به گزارش خبرنگار ماین نیوز، پروژه آلومینیوم جنوب از جمله مهمترین پروژه‌های کشور در صنعت آلومینیوم محسوب می‌شود که سال‌هاست تلاش‌های زیادی برای به اجرا رسیدن آن صورت گرفته است. با این وجود طی سال‌های گذشته عملا این پروژه اجرایی نشد و حالا براساس گفته مدیرعامل این شرکت، اجرای پروژه از حدود دو ماه پیش آغاز شده است. محمدمهدی مستقیمی علاوه بر تشریح آخرین وضعیت اجرای پروژه آلومینیوم جنوب، درباره واگذاری آلومینیوم المهدی هرمزال و ماجرای مهدی تاجر نیز صحبت‌های جالبی را مطرح کرده که خواندن آنها خالی از لطف نیست.
خبرنگاران ماین نیوز با محمدمهدی مستقیمی، مدیرعامل مجتمع صنایع آلومینیوم جنوب (سالکو) گفت‌وگویی انجام داده‌اند که متن آن به شرح زیر است:
درباره آخرین وضعیت اجرای پروژه آلومینیوم جنوب توضیح دهید و اینکه این پروژه تاکنون چه میزان پیشرفت داشته است؟آلومینیوم جنوب در دسامبر 2005 تاسیس شد و در این مدت متاسفانه به دلایل مختلف تا شروع دولت یازدهم چندان اجرایی نشد. بخش عمده مشکلات این پروژه نیز مربوط به مسائل تامین مالی و تحریم‌ها بود. در نهایت بعد از شروع کار دولت یازدهم پروژه با کمک سهامداران غدیر و ایمیدرو فعال شد. باید بگویم که ما تاکنون نه در ایرالکو و نه در المهدی موفق به اجرای پروژه EPC در صنعت آلومینیوم نشده‌ایم و پروژه آلومینیوم جنوب نخستین پروژه کشور از این نظر محسوب می‌شود. مشکلی صنایع بزرگ در ایران ارزی-ریالی بودن آنها است که اگر در یک بخش دچار مشکل شوند، ممکن است کل پروژه سال‌ها زمین‌گیر و حتی از نظر اقتصادی نیز دچار مشکل شود. استراتژی ما در آلومینیوم جنوب از ابتدا این بود که پروژه را به صورت EPC اجرا و از یکی بهترین تکنولوژی‌های روز دنیا استفاده کنیم. با همین استراتژی هم پیش رفتیم و حدود دو ماه پیش ال سی پروژه و گشایش اعتبار پروژه در بانک صادرات ایران و با همکاری پنج بانک ایرانی انجام شد. رقم گشایش اعتبار نزدیک به یک میلیارد و 400 میلیون دلار است و قرار است پروژه به صورت EPC در مدت 42 ماه راه‌اندازی کامل شود. البته از ماه 30 به بعد بخش احیا فعالیت خود را آغاز می‌کند و در واقع تولید فلز از ماه 30 آغاز می‌شود. تاکنون حدود دو ماه از فعالیت پیمانکار در سایت گذشته است و پیش‌بینی ما این است که 27 تا 28 ماه دیگر این پروژه راه‌اندازی شود. ظرفیت کارخانه در فاز نخست 300 هزار تن است. در فازهای بعدی و با تغییراتی که در تکنولوژی خواهیم داشت، قرار است به تولید 700 هزار تن برسیم و در نهایت برنامه ما این است که در آلومینیوم جنوب به تولید سالانه یک میلیون تن آلومینیوم دست پیدا کنیم.
شاخص‌های اقتصادی صنعت آلومینیوم در ایران فوق العاده حساس است و باید شیوه مدیریت در این صنعت به گونه‌ای باشد که قیمت تمام شده در این صنعت با مهارت کنترل شود. ما در کنار پروژه آلومینیوم جنوب، احداث نیروگاه 930 مگاواتی را پیش بینی کردیم. شرکت برق و انرژی غدیر با شرکت شانگهای الکتریکی در این زمینه در حال ساخت نیروگاه هستند و در سفر رئیس جمهوری به فارس کلنگ عملیات اجرایی این پروژه به زمین خورد. همچنین در کنار این پروژه، احداث شهرک جامع صنایع پایین دستی را با کمک دنبال می‌کنیم. قرار است در این شهرک، ذوب (Liquid) را به سرمایه گذاران بزرگ خارجی که تبحر خاصی از نظر بازار، مدیریت و کیفیت دارند بفروشیم. از چند مورد از شرکت‌های وابسته خودروسازان بزرگ جهان مانند بی ام و، فولکس واگن و کیاموتورز نیز دعوت کردیم و مذاکراتی را قرار است با آنها داشته باشیم.. در این شهرک زمین در جنب کارخانه به همراه کلیه زیرساخت‌ها و تمامی مجوزها به علاوه قرارداد تضمینی 20 سال فروش ذوب از سوی ما به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود و در عوض سرمایه‌گذاران نیز از نظر تکنولوژی، تجهیزات، ماشین‌آلات در کنار بازاریابی و فروش محصول اقدام خواهند کرد. پیش بینی ما این است که طی یکی دو ماه آینده قراردادهای خوبی در این زمینه ببندیم. با این کار در انتهای خط ما محصولات باکیفیت موردنیاز بازارهای جهانی در صنایع خودروسازی، ساختمان و انتقال انرژی تولید خواهد شد. ما هم اکنون در صنعت آلومینیوم با فروش شمش که به نوعی خام فروشی است، مواجهیم و احداث شهرک یادشده می‌تواند به ایجاد ارزش افزوده در این حوزه کمک کند. امیدواریم بتوانیم در پروژه سالکو برای نخستین بار تمام شاخص‌های اقتصادی و موضوعات مربوط به کیفیت و بازار را در کنار هم ببینیم.
اجرای فاز دوم آلومینیوم جنوب چه زمانی آغاز خواهد شد؟در حال انجام مذاکراتی با شرکت‌های اروپایی و چینی و اخیرا روسال بوده و هستیم. امیدواریم طی 6 ماه آینده اسناد مناقصه بین‌المللی برای اجرای این پروژه آماده می‌شود و مناقصه در قالب یک مناقصه بین‌المللی برگزار شود. فکر می‌کنم طی 6 ماه آینده موفق شویم پیمانکار را برای اجرای فاز دو انتخاب کنیم. تکنولوژی فعلی ما 430 کیلوآمپر است و امیدواریم در فاز دو از تکنولوژی بالاتری هم بهره ببریم.
در حال حاضر وضعیت قیمت آلومینیوم در بازار جهانی خوب نیست و بسیاری از صنایع آلومینیوم در دنیا نیز دچار مشکل هستند. فکر می‌کنید تا زمان بهره برداری از آلومینیوم جنوب این بحران برطرف شده باشد؟باید واقعیت‌ها را بپذیریم. ما در کشورمان به دنبال اقتصاد مقاومتی هستیم و به‌هرحال مجبوریم از جایی شروع کنیم. نمی‌توانیم تا 10 سال دیگر آلومینیوم موردنیاز کشور را وارد کنیم. ما در پروژه آلومینیوم جنوب بخشی از ظرفیت تولید معادل 158 هزار تن را به عنوان آلومینیوم آلیاژی لحاظ کرده‌ایم. تولید بیلت و انواع محصولات آلیاژی در دستور کار ماست. این در حالیست که این محصولات تاکنون از کشورهای منطقه وارد شده است. باید تلاش کنیم درآمدهای ناشی از فروش نفت و گاز خود را به جای مصرف جای در پروژه‌های صنعتی و ارزآور مانند آلومینیوم سرمایه‌گذاری کنیم. هم اکنون 12 تا 13 میلیون تن آلومینیوم در منطقه در حال تولید است. حتی برخی از کشورهای منطقه که گاز در اختیار ندارند، به سمت تولید آلومینیوم حرکت کرده‌اند. ما دارای یکی از بزرگترین ذخایر گاز در دنیا هستیم و باید حداقل دو میلیون تن آلومینیوم برای تامین نیاز کشور در سال‌های آینده تولید کنیم. نباید خیلی نگران قیمت‌های امروز آلومینیوم باشیم. قیمت‌های امروز به نظر من یک نوع تله است. تقاضای آلومینیوم در جهان خیلی کاهش نیافته است و کاهش قیمت‌ها نیز موقتی است و طی دو تا سه سال آینده بازار به حالت قبلی بر می‌گردد. سیاست افزایش جمعیت نیز در دنیا در حال پیگیری است و بسیاری از زیرساخت‌ها نیز باید نوسازی شوند. به نظر من قیمت‌ها هم متناسب با شرایط بازار خودش را کم کم سروسامان می‌دهد و تا زمان بهره‌برداری آلومینیوم جنوب قطعا وضعیت بازار بسیار بهتر خواهد شد.
درباره واگذاری سهام آلومینیوم جنوب و آلومینای ایران در چند وقت اخیر اخباری داشتیم. نظر شما در این باره چیست؟اولین بار است که این موضوع را می‌شنوم. آلومینیوم جنوب در قالب یک قرارداد مشارکت مدنی چندجانبه با چندین بانک و غدیر و ایمیدرو توانست گشایش اعتبار سنگینی را انجام دهد. این پروژه قرارداد حقوقی محکمی هم دارد و ایمیدرو نیز تا آخر این پروژه کلیه تعهدات را پذیرفته است. اگر هم کسی در قالب خرید سهام ایمیدرو وارد شود، ممکن است توافق نامه پرده ای را در این زمینه با ایمیدرو امضا کند. البته من فکر نمی‌کنم چنین مساله ای وجود داشته باشد. براساس مصوبه دو ماه پیش هیات دولت سهم ایمیدرو در آلومینیوم جنوب از گروه یک واگذاری به گروه دو انتقال یافت. همه این هماهنگی‌ها انجام شد تا سهام ایمیدرو تا پایان پروژه در آن باقی بماند. از سوی دیگر باید بگویم اساسا در بسیاری از کشورها صنایع آلومینیوم و در بخش بالادستی، دولتی هستند و در هیچ کشوری این صنعت خصوصی نشده است. من بارها به رئیس سازمان خصوصی نیز این موضوع را گوشزد کردم. در امارات، عمان، بحرین، تاجیکستان روسیه و ... تماما صنایع آلومینیوم، دولتی هستند. صنایع آلومینیوم جزو صنایع استراتژیک کشورها محسوب می‌شود و دولت‌ها به راحتی این واحدها را واگذار نمی‌کنند. از سوی دیگر صنعت آلومینیوم نیاز به حمایت همه جانبه دارد. حتی درباره واگذاری المهدی امیدوارم خریدار بتواند کارخانه را اداره کند. بزرگترین نکته در این زمینه که به رئیس سازمان خصوصی سازی نیز گفتم این است که به جای نگرانی درباره قیمت فروش المهدی و هرمزال، باید از خریدار تضمین گرفته می‌شد که یک سال بعد کارخانه را برنگردارند و یا آن‌را تعطیل نکند.
آیا چنین تضمینی گرفته شده است؟این اتفاق در سازمان خصوصی سازی درباره هیچ واگذاری انجام نشده است. آلومینیوم المهدی شرکتی است که در قیمت گذاری ابعاد ناشناخته زیادی داشته است. هر بار موارد جدیدی در این شرکت پیدا شده است. به صراحت می‌گویم که در آینده شاید جهات دیگری هم در این کارخانه روشن شود. اولین نکته ای که باید در واگذاری‌ها روشن شود این است که پروژه به صورت کامل شفاف سازی شود. متاسفانه سیستم‌های حسابداری فعلی ما فوق العاده سنتی هستند و خیلی از محاسبات در آن به معنای واقعی شفاف نیست و مشکل ساز می‌شود. البته در هر صورت باید درباره قیمت و شرایط واگذار شده در کارخانه آلومینیوم المهدی هرمزال به نظر سازمان خصوصی سازی و دولت اعتماد داشته باشیم. به نظر من در مجموع خرید المهدی هرمزال توسط یک خریدار بخش خصوصی امر مباری است، چرا که بانک‌ها تاکنون می‌گفتند صنعت آلومینیوم سودده نیست. با این حساب پس چطور بخش خصوصی حاضر به خرید آلومینیوم المهدی هرمزال شده است. نگاه من به خصوصی سازی این است که هر فردی که جای دولت را می‌گیرد، به هر قیمتی هم که باشد، اگر توان مدیریت و ارتباطات بازرگانی بین‌المللی را داشته باشد و با آگاهی کامل بیاید، آن وقت بنگاه واگذار شده نیز شرایط خوبی را تجربه خواهد کرد و برای کشور نیز مفیدتر خواهد بود.
داستان مهدی تاجر مفصل است. اگر صادقانه بگویم شما اگر حساب و کتاب‌های المهدی را ببینید نمی‌توانید جایی را پیدا کنید که مهدی تاجر در ابتدای مشارکت سرمایه مشخصی را وارد جریان سرمایه‌گذاری المهدی کرده است. مهدی تاجر زمانی که با وزارت معادن و فلزات وقت مشارکت کرد، قرار شد وزارتخانه امکانات و زیرساخت‌ها را فراهم کند و مهدی تاجر هم ماشین‌آلات را تامین کند. از ابتدای مشارکت، تنها 10 ماه طول کشید که دو طرف به اختلاف خوردند. در ادامه وزارتخانه بنا به دلایلی اعلام کرد که نمی‌خواهد با مهدی تاجر شراکت خود را ادامه دهد. مهدی تاجر هم گفت که تکلیفش چیست. وی مدعی شد که پیش‌پرداخت‌هایی بابت ساخت تجهیزات خارجی به یک سری از سازندگان خارجی داشته است. اسنادی را هم در این زمینه ارائه کرد. حتی برخی قبول کردند که طلب وی حدود 40 میلیون دلار می‌شود. در واقع بابت یک سری کاغذ و ادعا مهدی تاجر مدعی 40 میلیون دلار شد. در ادامه قرار شد به وی بخشی از سهام المهدی را بدهند که او قبول نکرد و گفت در ازای آن به او وام ارزی با نرخ سود 8 درصد پرداخت شود. از آن زمان تاکنون هر سال به این ادعا دارد سود خورده است. به نظر من اینکه ادعای سفارش تجهیزات داده شده و برای آن سندسازی هم شده است، کاری ندارد. اشتباه دیگر در المهدی این بود که ابتدا باید نیروگاه موردنیاز آن ساخته می‌شد و بعد سراغ ساخت کارخانه می‌رفتند. در حال حاضر حتی زمین المهدی نیز مورد اختلاف است. همه این موارد می‌تواند زمینه‌هایی را در خریدار ایجاد کند که در آینده ادعا کند.
متاسفانه در حال حاضر شرکت‌های ما بعضا در تبادلات خارجی و قراردادهایشان با شرکت‌های خارجی دچار ضعف اطلاعات هستند. شما ببینید برای ایمیدرو چه اتفاقی افتاده است. ایمیدرو چه تعداد از نیروهای کیفی خود را از دست داده است؟ فراهم کردن و دعوت دوباره به کار این نیروها آیا امکان‌پذیر است؟ کار بسیار سختی است.
از سوی دیگر باید قبول کنیم که هم‌اکنون 80 درصد اقتصاد کشور دولتی است. المهدی تا دیروز که دولتی بود، به صورت کامل از سوی دولت حمایت می‌شد. از فردا که واگذار شود تمام این حمایت‌ها برداشته می‌شود. من نمی‌دانم آیا مدیران خصوصی المهدی می‌توانند مانند مدیران دولتی جلوی قطع برق کارخانه را بگیرند؟
با این اوصاف آیا فکر می‌کنید رسیدن به تولید 1.5 میلیون تن آلومینیوم تا 1404 شدنی است؟ما در آلومینیوم جنوب تا هشت سال آینده سه فاز را اجرایی می‌کنیم و اگر این هدف محقق شود، می‌توانیم تا آن سال به تولید یک میلیون تن آلومینیوم برسیم. ایمیدرو نیز خوشبختانه به صورت جدی اجرای آلومینیوم جنوب را دنبال می‌کند و در مورد اجرای فاز دوم پروژه و همچنین پروژه بوکسیت گینه نیز جدی است.
از تکنولوژی 430 کیلوآمپر NFC راضی هستید؟5 میلیون تن آلومینیوم در چین با همین تکنولوژی در حال تولید است و بنابراین تکنولوژی خوبی محسوب می‌شود. در طراحی تکنولوژی آلومینیوم گرمای بیش از حد دیگ‌ها یک چالش محسوب می‌شود که اگر نتوانیم آن‌را مدیریت کنیم دیگر نمی‌توانیم در این بخش انتظار خیلی زیادی برای پیشرفت داشته باشیم و باید در حوزه‌های دیگر تکنولوژی آلومینیوم پیشرفت کنیم.
گفت‌وگو از محمدجواد به‌آبادی و علیرضا جعفری نژاد
آلومینیوم
