عبدالنبی مکابر در گفت وگو با خبرنگار ماین نیوز با اشاره به اینکه شواهدی در دست است که ذخایری از الماس در شرق کشور به ویژه در استان سیستان و بلوچستان وجود دارد، گفت: البته برخی کارشناسان اصرار دارند که هیچ گونه الماسی در ایران وجود ندارد. این در حالی است که بافت زمین شناسی ما با همسایگانمان دارای مشابهت های فراوانی بوده و وقتی در کشور همسایه ما معدن الماس وجود دارد و از آن برداشت می شود، چرا در کشور ما چنین ذخیره ای وجود نداشته باشد.
او با اشاره به اینکه ایران قطعا دارای ذخایر ارزشمندی از الماس و همچنین یاقوت و گارنت و ... است، اظهار کرد: در افغانستان ذخایری از الماس و دیگر سنگهای قیمتی کشف شده و از این ذخایر برداشت هم می شود. مشابه همین ذخایر نیز باید در کشور ما وجود داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه الماس در هند از نظر تاریخی شهرت داشته و دارای بازار مشخص است، توضیح داد: در کشورهای دیگر روی حوزه الماس کار شده اما در کشور ما هیچ کاری در این زمینه انجام نشده است در حالی که ممکن است ذخایر الماس ایران از ذخایر این کشورها بیشتر هم باشد. من اعتقاد دارم که نپرداختن به حوزه الماس به ضرر کشورمان تمام می شود و باید در این حوزه شفاف سازی کرد.
مکابر با بیان اینکه از ۱۰۰ درصد تجارت و مصرف سنگهای قیمتی در جهان نزدیک به ۹۰ درصد آن فقط مربوط به الماس صنعتی و تزئینی می شود، گفت: تجارت و خرید و فروش الماس قابل مقایسه با زیورآلات نیست. بد نیست بدانیم که حدود ۱۴ هزار گونه الماس تاکنون دسته بندی شده است که چنین چیزی در مورد هیچیک از دیگر فلزات و سنگهای گرانبها وجود ندارد.
این کارآفرین و کارشناس حوزه گوهرسنگ با اشاره به پیچیده بودن فرایند قیمتگذاری الماس گفت: پاکی، رنگ، تراش و وزن چهار ویژگی هستند که در قیمتگذاری الماس نقش اصلی را دارند. همین چهار عامل در تعیین قیمت سایر سنگها نیز بکار می روند اما نقش آنها در مورد قیمتگذاری الماس پررنگ تر است. در مورد سنگهای رنگین هم رنگ این سنگها و بعضا محل استخراج تعیین کننده قیمتشان است.
او با اشاره به اینکه هم اکنون عمده الماس جهان از معادنی در کشورهای هند، برزیل، برخی کشورهای آفریقایی، روسیه و استرالیا استخراج می شود، گفت: کشورهای دیگری هم هستند که اگرچه معدن الماس ندارند اما نقش پررنگی در فراوری الماس دارند، مانند اسرائیل که ۱۰ درصد از ارزش تجارت جهانی گوهرسنگها را در اختیار دارد. این سهم برای هند حدود ۲۰ درصد و برای آمریکا ۱۳.۸ درصد است. از سوی دیگر آمریکا، ژاپن و هند بازارهای عمده مصرف گوهرسنگها در جهان هستند.
مکابر با اشاره به رشد کشورهایی مانند چین، ماداگاسکار، سریلانکا، پاکستان و افغانستان در حوزه گوهرسنگها اضافه کرد: به عنوان مثال در افغانستان شرکت زمرد افغانستان راه افتاده که حرفهای جدیدی برای زدن دارد. در ایران نیز حوزه گوهرسنگها از رشد ۱۹ درصدی برخوردار است و البته سهم ایران از بازار جهانی گوهرسنگها تنها ۰.۰۰۲ درصد است که بسیار پایین بوده و قابل قبول نیست. این در حالی است که ایران پتانسیلهای لازم برای رشد در حوزه گوهرسنگها از جمله نیروی کار جوان، معادن مناسب، فناوری روز دنیا و دانش فنی لازم را دارد. بد نیست بدانیم تایلند و اسرائیل با وجودی که هیچ معدن الماسی ندارند اما در حوزه فراوری الماس بسیار قوی هستند و سنگ خام را وارد کرده و آن را فراوری می کنند.
او با اشاره به اینکه در عرصه گوهرسنگها فاقد برنامه تدوین شده هستیم، توضیح داد: هند سهمی معادل ۲۰.۴ درصد از بازار جهانی گوهرسنگها را در اختیار دارد و حدود ۳۰ میلیون نفر نیز در این کشور در عرصه گوهرسنگها فعالیت می کنند.
این کارشناس حوزه گوهرسنگ افزود: از سوی دیگر سالانه ۶۰۰ تا ۶۵۰ تن طلا در ایران مصرف می شود که عمده آن از طریق واردات رسمی و قاچاق تامین می شود. در ساخت مصنوعات طلا در هر کیلو طلا بین یک تا ۵ درصد از سنگهای تزئینی روی آن استفاده می کنند. با احتساب مصرف ۶۰۰ تن طلا در سال حدود ۳۰ تن سنگ تزئینی در سال در کشور مصرف می شود. با احتساب قیمتهای فعلی الماس دارای کیفیت و رنگ مطلوب (هر قیراط ۰۰۳۰۰-۶۰۰ دلار) ارزش این میزان سنگ تزئینی بکار رفته برای تولید مصنوعات طلا در کشور بالغ بر میلیاردها دلار می شود که رقم نجومی است که متاسفانه هر سال برای خرید این سنگها از کشور خارج می شود. اگر بتوانیم با برنامه ریزی درصدی از این ارز را در کشور نگه داشته و مانع خروج آن شویم می توانیم برای هزاران نفر فرصت شغلی ایجاد کنیم. این در حالی است که ما هم معادن سنگ تزئینی خوبی داریم و هم نیروی کار جوان و با استعداد.
مکابر با اشاره به اینکه الماس مصرفی در ایران عمدتا از هند، آفریقا، برزیل، اتریش و روسیه تامین می شود، عنوان کرد: هر سال شرکت دبیرز به عنوان بزرگترین تولیدکننده الماس در جهان شوی ویژه ای را برای فروش الماس های خام خود برگزار می کند که فراوری کنندگان الماس خام بیشتر در این شو حضور دارند. از ایران کسی در این شو حضور نداشته است.
وی افزود: متاسفانه بعضی بازرگانان ایرانی الماس هایی را از هند و آفریقا خریداری می کنند که به لحاظ کیفیت و تراش سطح نازلی بوده و وزن کمی هم دارند تا روی انگشتر و یا گوشواره و یا اویز نصب کنند. در ایران تولیدکنندگان بالاجبار و یا برای کنترل قیمت تمام شده عمدتا الماس با و زن و کیفیت پایین مورد مصرف قرار میدهند. صدمه این کار این است که مقادیر زیادی پول از کشور خارج می شود و در قبالش الماس کم کیفیت و با وزن پایین را خریداری کرده ایم. این نوع الماس در زمان فروش توسط خریدار اول به دلیل نیاز مالی یا بهینه کردن یا تغییر در طرح و مد قیمت بسیار پایینی نیز خواهد داشت. به طور کلی ارزش یک قطعه الماس ۱۰۰ صوتی از ارزش ۱۰۰ قطعه الماس یک صوتی علی رغم اینکه ظاهرا وزن مشابهی دارند بیشتر است. هرچه الماس دارای وزن و کیفیت خوبی باشد در هنگام فروش نیز قیمت بالایی خواهد خورد. بد نیست بدانیم چینی ها قوانین سختگیرانه ای گذاشته اند مبنی بر اینکه فقط سنگهای مرغوب می توانند وارد این کشور شوند.
وی افزود: زمانی زمرد کلمبیا در دنیا حرف برای گفتن داشت اما الان زمرد آفریقا را تحت عنوان زمرد کلمبیا به ایران و برخی کشورهای دیگر می فروشند.
این کارآفرین و کارشناس حوزه گوهرسنگ با اشاره به اینکه هم اکنون الماس عمدتا به صورت قاچاق وارد کشور می شود، در پاسخ به این سوال که چرا فراوری الماس خام در کشور جا نیفتاده است؟ عنوان کرد: این کار نیاز به سرمایه گذاری سنگینی دارد که از توان بخش خصوصی خارج است. از سوی دیگر در صورت احداث واحد فراوری الماس باید جریان دائمی تامین مواد اولیه برای آن همواره وجود داشته باشد که در حال حاضر چنین تضمینی وجود ندارد. اگرچه دانش فنی تراش و فراوری الماس خام در کشور وجود دارد.
او در ادامه با اشاره به تغییر تقسیم بندی سنگهای قیمتی در جهان اظهار کرد: در حال حاضر براساس آخرین طبقه بندی انجام شده دیگر چیزی تحت عنوان سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی نداریم و همه این دسته از سنگها تحت عنوان سنگهای قیمتی (گوهرسنگها) شناخته می شوند که ما باید تلاش کنیم در ایران از این ادبیات علمی و جهانی استفاده کنیم.
مکابر با اشاره به اینکه از ۳۰۰۰ سنگ شناخته شده تنها ۱۰۰ تا ۱۵۰ سنگ دارای خاصیت گوهری و تزئینی هستند، عنوان کرد: بعد از راه اندازی دانشگاه تهران و جا افتادن رشته زمین شناسی در آن کم کم اساتید آن دوره آثاری را در حوزه گوهرشناسی به نگارش درآوردند و از همان زمان در واقع عرصه گوهرشناسی ایران دوران آکادمیک خود را شروع کرد.
وی با بیان اینکه هنرصنعت گوهرسنگ با نگاه امروز و به مفهوم تولیدی آن از حدود ۷۰ تا ۶۰ سال پیش در ایران به وجود آمده است، عنوان کرد: در این دوره نگاه تولیدی بر عرصه گوهرسنگها حاکم شد و تولیدات این عرصه افزایش یافت. پیش از آن تولیدات گوهرسنگها بیشتر جنبه هنری و تزئینی و سفارشی داشته است و قدمت آن به حدود ۷ تا ۱۰ هزار سال می رسد.
این کارآفرین و کارشناس حوزه گوهرسنگ توضیح داد: برخی از ۱۵۰ سنگ دارای خاصیت گوهری و تزئینی در ایران وجود دارند و برخی هم هنوز مترصد اکتشاف و نتایج حوزه های ۱۸ گانه اند. تاکنون در ۱۲ استان کشور کار اکتشاف گوهرسنگ انجام شده و در ۱۸ استان هنوز کاری در این زمینه انجام نشده است. هرچند عرصه معادن تا حدودی فعال است اما هنوز هم به این عرصه توجه چندانی نشده و این در حالی است که در دنیا رتبه ۱۵ را در رابطه با ذخایر و معادن داریم. آنقدر که به نفت پرداخته شده متاسفانه به گوهرسنگها پرداخته نشده است. امید است با راه اندازی مرکز ملی گوهرسنگ و صدور شناسنامه اصالت سنگ و تکمیل حوزه های اکتشافی و آموزش نیروی کار جوان و مستعد، برگزاری حراج و اکشن سنگهای قیمتی، فعال شدن در بورس و جلوگیری از قاچاق و واردات بی رویه سنگهایی که در ایران وجود دارند، ایجاد پوشش های بیمه ای، استفاده از جواهرات در صدور ضمانت نامه های بانکی و سایر سیاست های حمایتی به این هنرصنعت بالنده رونق بخشیده شود.
سنگ و مصالح ساختمانی
