به گزارش ماین نیوز، در جوار این معدن نیز یکی از بزرگترین کارخانه‌های فرآوری ید در خاورمیانه ساخته شده که این ماده را برای مصارف مختلف در صنایع گوناگون فرآوری می‌کند. ماده معدنی ید فقط در مناطق خاصی کشف و استخراج می‌شود که یکی از آن مناطق مهم، قسمت‌هایی از سواحل اقیانوس آرام و دریای خزر است. در حال حاضر تولید ید جهان در انحصار کشورهای روسیه، چین، ژاپن، اندونزی، شیلی، امریکا، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان قرار دارد و حدود یک دهه است ایران نیز توانسته به جمع این کشورها بپیوندد.
ارزش‌صادرات۱۰میلیون دلاری
ید در ایران در سواحل دریای خزر و تنها در استان گلستان یافت می‌شود. درباره منحصربه‌فرد بودن ید در استان گلستان و میزان استخراج آن، رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت این استان عنوان کرد: ۹ کشور در دنیا ازجمله ایران ید را استخراج و استحصال می‌کنند و به خاطر معادن ید استان گلستان، کشور ما در رده ۶ کشور تولیدکننده ید جهان قرار گرفته است. قوانلو در ادامه با اشاره به میزان استخراج سالانه ید در استان خاطرنشان کرد: سال گذشته حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ تن ظرفیت ید استان گلستان اعلام شد. این درحالی است که کل مصرف داخلی ما ۱۳۰ تا ۱۵۰ تن ید بیشتر نیست و مابقی آن به خارج از کشور صادر می‌شود. وی در ادامه افزود: سال گذشته حدود ۱۰میلیون دلار ارزش صادرات ید استان گلستان بوده است.
دو واحد فرآوری در گلستان
دو واحد فرآوری ید در استان گلستان مشغول به فعالیت هستند. در این‌باره حسین طلوعیان معاون امور صنایع و معادن استان گلستان اظهار کرد: پروانه بهره‌برداری ید در استان گلستان بیشتر از یک پروانه بهره‌برداری نیست. اما دو واحد فرآوری و صنعتی ید در استان مشغول فعالیت هستند. که شورابه‌های یددار را تبدیل به بلور ید یا کریستال می‌کنند. این کریستال‌ها بالای ۹۹/۹ درصد دارای خلوص هستند.
طلوعیان در ادامه با اشاره به ظرفیت این دو واحد فرآوری ید در استان گلستان عنوان کرد: ۲۳۰ تن ظرفیت سالانه ید کریستال از این دو واحد فرآوری است که سال گذشته صادرات ید از این دو واحد فرآوری به میزان ۲۰۵ تن به کشورهای چین، ایتالیا، هند و پاکستان بوده است.
وی با بیان این موضوع که استخراج ید تنها مختص استان گلستان است، یادآور شد: از این‌رو مهم‌ترین سرمایه‌گذاری ما در سطح استان بر پایه فرآورده‌های ید است. بنابراین از سرمایه‌گذاران مختلف برای سرمایه‌گذاری ید به استان دعوت کرده‌ایم. البته یک واحد فرآوری نیز برای یددار کردن نمک خوراکی در استان وجود دارد.
لازم به یادآوری است، نخستین پروانه بهره‌برداری معدن ید کشور با عنوان «اینچه» در سال ۱۳۸۶ در استان گلستان صادر شد که ذخیره قطعی این معدن ۳هزار و ۵۰۰ تن اعلام شده است. تکمیل اکتشافات دومین محدوده معدنی ید ایران نیز با میزان ذخیره قطعی یک‌هزار و ۲۸۸ تن برآورد در سال ۱۳۹۴ انجام شده است. همچنین کارخانه تولید ید کانسار خزر در ۲۷کیلومتری شمال آق‌قلا و در نزدیکی مرز اینچه‌برون واقع است. کانسار خزر در سال ۸۳ با هدف اکتشاف و استخراج ید در شمال استان گلستان تاسیس و تولید ید در معدن این شرکت از اواخر سال ۸۷ آغاز شد.
از کاربردهای پزشکی تا صنعتی
در جهان حداقل ۲۴ نوع ماده یددار وجود دارد. بیشترین مصارف این ماده معدنی را می‌توان در صنایع داروسازی (مانند قرص‌های تیروئید)، صنایع پتروشیمی (به‌عنوان کاتالیزور)، ساخت داروهای ضدعفونی‌کننده دامی و مواد شیمیایی (تمامی ترکیبات یددار) دید. این ماده معدنی در ساخت اسیداستیک، کائوچو، رنگدانه، مواد آلی، فیلم مدیا، تولید فلزات با خلوص بالا، مکمل غذایی، تایر اتومبیل، صنایع هوافضا و الکترونیک نیز به کار گرفته می‌شود.
درباره خواص ید منصور خواجه، کارشناس معدن و مدیرعامل شرکت کانسار خزر پیش‌تر اظهار کرد: ید کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف دارد و می‌توان به مواردی همچون داروسازی، ضدعفونی‌کننده‌های دامی، صنایع پتروشیمی، صنایع شیمیایی و همچنین صنایع غذایی به عنوان پایدارکننده یا نگهدارنده مواد غذایی اشاره کرد.
وی همچنین با اشاره به کاربرد ید در صنایع های‌تک خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر بیش از ۱۰درصد از ید تولیدشده در دنیا برای ساخت ال‌سی‌دی استفاده می‌شود.
در حقیقت ید به‌عنوان یکی از عناصر ارزشمند در دنیا شناخته شده و به‌دلیل کاربردهای فراوان این محصول هر کیلوگرم از این کانی بین ۳۵ تا ۴۰ دلار فروخته می‌شود. البته این درحالی است که در سال‌های گذشته ارزش این محصول بالاتر از این میزان بود که به‌دلیل افزایش تولید جهانی تا حدودی قیمت آن کاهش پیدا کرد.
بزرگترین کارخانه ید خاورمیانه
بزرگترین معدن و کارخانه ید ایران و خاورمیانه در استان گلستان در نزدیکی شهر آق‌قلا در حال فعالیت است. منصور خواجه، مدیرعامل شرکت بهره‌بردار این معدن ید گفت: این معدن و کارخانه ید جزو ۸ تولیدکننده بزرگ ید در جهان و بزرگترین تولیدکننده این محصول در ایران و خاورمیانه است.
وی با اشاره به اینکه می‌توان در این حوزه به خودکفایی رسید، گفت: هم‌اکنون ید تولیدی در این واحد پس از فرآوری در بازار داخلی به فروش رسیده و به کشورهای هند، چین و ترکیه نیز صادر می‌شود.
خواجه با اشاره به اینکه در راستای حفاظت از محیط‌زیست منطقه در کنار معدن و کارخانه ید یک باغ انار بزرگ با ۱۳هزار اصله درخت ایجاد شده است، اضافه کرد: ید از عمق ۱۲۰۰ متری زمین بیرون کشیده شده و سپس فرآوری می‌شود. خواجه همچنین با بیان اینکه قصد داریم به ظرفیت تولید سالانه ۳۶۰ تن ید دست پیدا کنیم، گفت: کارخانه هم‌اکنون با سه شیفت کاری در حال فعالیت بوده و هدف ما افزایش تولید و صادرات به منظور ارزآوری بیشتر است.
وی افزود: ارزش معدن ید و کارخانه فرآوری آن در استان گلستان به حدی زیاد است که حتی چینی‌ها یک بار پیشنهاد خرید کل مجموعه را دادند، هدف ما در حال حاضر افزایش ظرفیت تولید و ایجاد چاه‌های بیشتر به منظور استخراج ید از عمق زمین است.
به گفته وی، ذخایر ید در این منطقه از استان گلستان تا کشور ترکمنستان امتداد یافته است، ضمن اینکه در معدن و کارخانه ید اینچه بیشتر از نیروهای بومی ترکمن استفاده شده است.
براساس آمارهای منتشرشده تا پیش از آغاز به کار معدن و کارخانه ید، سالانه بیش از ۱۰۰ تن ماده معدنی ید وارد کشور می‌شد که با تولید این ماده معدنی در استان گلستان، ضمن قطع وابستگی، سالانه از خروج بیش از ۷میلیون دلار ارز جلوگیری شده است.
ساير حوزه ها
