ماین نیوز - ساماندهی معادن شن و ماسه؛ راه کاهش آلودگی

نظام مهندسی معدن به عنوان یکی از ارگان‌های دولتی نقش قابل‌توجهی در روند فعالیت‌های معدنی دارد. ایجاد فضای امن، طراحی دقیق، نقشه‌برداری معادن و نظارت بر عملکرد صحیح بهره‌برداران از جمله وظایف این سازمان است. حال اینکه چه برنامه‌هایی برای رسیدن به این اهداف تدوین شده، به نوع مدیریت و البته منابع مالی و زیرساخت‌های اولیه بستگی دارد. در این میان آموزش نیروهای متخصص (مهندسان معدنی) و آشنایی آنها با استانداردهای جهانی( از جمله مهم‌ترین آنها استاندارد جورک) می‌تواند در دستور کار قرار گیرد. همچنین تدوین برنامه برای رسیدگی به مسائل زیست‌محیطی و چالش‌های بین معدنکاران و سازمان‌های مربوط علاوه بر تسهیل معدنکاری، باعث بهبود روابط بین معدنی‌ها، محیط‌زیست و منابع طبیعی می‌شود.

به گزارش ماین نیوز، رییس سازمان نظام مهندسی معدن تهران درباره اولویت‌های این سازمان اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سازمان نظام مهندسی معدن تهران ارتقای سطح آموزش اعضای این حرفه است زیرا کارشناسان معدنی در دانشگاه تنها به شکل تئوری آموخته‌اند و تسلط و آشنایی با روش‌های اکتشاف و استخراجی درست ندارند.

به گفته مهرداد شکوهی رازی، فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف معدنی بدون آموزش‌های لازم وارد بازار کار می‌شوند. این درحالی است که تمام روش‌های اکتشافی و استخراجی معدن با گذر زمان در حال تغییر است. بنابراین باید فعالان این بخش را برای اطلاعات و دانش روز آماده کرد. در واقع تمام موارد یاد شده از طریق آموزش‌های کوتاه‌مدت انجام خواهد شد.

وی افزود: قرار است بر اساس استانداردهای جهانی نسبت به ارتقای دانش مهندسان معدنی اقدام شود. این موضوع یک فرآیند بلندمدت است و شاید ۲ دوره زمان نیاز داشته باشد. بر اساس مشاهداتی که از معادن مختلف داشتم، متوجه شدم تعداد معدودی از معادن هستند که اکتشافات آنها کامل و با استفاده از روش‌های جدید بوده است. همچنین در بسیاری از موارد زنجیره ارزش تعیین نشده اما نسبت به دریافت گواهی کشف اقدام و فعالیت خود را آغاز کرده‌اند.

وی یکی دیگر از برنامه‌های سازمان نظام مهندسی معدن تهران را در راستای حمایت از مسئولان فنی اعلام کرد و گفت: زمانی که مسئولان فنی، مسئولیت معادن را قبول می‌کنند در صورت وقوع حادثه، علاوه بر بالاترین مقام مربوط، مسئولان فنی نیز پاسخگو خواهند بود. این در حالی است که در بسیاری از موارد حوادث معدنی غیرعمدی و ناخواسته اتفاق می‌افتند اما از نظر قانونی آنها مسئول خواهند بود. به همین دلیل با شرکت‌های مختلف بیمه‌ای در حال مذاکره هستیم مسئولان فنی معادن را بیمه حرفه‌ای کنیم تا در صورت وقوع حادثه از صدور حکم جلب برای مسئولان فنی و زندانی شدن تا زمان تعیین تکلیف جلوگیری شود.

همگام با استاندارد جهانی «جورک»

شکوهی رازی درباره آموزش نیروهای مهندسی سازمان نظام مهندسی معدن بر اساس استانداردهای جهانی نیز گفت: برای آموزش این افراد باید از کارشناسان و استادان حرفه‌ای دیگر کشورهای پیشرو در معدن کمک گرفت. به عنوان مثال در بخش گزارش‌دهی مسئولان فنی، استانداردی در جهان با نام «جورک» که استرالیایی است معمول شده و بیشتر کشورها آن را اجرا می‌کنند. استاندارد جورک ضوابط فنی و حرفه‌ای گزارش‌دهی را آموزش می‌دهد و کسانی که دوره آموزشی آن را گذرانده و بر اساس آن گزارش تهیه می‌کنند گزارش آنها مورد قبول قرار می‌گیرد.

رییس سازمان نظام مهندسی معدن تهران گفت: در حال حاضر، کسانی که دانش و آگاهی کافی درباره استاندارد جورک داشته باشند را در ایران نداریم و شاید دلیل این موضوع تحریم‌های بین‌المللی بر ایران و ۱۰ سال قطع رابطه با دنیا باشد. بنابراین باید در این زمینه تلاش کرد و در گام نخست استادان زُبده را را به ایران آورده و سپس با انتقال دانش آنها به کارشناسان و استادان داخلی زمینه را برای آموزش نیروهای بومی فراهم کرد.

شکوهی‌رازی درباره مشکلات و چالش‌های موجود درباره گزارش‌های فنی که از سوی مسئولان فنی ارائه می‌شود نیز اینگونه پاسخ داد: برخی مسئولان فنی برای تهیه گزارش در معادن حضور پیدا نمی‌کنند چرا که پوشش مالی مناسبی برای آنها وجود ندارد تا انگیزه‌ای برای حضور در معادن داشته باشند. از این‌رو برخی از کارفرمایان با پرداخت یک مبلغ مشخص به مسئولان فنی تنها گزارش فنی را امضا می‌کنند.

وی بر این باور است که باید ابعاد گزارش‌دهی با ابعاد معدنکاری منطبق باشد. بنابراین نظام مهندسی معدن باید بر نحوه بهره‌برداری از معادن، اتلاف نشدن منابع طبیعی، رسیدگی به امور مسئولان فنی نظارت داشته باشد. درحالی که تمام موارد یادشده آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته و دلیل آن نبود بودجه مورد نیاز برای این بخش است.

وی با بیان اینکه اهداف مطرح شده، بلندمدت است و باید از جایی آن را آغاز کرد در ادامه گفت: سازمان نظام مهندسی از محل حق عضویت اعضای خود امور مالی خود را تامین می‌کند. بنابراین وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌تواند با تفویض اختیار در امور غیرحاکمیتی خود به این بخش و تامین منابع مالی نسبت به انجام این دست از امور اقدام کند چراکه وزارتخانه مربوط نیروهای متخصص و فنی محدودی در اختیار دارد و این در حالی است که سازمان نظام مهندسی معدن تهران دارای ۴هزار نفر عضو از کارورز تا فوق‌تخصص بوده و می‌تواند از آنها برای ارتقای بخش معدن استفاده کند.

ادغام معادن شن و ماسه کوچک

در حال حاضر یکی از عمده مشکلات و چالش‌های حاصل از فعالیت‌های معدنی درباره معادن شن و ماسه، تاثیرات آن بر آلودگی هواست. در این زمینه، اگر برنامه‌ای برای ادغام معادن شن و ماسه تدوین شود در نتیجه شاهد کاهش آلودگی‌ها به کمترین میزان خواهیم بود.

شکوهی رازی درباره برنامه‌های ساماندهی معادن استان تهران که بیشترین آنها را شن و ماسه تشکیل می‌دهد و بحث‌های زیست‌محیطی بسیاری به همراه دارد، اظهار کرد: ضوابط تعیین شده برای معادن شن و ماسه متکی به مشخصات فنی نیست. به عنوان مثال در شهرک‌قدس تنها تا عمق۲۰ متری می‌توان حفاری کرد؛ یعنی برداشت شن و ماسه تا عمق ۲۰متری ممکن است. این درحالی است که امکان‌پذیر است تا عمق ۱۵۰متری شن و ماسه خوبی وجود داشته باشد و با تکیه بر برداشت صحیح و فنی بتوان نسبت به برداشت آن اقدام کرد.

به گفته وی عمق معدن شن و ماسه تابعی از عرض قابل بهره‌برداری است و شیب ایستایی طبیعی آن ۴۵درجه است؛ یعنی اگر شن و ماسه به شکل کوپه‌ای با زاویه ۴۵ درجه شیب در یک مکان قرار گیرد، خطری نخواهد داشت.

شکوهی رازی به ساماندهی معادن شن و ماسه اشاره کرد و گفت: یکی از برنامه‌ها برای ساماندهی معادن شن و ماسه ادغام آنهاست زیرا در این صورت افزایش سطح بهره‌برداری و بهره‌وری ایجاد شده و می‌توان با ایجاد پیت بزرگ (حفره‌ای عمیق) با شیب مناسب، مسائل ایمنی را رعایت کرد و تا عمق بالا و جایی که با محدوده‌های اعلامی سازمان آب تلاقی نکند، فعالیت را ادامه داد.

وی همچنین درباره راهکارهایی که می‌تواند آلودگی حاصل از معادن شن و ماسه را به کمترین حد ممکن برساند نیز اظهار کرد: زمانی که فعالیت معادن شن و ماسه گسترش پیدا کرده و افزایش درآمد داشته باشد، می‌توان نسبت به نصب دستگاه‌های تصفیه هوا اقدام کرد یا با پاشیدن آب هنگام بهره‌برداری یا مرطوب نگهداشتن سیستم در زمان تفکیک بک فیلترها تمامی آلودگی‌ها را گرفت و در آن هوا نفس کشید.

رییس سازمان نظام مهندسی معدن تهران ادامه داد: اجرای تمام موارد یادشده برای معادن کوچک امکان‌پذیر نبوده و تعداد معادن کوچک در تهران بسیار زیاد است. شکوهی رازی بر این باور است که آلوده‌سازی معادن شن و ماسه تهران به دلیل مدیریت ضعیف آن بوده بنابراین باید آنها را ساماندهی کرد و بعد از تجمیع معادن، ضوابط فنی لازم را با کمک محیط‌زیست تنطیم کرده و در یک بازه زمانی آن را انجام داد. در این‌باره، مسئولان و کارشناسان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور (منابع طبیعی) نیز بر این باور هستند که فعالان معدنی باید با برنامه‌ای نسبت به برداشت از این منابع وارد کار شده و بعد از اتمام کار نسبت به بازسازی و احیای منطقه اقدام کنند.

وی آموزش کارگران معدنی را یکی از موارد مهم و اساسی در بخش معدن دانست و افزود: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، می‌تواند برنامه‌ای برای آموزش کارگران معدنی به شکل فنی و حرفه‌ای در دستور کار خود قرار دهد و با اعطای گواهینامه به آنها زمینه فعالیت حرفه‌ای و اصولی را در معادن ایجاد کند.