به گزارش ماین نیوز، دکتر رضا شهبازي؛ مسئول پروژه مطالعات گرد و غبار سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با بيان اين مطلب گفت: بخشی از فرآیند های فرسایش بادی منجر به تولید گرد و غبار می شود و معمولاً ذرات زیر 20میکرون را شامل می شود.
وي در ادامه افزود: گرد و غبار زیر 7 تا 8 میکرون را می¬توان ریزگرد گفت که فواصل طولانی تری را طی كرده و عمدتاً سیلت ریز و رس است. برخی از مخاطرات زمین شناختی اثر لحظه ای دارند و اثر گذاری آن به منطقه خاصی محدود می شوند مانند سیل، زلزله و رانش زمین، ولی پدیده هایی مانند تغییرات اقلیم، خشکسالی و گرد و غبار اثر لحظه ای ندارد و درجه تاثیر آن نیز مانند سیل و زلزله نیست بلکه به صورت فرسایشی و در بلند مدت اثر گذار است.
وی در خصوص منشاء داخلی یا خارجی گرد و غبار گفت: هر دو منشاء گرد و غبار اکنون گسترش دارد و با توجه به فصل، ویژگی های پوشش سطحی منطقه منشاء، جریان های عمومی و محلی جوی، می توانند فعال و یا غیر فعال باشند و این در حالی است که منشاء خارجی دامنه، اثر گذاری گسترده تری نسبت به منشاء داخلی دارند و در حال حاضر منشاء های داخلی عمدتاً دامنه محلی دارند و منشاء های خارجی از کشورهای عراق، سوریه، عربستان، کویت و امارات است.
شهبازي تاكيد كرد: ویژگی ها و مولفه هایی که ترکیب آنها باعث می شود یک منطقه کانون گرد و غبار شود شامل: اراضی صاف ، هموار، خشک و بدون پوشش محافظ سطحی (شامل پوشش گیاهی یا هر نوع پوشش محافظ دیگر) ، پوشیده از رسوبات یا خاک ریز دانه است که در معرض باد با سرعت بیش از آستانه فرسایش قرار بگیرد.
مسئول پروژه مطالعات گرد و غبار سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در ادامه افزود: این سازمان با تلفیق لایه های اطلاعاتی عواملی را که مشتمل بر مولفه های فوق بود بررسی و بر اساس مجموعه اطلاعات موجود در سازمان و یا اطلاعاتی که از سازمان های مختلف جمع آوری شده بود و تصاویر ماهواره ای، پردازش داده ها را آغاز کرد. در جنوب عراق، اراضی که واجد مولفه های تولید گرد و غبار بودند را شناسایی کرد و در کشور 130 هزار کیلومتر مربع اراضی با پتانسیل منشاء گرد و غبار شناسایی شد که برخی از آن با کانون های فرسایش بادی قدیمی مشترکند، علاوه بر آن تالاب هایی که به تازگی خشک شده اند و یا اراضی کشاورزی که به دلیل کم آبی و یا سوء مدیریت رها شده اند ،اکنون منشاء گرد و غبار هستند.
شهبازي خاطر نشان كرد: پس از شناسایی کانون¬ها، اولویت آنها جهت برنامه اجرایی مهار باتوجه به جهت بادهای غالب، تاثیرگذاری بر مراکز جمعیتی، اقتصادی، صنعتی و کشاورزی و همچنین درجه خطر رسانی، ترکیب شیمیایی و کانی شناسی آلاینده ها انتخاب می¬شوند. درمورد آخر باید توجه داشت که ممکن است حجم کمتری از گرد و غبار، آلایندگی بیشتری تولید کند.
وي تصريح كرد: باتوجه به ماموریت محوله از طرف ستاد ملی گرد و غبار به سازمان زمین شناسی به عنوان نماینده وزارت صنعت و معدن و تجارت و نیز تاکید وزیر صنعت، معدن و تجارت و ریيس سازمان، اقدامات در خصوص شناسایی کانون های گرد و غبار ، تعیین ترکیب شیمیایی و کانی شناسی آلاینده ها و درجه خطر رسانی آنها در دستو کار است.
مسئول پروژه مطالعات گرد و غبار سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در خاتمه گفت: جمع آوری بانک اطلاعاتی از ویژگی های فیزیکی، شیمیایی خاک و رسوبات سطحی در برخی از کانون های بارز آغاز شده و نمونه برداری از سطح زمین در خوزستان، پهنه های خشک شده حاشیه دریاچه ارومیه، جنوب قزوین، جنوب کرج، جنوب تهران،شمال قم انجام شده است. همچنين نمونه های اتمسفری با همکاری دانشگاه ها و مراکز دانشگاهی و پژوهشی و همچنین استفاده از ظرفیت¬های استانی سازمان در خوزستان و اصفهان در حال برداشت است.
وی در ادامه گفت: سازمان زمین شناسی در نظر دارد با حمایت ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار و همکاری سایر دستگاه¬ها در موضوع شناسایی ترکیب گرد و غبار و کمک به اولویت بندی آن ها در سطح کشور در یک برنامه زمانی 3 ساله به صورت کامل داشته باشد و نیز در یک برنامه یک ساله پوشش اطلاعاتی ترکیب فیزیکی و شیمیایی را در مناطق بحرانی کشور اجرا کند.
وی خاطر نشان كرد: در خصوص اثرات مخرب گرد و غبار می توان به تاثیر فرسایش روان در جامعه اشاره کرد ، به این ترتیب که بخشی از زندگی روز مره می شود.
شهبازي تصريح كرد: از دیگر اثرات آن بحث بیماری های تنفسی است، زیرا ریزگرد ها می توانند تا اعماق سیستم تنفسی و نایژک ها نفوذ کنند. گرد و غبار به ویژه اگر از ذرات رسی باشد، داراي اين پتانسيل است که ذرات معلق و آلاینده های دیگری مانند فلزات سنگین را که کاتیونی و ناشی از سوخت های فسیلی، بنزین، صنایع و تردد ماشین ها هستند را جذب کرده و وارد سیستم تنفسی نماید. ذرات گرد و غبار برخی بیماری های دیگری هم سبب می شوند که وزارت بهداشت در حال شناسایی آنهاست و ما نیز در برخی قسمت ها با آنها همکاری می کنیم.
وي با اشاره به انتقال عوامل بیماری زا توسط گرد و غبار گفت: ذرات گرد و غبار می تواند سبب انتقال عوامل بیماری زایی با منشا خارج از منطقه باشد که سیستم ایمنی بدن انسان در منطقه ای دیگر به آنها مقاوم نیست. و البته از دیگر اثرات مخرب گرد و غبار اثرات اجتماعی در جامعه می باشد.
مسئول اداره علوم زمین مرکز پژوهش¬های کاربردی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در ادامه گفت: تاثیرات اقتصادی بر خدمات شهری و روستایی از دیگر اثرات مخرب بوده چنانکه در بهمن93 در شهر آبدانان شاهد بودیم که بروز گرد و غبار موجب اختلال و از کار افتادگی شبکه برق و به دنبال آن بروز مشکلاتی در انتقال آب در شهر شد.
وي اختلال در سیستم حمل و نقل، تردد ریلی، تصادفات، حجم بالای خسارت روزهای تعطیلی در کشور را از دیگر مضرات پدیده گرد و غبار عنوان كرد و افزود: 10سال پیش تنها در 2 استان چالش گرد و غبار داشتیم، استان خوزستان به صورت مقطعی در برخی روزها و آن هم در برخی ماه های گرم و خشک سال و در منطقه سیستان و بلوچستان طوفان ماسه و گرد و غبار را با هم داشتیم، ولی متاسفانه امروز شاهد درگیر شدن 31 استان کشور با این پدیده هستیم و حدود 17 استان کشور خود دربردارنده کانون¬ها هستند، چنانکه درقسمت شمال شرقی استان گلستان نیز منشاء گرد و غبار وجود دارد و استان گیلان هم متاثر از این پدیده است.
گفتنی است جنوب تهران یا به عبارتی جنوب البرز یعنی از قزوین و بویین زهرا به سمت آبیک و اشتهارد و ماهدشت، جنوب ری تا شاهرود و سبزوار ، شرایط گرد و غبار حاکم هست و در روزهای پایانی خرداد 95 که شاهد بروز گرد و غبار با منشا عراق و سوریه در کشور بودیم، در تهران و کرج، اراک و شازند، خوزستان و سیستان و به عبارتی تمام کشور به جز بخش¬های محدودی از آن، علاوه بر این هجمه خارجی، غبار داخلی هم وجود داشت.
