‌شود؟
بله، درواقع در صورت تأمین کنسانتره کافی و رسیدن به ظرفیت طراحی، تولید تقریباً حدود دو برابر افزایش پیدا می‌کند. البته این کوره در صورت اجرای طرح‌های توسعه، قابلیت افزایش ظرفیت تا مقادیر بالاتر را هم دارد.
چه ویژگی‌ای باعث شد تکنولوژی فلش را برای ذوب سرچشمه انتخاب کنید؟
این تکنولوژی نقاط قوت بسیار زیادی دارد و بیشترین سهم تولید در دنیا را دارد. علاوه بر آن، مهم‌ترین مسأله در مورد کوره‌های فلش، مصرف سوخت آن‌هاست؛ الان دو کورۀ ریورب سرچشمه، هرکدام در روز 75هزار لیتر مازوت (سوخت سنگین) به‌همراه 32هزار مترمکعب گاز طبیعی مصرف می‌کنند، که با افتتاح کورۀ فلش، مصرف سوخت سنگین به صفر می‌رسد و با مقدار کمی (275 مترمکعب در ساعت) گاز طبیعی جایگزین می‌شود. به‌طور کلی، صرفه‌جویی‌ای که حاصل می‌شود حدود 12 میلیون لیتر گازوئیل و حدود 53 میلیون لیتر سوخت سنگین و در حدود 10 میلیون مترمکعب گاز طبیعی در سال است.
آیا این تغییرات در کیفیت آند تولیدی هم اثرگذار است؟
با بالا رفتن کیفیت مس‌بلیستر و نیز مدرنیزه شدن آندها و چرخ‌های ریخته‌گری قطعاً کیفیت آندها، هم از لحاظ ابعادی و هم از لحاظ میزان اکسیژن، بهبود خواهد یافت. البته همین حالا هم، کیفیت آند تولیدی ما خوب است، اما این روش فرایند ذوب را ساده‌تر می‌کند. روش ذوب در کوره‌های ریورب، انعکاسی است و به‌همین دلیل فرایند ذوب در آن‌ها طولانی است. در کوره‌های ریورب، سه‌هزار لیتر مازوت و 1400 مترمکعب گاز طبیعی در یک‌ساعت در هر کوره مصرف می‌شود؛ اما در کوره‌های فلش، با توجه به این‌که کنسانتره‌های مس واکنش گرمازای شدید با اکسیژن دارند، می‌توان از این انرژی برای ذوب خود کنسانتره استفاده کرد. درواقع، در مشعل کورۀ فلش از اکسیژن به‌عنوان سوخت استفاده می‌کنیم و این اکسیژن، واکنش سریعی با کنسانتره‌ای که خشک شده، انجام می‌دهد. رطوبت کنسانتره در کوره‌های ریورب، هفت درصد است، اما در کوره‌های فلش، رطوبت به زیر 0.3 درصد می‌رسد. مشعل جت با 95درصد اکسیژن میانی و هوای پروسس که با اکسیژن 40درصد غنی شده، عملیات ذوب را انجام می‌دهد؛ به همین دلیل ذوب بسیار سریع اتفاق می‌افتد. در فلش، ذوب در کسری از ثانیه انجام می‌شود و چون در این کوره‌ها حجم زیادی از انرژی تولید می‌شود، می‌توان تا بیش از 4000 تن کنسانتره مس را در روز شارژ کرد.
مهم‌ترین مزیت ذوب فلش چیست؟ سرعت آن یا انرژی زیادی که تولید می‌کند؟
هر دو از مزایای قابل توجه این فرآیند هستند. در این روش، هم ذوب سریع کنسانتره اتفاق می‌افتد و هم فقط به اکسیژن و هوا برای ذوب و مقدار کمی گاز طبیعی برای گرم نگه‌داشتن کوره نیاز داریم. حتی برخی از کوره‌های فلش در دنیا، در زمانی که کار می‌کنند، از مصرف هر نوع سوخت فسیلی بی‌نیازند. مزیت دیگر این روش، خنک‌کاری کوره‌های فلش است؛ چون سیستم واترژاکت پیشرفته‌ای دارند و عملیات خنک‌کاری در تمام قسمت‌های کوره انجام می‌شود، آجرهای نسوز آن عمر بالایی دارند و خنک‌کاریِ خوبی در این کوره‌ها انجام می‌گیرد. مزیت دیگر، عیار بالای ماتی است که از کوره‌های فلش می‌گیریم. در کوره‌های ریورب، کنسانتره با 25درصد عیار وارد می‌شود و در نهایت عیار مات خروجی کوره‌های ریورب، 28 تا 30درصد و گاهی‌اوقات بالای 30درصد است و فقط پنج تا شش درصد غنی‌سازی در کوره‌های ریورب صورت می‌گیرد، اما در کوره‌های فلش، کنسانتره 25درصد وارد می‌شود و مات با عیار 60درصد تولید می‌شود که موجب می‌شود عملیات تبدیل که مرحلۀ بعد از تولید مات است، هم کوتاه‌تر، هم ساده‌تر و هم کم‌هزینه‌تر شود؛ چراکه بیشتر عملیات غنی‌سازی در کوره‌های فلش انجام می‌گیرد. در کوره‌های ریورب، غنی‌سازی در کنورترها با زحمت زیاد اتفاق می‌افتد. مزیت دیگر، درصد بالای SO2 در گازهای خروجی است. با راه‌اندازی کورۀ فلش، تقریباً 32درصد حجمی گاز خروجی، SO2 است که با راه‌اندازی کارخانۀ اسید، از گازهای خروجی می‌توان اسید سولفوریک تولید کرد. این کار با غلظت گازهای خروجی کورۀ فلش خیلی آسان‌تر، کم‌هزینه‌تر و راحت‌تر انجام خواهد شد.
در کوره‌های ریورب، عیار SO2 در گازهای خروجی پایین‌تر است. مزیت بعدی، اتوماسیون بالای کوره‌های فلش و کنترل دقیق آن‌هاست که می‌توانند خیلی راحت و خیلی دقیق، طبق ست‌پوینت‌ها و تارگت‌هایی که به آن‌ها می‌دهیم، کار کنند. اما بیشتر فرایند کوره‌های ریورب، دستی است و قابل کنترل نیست. مزیت دیگر این است که کوره‌های فلش، با هر نوع کنسانتره‌ای سازگاری دارند و زیاد وابسته به نوع کنسانتره نیستند. درواقع، هر نوع کنسانتره‌ای که به کورۀ فلش بدهیم، با انجام تنظیمات مربوط، مات 60درصد را می‌توانیم از آن بگیریم؛ ضمن این‌که عیار سربارۀ کورۀ فلش بالاتر است؛ بنابراین، مجبوریم سرباره را در نقطه‌ای دپو کنیم تا در آینده کارخانۀ فلوتاسیون راه‌اندازی شود و بتوانیم این مس را هم مورد بازیابی دوباره قرار دهیم.
بقیۀ عملیات چگونه انجام می‌گیرد؟ تفاوت فقط در کوره‌هاست یا بقیۀ عملیات هم متفاوت است؟
با کورۀ فلش، فقط عملیات ذوب عوض می‌شود و بقیۀ عملیات تقریباً مشابه است. مرحلۀ کنورتر و نیز مرحلۀ پالایش که در کوره‌های آندی اتفاق می‌افتد، یکی است؛ فقط آن‌جا مات 30درصد را می‌گیرند و با عملیات طولانی آن را به مس بلیستر تبدیل می‌کنند، اما در فلش مات 60درصد را وارد کنورتر می‌کنیم، عملیات سریع‌تر، بهتر و راحت‌تر اتفاق می‌افتد؛ فقط مرحله‌ای که اضافه می‌شود، استیم‌درایر (خشک‌کن بخار) است؛ چون کنسانترۀ فلش باید خشک باشد و رطوبت آن زیر 0.3 درصد باشد. الان رطوبت کنسانترۀ مصرفی، هفت درصد است. در حال حاضر، کنسانتره‌ای که تولید می‌شود رطوبت بین 16 تا 17درصد دارد که بعد از تغلیظ، برای کاهش رطوبت وارد دو مرحلۀ فیلتر دیسکی و خشک‌کن می‌شود. اما در آینده، فیلترهای صفحه‌ای حذف می‌شوند و فیلترپرس نصب می‌شود که خروجی این نوع فیلترها 10درصد است و خوراک استیم‌درایر می‌شود. همچنین، علاوه بر ساخت انبار کنسانترۀ جدید، یک خط بلندینگ هم اضافه خواهد شد.
چرا گفته می‌شود کوره‌های فلش با محیـط زیسـت سازگارند؟
کوره‌های فلش با محیط‌زیست سازگاری بالایی دارند؛ چون عیار SO2 در گازهای خروجی آن‌ها بالاست، جمع‌آوری آن‌ها برای استفاده در کارخانۀ اسید بسیار راحت و مقرون‌به‌صرفه است. این کوره‌ها همچنین از مصرف سوخت‌های فسیلی که به محیط‌زیست آسیب می‌رسانند، تقریباً بی‌نیازند. به‌علاوه، تمامی غبار تولیدشده در طول فرآیند دوباره به کوره بازمی‌گردد. از طرفی، تمام گازهای محیطی، زمان تولید ازطریق فن‌های مکندۀ گازهای محیطی جمع‌آوری می‌شوند. یعنی در کارخانه‌های ذوب فلش در هر نقطه‌ای که گازی در محیط پراکنده شود، آن گاز را جمع‌آوری و از محیط کارخانه دور می‌کنند؛ بنابراین، نیروهایی هم که در این مجموعه کار می‌کنند، از آلودگی‌ای که نیروی انسانی در کارخانه‌های ذوب ریورب با آن درگیر است، رهایی خواهند یافت. البته راه‌اندازی کارخانۀ اسید، دیرتر از راه‌اندازی کورۀ فلش اتفاق می‌افتد؛ به همین دلیل در ابتدای راه‌اندازی کورۀ فلش، از رقیق‌سازی گازهای خروجی کورۀ فلش استفاده خواهد شد.
(منتشرشده در مجلۀ «عصر مس»)
مس
