به گزارش ماین نیوز، این درحالی است که در سال‌های گذشته به‌دلیل تحریم‌های بین‌المللی امکان استفاده از فناوری‌های نوین و دانش روز را نداشته و همین امر سبب شده تا به سمت بومی‌سازی پیش برود. به گفته مسئولان و کارشناسان فعال این بخش، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران، به‌دلیل پیشرفت و توسعه‌ای که در حوزه کاری خود داشته، توانسته اجرای پروژه‌های اکتشافی در دیگر کشورها را برعهده بگیرد. در این زمینه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور درباره اقدامات انجام شده و دستاوردهای علمی و فنی خود گزارشی تهیه کرده که در ادامه می‌خوانید.
نقشه‌های بزرگ مقیاس
به منظور رفع نیاز کشور به اطلاعات پایه دقیق‌تر، از سال ۱۳۸۴ تولید نقشه‌های زمین‌شناسی بزرگ مقیاس یک بیست و پنج هزارم در ۶ لایه کاربردی ناحیه‌ای، مهندسی، مخاطرات، آب زمین‌شناسی و زیست‌محیطی، اقتصادی و زمین‌ریخت‌شناسی در دستور کار سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور قرار گرفت که بر اساس اولویت‌بندی مدیران و مسئولان و بر اساس اهداف توسعه شهری، صنعتی، عمرانی، معدنی و اقتصادی بوده است. در حال حاضر تعداد این نقشه‌ها ۴۱۵ برگه است که پراکندگی آنها در اندکس نقشه‌های یک‌بیست‌وپنج هزارم به نمایش درآمده، این در حالی است که بیش از ۱۰هزار نقشه با مقیاس یادشده، کل وسعت ایران را پوشش می‌دهد.
این گزارش می‌افزاید، تکمیل نقشه‌های زمین‌شناسی یک بیست‌وپنج هزارم شهرهای بزرگ کشور در اولویت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور قرار دارد که از این نقشه‌ها به‌عنوان نقشه‌های کاربردی با اطلاعات پایه زمین‌شناسی برای مطالعات عمرانی، صنعتی، توسعه‌ای و شهری یاد می‌شود. علاوه بر این نقشه‌های زمین‌شناسی کاربردی یک بیست‌وپنج هزارم در انجام پژوش‌های لرزه‌خیزی، لغزش، آتشفشان، پهنه‌بندی خطر و مخاطرات طبیعی به‌عنوان نقشه‌های مبنا و پایه کاربرد دارند. دستاوردهای سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران شامل گزارش‌های زمین‌شناسی دریایی، گزارش‌های لرزه‌خیزی، گزارش‌های ارومیه، گزارش‌های زمین‌شناسی پزشکی، گزارش پهنه‌های زمین‌شناسی و اکتشافی، گزارش نقشه‌های زمین‌شناسی یک بیست‌وپنج هزارم، گزارش‌های معاونت اکتشاف، گزارش‌های نقشه راه و اطلس‌های هیدروژئوشیمی است که مهم‌ترین این گزارش‌ها به این شرح است.
گزارش‌های زمین‌شناسی دریایی
سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران در راستای رسیدن به اهداف تعریف‌شده برای توسعه فعالیت‌های اکتشافی در کشور، تنها به تهیه گزارش و انجام مطالعات بر ذخایر معدنی موجود در خشکی‌ها بسنده نکرده و مطالعات خود را به سمت دریاها، تالاب‌ها و... برده است.
تعدادی از گزارش تهیه شده در این حوزه شامل مواردی مانند مطالعات ژئومورفولوژی ورقه‌هشتپر (تالش)، گزارش اطلس دریایی رسوب و ژئوشیمی رسوبی ورقه بندرانزلی، گزارش ژئوشیمی رسوبی نهشته‌های سطحی تالاب انزلی، بررسی «ژئومورفولوژی» سواحل بندر دیر با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، گزارش اطلس بررسی‌های ژئومورفولوژیکی ورقه چابهار، گزارش مرفومتری و کانی‌شناسی رسوبات شرق خلیج‌فارس (غرب استان هرمزگان)، چینه‌نگاری لرزه‌ای رسوبات آبراه شمال جزیره قشم (بخش غربی) اطلس و گزارش مرفومتری و کانی‌شناسی رسوبات دریاچه هامون است. در ادامه می‌توان به موارد دیگری مانند گزارش مرفومتری و کانی‌شناسی رسوبات خلیج‌فارس (محدوده شرق استان بوشهر)–گاوبندی، آب‌وهوا، زمین‌شناسی، هدرولوژی و سنجش از راه دور دریاچه ارومیه، گزارش مرفومتری و کانی‌شناسی رسوبات خلیج‌فارس (محدوده شرق استان بوشهر)- کبکان، اطلس و گزارش مرفومتری و کانی‌شناسی رسوبات دریاچه هامون، گزارش مرفومتری و کانی‌شناسی رسوبات خلیج‌فارس (محدوده شرق استان بوشهر) گاوبندی، گزارش مرفومتری و کانی‌شناسی رسوبات شرق خلیج‌فارس (غرب استان هرمزگان)، چینه‌نگاری لرزه‌ای رسوبات آبراه شمال جزیره قشم (بخش غربی)، اطلس و گزارش مرفومتری و کانی‌شناسی رسوبات دریاچه هامون اشاره کرد.
همچنین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران گزارش‌های متعدد دیگری در زمینه‌های مرفومتری و کانی‌شناسی رسوبات خلیج‌فارس(محدوده شرق استان بوشهر)– گاوبندی، گزارش مرفومتری و کانی‌شناسی رسوبات شرق خلیج‌فارس (غرب استان هرمزگان)، گزارش مرفومتری و کانی‌شناسی رسوبات خلیج‌فارس (محدوده شرق استان بوشهر)-کبکان، مطالعه میکروفونستیک، بوم‌شناختی و تهیه اطلس فرامینیفرهای حال حاضر خلیج چابهار، گزارش اطلس دریایی رسوب و ژئوشیمی رسوبی ورقه نگور، منشا و ترکیب ریزگردهای استان خوزستان با استفاده از ژئوشیمی رسوبی و تصاویر ماهواره‌ای، گزارش اطلس دریایی رسوب و ژئوشیمی رسوبی ورقه لنگرود انجام داده است.
براساس گزارش تهیه‌شده از سوی این سازمان، مدل‌سازی فضایی و زمانی نوسانات دریاچه ارومیه با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای، گزارش مرفومتری و کانی‌شناسی رسوبات خلیج‌فارس (محدوده مرکزی)، منشا و ترکیب ریزگردهای استان خوزستان با استفاده از ژئوشیمی رسوبی و تصاویر ماهواره‌ای، گزارش اطلس دریایی رسوب و ژئوشیمی رسوبی ورقه لنگرود در برنامه‌ها قرار گرفته و به نتیجه رسیده است.
همچنین مدل‌سازی فضایی و زمانی نوسانات دریاچه ارومیه با استفاده از داده‌های ماهواره، گزارش اطلس دریایی رسوب و ژئوشیمی رسوبی ورقه نگور، ظرفیت‌یابی توسعه ژئوپارک و ژئوتوریسم در غرب و جنوب غرب دریای کاسپین و قسمتی از استان اردبیل، گزارش بررسی پراکندگی مواد آلی رسوبات بستر بخش شمالی خلیج‌فارس، گزارش رسوب‌شناسی و ژئوشیمیایی رسوبی ورقه دریایی رشت، لیمنولوژی و پالئولیمنولوژی دریاچه ارومیه، بررسی نوسانات تراز دریاچه ارومیه از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۹۰، لیمنولوژی و پالئولیمنولوژی دریاچه ارومیه، بازسازی دیرینه اقلیم، دیرینه اکولوژی و دیرینه جغرافیای دریاچه، لیمنولوژی و پالئولیمنولوژی دریاچه ارومیه، سرعت ته‌نشینی نمک در شورابه دریاچه ارومیه، لیمنولوژی و پالئولیمنولوژی دریاچه ارومیه، هیدروشیمی دریاچه ارومیه، لیمنولوژی و پالئو لیمنولوژی دریاچه ارومیه، پالئوکلیماتولوژی، پالئواکولوژی و پالئوژئوگرافی، رسوب‌شناسی و ژئوشیمی رسوبات سطحی بستر دریاچه زریوار نیز از دیگر گزارش‌های تهیه شده سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران است.
اطلس‌های هیدروژئوشیمی
در کنار گزارش‌های یادشده، تهیه اطلس‌های هیدروژئوشیمی از دیگر اقدامات انجام شده از طرف سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور است که برای تعدادی از استان‌های کشور همچون مازندران، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، زنجان، لرستان، آذربایجان‌شرقی و قم آماده شده است.
نقشه راه اکتشافات معدنی
یکی از مهم‌ترین مواردی که همواره از سوی فعالان و کارشناسان بخش معدن به آن اشاره دارند، نقشه راه است چراکه برای رسیدن به اهداف تعریف شده در بخش معدن، تدوین استراتژی، راهکار برای افزایش عملکرد و بهره‌وری همگی در نقشه راه گنجانده می‌شود. در این زمینه تهیه نقشه راه برای استان‌های البرز، اردبیل، آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، چهارمحال و بختیاری، فارس، گلستان، همدان، هرمزگان، ایلام، اصفهان، کرمان، کرمانشاه، خراسان شمالی، خراسان جنوبی و استان‌های دیگر تهیه شده است.
گزارش‌هایی از سوی معاونت اکتشافی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران برای نقاط مختلفی از کشور تهیه شده که شامل مواردی همچون بازدید از آنومالی‌های T۱، T۲، T۳، T۱۴، T۱۵ ژئوفیزیک هوایی (طرح اکتشاف پهنه سنگان)، گزارش معرفی مناطق امیدبخش کانه‌زایی در محدوده یک به ۲۵هزارم خیرآباد- سنگان به روش مطالعات کانی‌سنگین و چکشی(واقع در ورقه یکصد هزارم خواف)، مطالعات ژئوشیمی و تبیین مخاطرات زیست‌محیطی و بررسی پراکندگی فلزات سنگین(ارزیابی آلودگی) در استان زنجان است. همچنین بر اساس اطلاعات موجود، در بخش‌های مختلف مانند کنترل آنومالی‌های ژئوفیزیک هوایی و پی‌جویی در حوضه‌های آهن‌دار ورقه به ۱۰۰هزارم خواف (طرح اکتشاف پهنه سنگان)، گزارش کنترل آنومالی‌های ژئوفیزیک هوایی و پی‌جویی در ورقه کاریزنو (طرح اکتشاف پهنه سنگان)، گزارش اکتشاف ژئوشیمیایی سیستماتیک در ورقه یکصدهزارم کاشان، اکتشاف کانه‌زایی مس، سرب، روی، طلا و نقره (تیپ سولفید توده‌ای) و اصلاح نقشه زمین‌شناسی و معدنی با مقیاس یک به هزارم در منطقه قلعه ریگی (جنوب غرب جیرفت) و گزارش نهایی اکتشاف مواد اولیه سیمان به ویژه پوزولان استان مرکزی گزارش‌های معاونت اکتشافی تهیه و گردآوری شده است.
این گزارش می‌افزاید: گزارش نهایی بررسی آنومالی‌های ژئوفیزیک هوایی و ژئوشیمیایی در ورقه یک به ۱۰۰هزارم دولت آباد (پهنه سنگان)، اکتشاف رگه‌های سیلیسی حاوی طلا با استفاده از روش پلاریزاسیون القایی و مقاومت ویژه الکتریکی در منطقه نیان- بجستان (استان خراسان رضوی)، اکتشاف آب با استفاده از روش سونداژالکتریک در شهرستان گلپایگان، گزارش اکتشاف آهن با استفاده از روش مغناطیس‌سنجی در منطقه خواف– محدوده بی‌هنجاری خرگرد (T۳)، (طرح اکتشاف پهنه سنگان)، بررسی ساختارهای زیرسطحی با استفاده از روش «جی‌پی‌آر» در محدوده گنبدخانه امامزاده هلال ابن‌علی آران و بیدگل، مطالعات رادار نفوذی به زمین و ژئوالکتریک در محدوده سرو کهنسال مهریز– یزد نیز از سوی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور تهیه شده است.
در ادامه باید گفت که گزارش اکتشاف آهن با استفاده از روش مغناطیس‌سنجی و تعیین سنگ کف با استفاده از روش‌های الکتریکی در منطقه کرات– محدوده بی‌هنجاری T۱۳ (طرح اکتشاف پهنه سنگان)، گزارش اکتشاف آهن با استفاده از روش مغناطیس‌سنجی در منطقه تایباد– محدوده بی‌هنجاری T۱۳ (طرح اکتشاف پهنه سنگان)، گزارش بازدید از آنومالی‌های «T۱۳،T۲» ژئوفیزیک هوایی و اکتشافات چکشی در ورقه یک به ۱۰۰هزارم تایباد، گزارش زمین‌شناسی اقتصادی ورقه یکصدهزارم اسکو تدوین شده است. از دیگر موضوع‌هایی که مورد بررسی قرار گرفته شامل اکتشافات ژئوشیمیایی در ورقه یک به ۱۰۰هزارم آش‌خانه، اکتشافات ژئوشیمیایی در ورقه یک به ۱۰۰هزارم کاکلی، گزارش کنترل آنومالی محدوده‌های طلادار چاه‌نلی، چاه رحیم و پاک در اطراف آتشفشان بزمان، گزارش تهیه نقشه زمین‌شناسی یک به ۵هزارم محدوده اکتشافی سرب و روی جلال‌آباد، کنترل و معرفی نواحی امیدبخش معدنی ورقه یک به ۱۰۰هزارم جواهرده، پی‌جویی مواد معدنی فلزی مس، روی، کبالت در منطقه معدنی خونگاه استان کهگیلویه و بویراحمد و اکتشافات ژئوشیمیایی–کانی سنگین در ورقه یک به ۱۰۰هزارم میمه است.
نقشه‌های زمین‌شناسی
یکی از روش‌هایی که امروزه برای گسترش فعالیت‌های اکتشافی مورد استفاده قرار می‌گیرد ژئوفیزیک هوایی و تهیه نقشه با مقیاس‌های مختلف است. در این میان ایران نیز که سابقه به نسبت قابل قبولی در این بخش از فعالیت‌های اکتشافی داشته و توانسته تا حدودی روش ژئوفیزیک هوایی را بومی‌سازی کند، نقشه‌های زمین‌شناسی در مقیاس‌هایی با درصد خطای پایین یعنی یک به ۲۵هزارم را برای برخی از نقاط کشور تهیه کرده که در ادامه اسامی آنها آمده است:
احمدآباد، ارومیه، اسکدر، اسکو، اصفهان، ام‌الطمیر، امیرآباد، انجرد، اوغلان‌سر، اهواز، ایوان، ایوج، آرو، آزران، آلقو، آناخاتون، آینه‌ورزان، بابا امان جلد ۱ و ۲، باغ فین، باغ لطفیان، بجنورد جلد ۱ و ۲، بلاغی‌نو، بوژمهران، پایه، پس کهک، پل هرو، پول، تازه‌کند، تبریز۱، تبریز۲، تپه شکسته بیابو، تجره سراب، تفیهان، تنگ‌بولان، ثمرین، جنوب اردبیل، جنوب اصفهان، حاجی‌آباد، حسن‌آباد، حسین‌آباد آشوری، حمزده ده، خاروانا، خان‌خمیس، خرم‌آباد ۱، خرم‌آباد ۲، خرو، خسروشهر، خمینی‌شهر، خور، خور ۶۱۶۲، خیرآباد، دارنگون، داریان، درجزین، درونه، دماوند، دولت‌آباد، ده‌ملا، ذاکر، رازلیق، راه‌چمن، راهدار، رباط‌مراد، زاهدان ۱، زاهدان ۲، زاهدان ۳، زاهدان ۴، زرنجان‌خانه، زریگان، سالمیه، سامله، سپرو، سربندان، سمنان II، سیلوانه ۱، شادآباد مشایخ، شام اسبی، شاندیز، شاه قطب‌الدین، شرب‌العین، شمال اردبیل، شهرک سروستان، شهرک طاوسیه، شهرک مهماندوست، شیراز ۴، صوفیان، طرق، طرقبه، عطاری– حسن‌آباد، غرب شهید، فراشبند، فرامان، فشند، فلاورجان، قدمگاه، قم ۱، قوزجاق، کبودگنبد، کجور، کرج، کرگانه، کلاته ملا، کلاردشت، کلستان، کنارسیاه، کوه فریادون، کوه قله سیاه، کوه گچ، گل‌گهر، گمبوعه، گنهران، لادرازی، لالی، ماسوله جلد ۱و ۲، مزرعه مشیروئیه، مسجد سلیمان، مشهد۶، مشهد ۳، معدن نخلک، میانج، میرمنگه، نجف آباد، نردین، نمرور، نودران، ولشت، ویر، هریسک، هشتگرد، همدان۲، یاسوج، امیرآباد، ایلام جنوبی، ایلام شمالی، بالاجوی، بیزه، پیوه ژن، تفرش، جنوب کهنه، چللو، خور- مهندسی، سریزجان، سعیدیه، سنندج۱، سنندج ۲، شهرک طاووسیه-مهندسی، شیراز ۳، فشند-مهندسی، قورتلار، کامو، کرگه، هشتگرد-مهندسی.
پهنه‌های زمین‌شناسی
سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در زمینه تهیه گزارش از پهنه‌های زمین‌شناسی و اکتشافی نیز اقداماتی انجام داده است. گزارش بزمان، آذربایجان‌غربی، خراسان شمالی، صفی‌آباد، سمنان، عباس‌آباد، شهرکرد، چهارمحال و بختیاری، فارس، فریدون، ارسنجان، قم، کردستان، سقز، بانه، کردستان، مریوان، مهاباد، یزد (۱)، یزد (۲)، فردوس، خوسف، ارسباران، چاراویماق و جیرفت همگی در پوشش این طرح قرار گرفته‌اند.
همچنین سازمان یادشده گزارش‌های زمین‌شناسی پزشکی نیز در تعدادی از شهرهای داخلی و برخی از کشورهای همسایه انجام داده است. برای مناطق اهر، عنبرستان، ارمنستان، بم، باما، بردسیر، بهاباد، گنبدکاووس، گرگان و مراوه تپه، کلاردشت، کرمان، سوادکوه، سمنان، شیراز، تفت، تاجیکستان گزارش یادشده تهیه شده است.
در این میان برای شهرستان ارومیه نیز گزارش زمین‌شناسی کشاورزی، مکان‌یابی و مقادیر عناصر در شورابه‌ها، مطالعات ژئوشیمی، مطالعات نفوذ آب شور، مطالعات هیدروژئوشیمی، مطالعات ارزیابی اثرات زیست‌محیطی طرح بهره‌برداری صنعتی از دریاچه ارومیه، طرح استحصال صنعتی املاح با ارزش دریاچه ارومیه با رعایت ملاحظات زیست‌محیطی تهیه شده است.
از دیگر اقدامات سازمان زمین‌شناسی و کاتشافات معدنی کشور تهیه گزارش‌های لرزه‌خیزی است که برای مناطقی همچون آمل، بهبهان، بروجن جلد اول، بروجن جلد دوم، بروجن جلد سوم، گلستان، گنبدکاووس، کاشان جلد اول، کاشان جلد دوم، کاشان جلدسوم، کاشمر جلد اول، کاشمر جلد دوم و کاشمر جلد سوم تهیه شده است.
