بزرگ ترين خام فروش اين مرز و بوم كيست؟
ماین نیوز: چندي پيش آمار تکان دهنده اي از صادرات و واردات مواد معدني و صنايع معدني در 5 ماه نخست سال 1395 منتشر شد که با بررسي آن نکات ظريفي حاصل مي شود که براي مسوولان کشور که در امر سياست گذاري دخيل هستند، مهم است.طبق اين آمار، حدود 3 ميليارد دلار مواد معدني و صنايع معدني در 5 ماه نخست سال 95 صادر شده که با رشد 23درصدي نسبت به 5ماه نخست سال 94 همراه بوده است و در اين بين حدود 3/ 7 ميليون تن سنگ آهن از کشور صادر شده است که در مقابل صادرات 3/ 4 ميليون تني 5 ماه نخست سال94 حدود 67درصد رشد داشت است و اين در حالي است که طي يک سال اخير اکثر واحدهاي سنگ آهني بخش خصوصي کشور تعطيل يا نيمه تعطيل بوده اند و از صادرات مواد معدني خود نيز به تبع شرايط بد اقتصادي محروم بوده اند. پس اين رشد فزاينده صادرات سنگ آهن از کجا نشات گرفته است؟
مگر نه اين است که مسوولان دولتي با ابراز واژه خام فروشي سعي در جلوگيري از صادرات سنگ آهن داشته و بار رواني اين موضوع علاوه بر تغيير فضاي کسب و کار سنگ آهن، موجب گسستگي زنجيره سنگ آهن به واسطه عدم توليد در بسياري از معادن بخش خصوصي سنگ آهن کشور شده است؟ حال دريغ از آنکه اين افزايش صادرات جز با فروش سنگ آهن توسط معادن بخش دولتي ممکن نبوده است! اگر با اعلام واژه خام فروشي و نفي صادرات سنگ آهن براي بخش خصوصي، به دنبال گشايش فضاي صادراتي براي محصولات دولتي هستيم، اين کار نه تنها سودي براي کشور نخواهد داشت بلکه باعث تزلزل پايه هاي اقتصاد بخش معدن خواهد شد.اعداد و ارقام صادرات مواد معدني از جمله سنگ آهن نشان مي دهد که اين رشد 67درصدي صادرات سنگ آهن در 5 ماه نخست امسال جز با فروش اين محصول از معادن بزرگ نيمه دولتي در بنادر صادراتي کشور ميسر نبوده و مسوولان مربوطه بايد جوابگوي اقدامات خود باشند.
چه کسي مي تواند جوابگوي به خانه نشستن تعداد کثيري از معدنکاران سنگ آهن بخش خصوصي کشور باشد؟با نگاهي به جدول صادرات مواد معدني و صنايع معدني در مي يابيم که نهايتا حدود يک ميليارد دلار فقط مواد معدني (که مسوولان آن را مواد خام مي نامند) صادر شده است که اگر GDP 5 ماه نخست سال 1395 را حدود 175 ميليارد دلار در نظر بگيريم نسبت ارزش صادرات مواد معدني به اصطلاح خام به GDP 5 ماه نخست سال 95، حدود 6/ 0درصد مي شود اما اگر اين محاسبات را براي صادرات نفت خام انجام دهيم نسبت ارزش صادرات نفت خام به GDP در 5 ماه نخست سال 95 بيش از 8/ 8 درصد خواهد شد.
اين آمار و ارقام، نشان دهنده آن است که دولت بزرگ ترين فروشنده پتانسيل هاي موادخام اين مرز و بوم است، چرا که بيش از 70درصد نفت خام توليدي کشور صادر مي شود و طبق آمارهاي صادرات مواد معدني نيز در 5 ماه نخست امسال حدود 67درصد رشد فروش و صادرات ماده معدني سنگ آهن داشته است.شعارهاي پر رنگ برخي مسوولان دولتي فقط فشاري بر بازوان بخش خصوصي است و در اين بين هر گونه سهل انگاري از سوي بخش دولتي به مثابه توليد و تلاش ملي تلقي مي شود و از آنجا که ذکر آمار و ارقام نشان از اهميت بالاي تلاش کشور دارد، رشد 23درصدي صادرات مواد معدني و صنايع معدني در 5 ماه نخست سال 95، مهم جلوه مي کند اما صادرات همان مواد توسط بخش خصوصي، خام فروشي است.
بارها گفته ايم که در هر زمان از تاريخ، هر کشوري ممکن است يک مزيت خاص در شرايط اقتصاد بين الملل داشته باشد، روزي توليد و صادرات زغال سنگ براي هر کشوري مزيت تلقي مي شد اما امروزه با جايگزيني انرژي هاي پاک، زغال سنگ به عنوان سوخت اصلي تلقي نمي شود يا آنکه روزي سنگ هاي ساختماني از مزيت بالايي براي صادرات برخوردار بود اما امروزه با ورود مصنوعات جايگزين اهميت مصرف را از دست داده است. اگر مزيت کشورهاي استراليا و برزيل در صادرات مواد معدني است شايد در آينده اي نزديک با جايگزيني کامپوزيت ها ديگر صادرات سنگ آهن از استراليا و برزيل مزيت نباشد. اينکه ما چقدر ذخاير داريم و چقدر مجاز به صادرات آن هستيم بحثي عميق و علمي است و جز با در نظر گرفتن شرايط اقتصاد روز جهان نمي توان تصميم مقطعي گرفت.
اگر بتوان با درآمد حاصل از صادرات نفت خام يا مواد معدني، زيرساخت هاي کشور را توسعه داد و گامي در جهت بهبود فضاي کسب و کار برداشت، مي توان گفت که قدر پتانسيل هاي خدادادي را بيش از پيش دانسته ايم و اينکه اين پتانسيل ها صاحب زنجيره ارزش در داخل باشد يا نباشد مهم نيست، مهم آن است که قدر فرصت ها را بدانيم و روزي نرسد که بزرگ ترين ذخاير سنگ هاي تزئيني جهان را داشته باشيم ولي حتي توليد و صادرات يک تن آن توجيه اقتصادي نداشته باشد.شايد در جمله آخر بتوان گفت که حداقل با صادرات مواد معدني، ايران به عنوان يک کشور صنعتي و معدني به دنيا معرفي مي شود ولي با صادرات نفت خام جز يک بيماري اقتصادي که آن هم بعضي اوقات با ويروس هلندي همراه است، چيز ديگري عايد مملکت نخواهد شد.
دكتر بهرام شكوري
رئيس کميسيون معادن و صنايع معدني اتاق بازرگاني ايران
تاریخ انتشار : شنبه ۱۰ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۱۲:۳۱
کد مطلب: 34375
مرجع : روزنامه دنیای اقتصاد
