ماین نیوز - صنعت سيمان پس از خروج از سبد حمايتي

بيشترين سرمايه‌گذاري در صنعت سيمان قبل از انقلاب توسط بخش خصوصي صورت پذيرفته بود كه با تمام اقدامات و تلاش‌هاي صورت گرفته، ميزان توليد سيمان در سال ۱۳۵۷ به حدود ۱۵/۱ ميليون تن مي‌رسيد كه در مقابل ميزان مصرف ۵۰۹/۲ ميليون تن كماكان با كمبود مواجه بود.

به گزارش ماين نيوز، سرانه مصرف در آن تاريخ ۲۲۷ كيلوگرم و قيمت هر تن سيمان نيز ۲۵۰۰ ريال بوده است. ضمن اينكه در همان سال شركت‌هاي سيمان، تعداد ۱۲ واحد توليدي و پروژه‌هاي در حال نصب نيز ۱۲ واحد و ظرفيت كوره‌هاي در حال كار ۲۵ هزار و ۷۵۰ تن در روز بوده است.

بعد از پيروزي انقلاب اسلامي به علت شرايط حادث شده، دولت اداره بيشتر كارخانه‌هاي صنعتي بزرگ كشور را بر عهده گرفت، به نحوي كه اين شرايط سبب تغييرات بسياري در ساختار مالكيت صنعت و مديريت آنها شد. از طرفي به دليل شرايط به‌وجود آمده ناشي از جنگ تحميلي براي مدت مديدي، ساخت‌و‌ساز در كشور به شدت كاهش يافت و همين امر كاهش تقاضاي سيمان را به همراه داشت.

با وجود شرايط ياد شده، اين وضعيت به سرعت تغيير كرد و ۱۲ پروژه‌اي كه در پنجمين برنامه عمراني قبل از انقلاب در حال اجرا بود تا حدود ۷ سال پس از انقلاب به بهره‌برداري نرسيد، به طوري كه در سال ۱۳۶۴ توليد سيمان به ميزان حدود ۹ ميليون تن در سال افزايش يافت.

در همين حال افزايش چشمگير ميزان رشد جمعيت پس از سال ۱۳۶۵ به رقمي حدود ۴ درصد، فعاليت گسترده ساخت و ساز در مناطق روستايي توسط نيروهاي جهاد سازندگي، وقوع جنگ تحميلي ۸ ساله عراق و لزوم باز سازي مناطق جنگ زده، بازسازي مناطق آسيب ديده از زلزله و سيل و... از جمله عوامل رشد مصرف سيمان در كشور در طول سال‌هاي گذشته بوده است.

تاريخچه قيمت‌گذاري سيمان در ايران

۱) آزاد سازي قيمت سيمان در سال ۱۳۷۱ آغاز و به كارخانه‌ها اجازه داده شد توليد مازاد بر ۸۰ درصد ظرفيت اسمي خود را به قيمت آزاد بفروشند و در ادامه همين روند، در نيمه دوم سال ۸۱ قيمت‌گذاري سيمان بر اساس قيمت تعادلي عرضه و تقاضا اعلام شد.

۲) از اسفند سال ۱۳۷۳ مجددا قيمت‌گذاري سيمان به عهده شوراي اقتصاد گذاشته شد.

۳) در اسفند ماه سال ۱۳۷۶ قيمت سيمان براي سال ۱۳۷۷ با مسووليت و نظارت وزارت صنايع و معادن و با تعيين سقف براي كارخانه‌هاي قديمي و جديدالاحداث (توسط شوراي اقتصاد) آزاد اعلام شد
۴) در سال ۱۳۷۸ قيمت سيمان با قيد مسووليت نظارت بر تنظيم بازار سيمان توسط وزارت صنايع و معادن كماكان آزاد اعلام شد.

۵) از سال ۱۳۸۰ و براساس مصوبه سبد حمايتي ، تعيين قيمت توسط كارخانه‌ها و در چارچوب ضوابط سازمان حمايت مصرف كنندگان و توليدكنندگان بوده است.

۶) مطابق تصويب‌نامه شماره ۶۹۵۴/ت۲۲۵۰۵هـ مورخ۲۲/۲/۱۳۸۰ هيات محترم وزيران سيمان در بخش دوم گروه اول سبد حمايتي قرار گرفت.

۷) به‌موجب مصوبه شماره ۷۳۵۸۵/ت ۳۲۴۱۶ مورخ ۲۶/۱۲/۸۳ سيمان از سبد حمايتي خارج شد، اما با توجه به مسائل و مشكلات حادث شده در نحوه توزيع سيمان طي نيمه اول سال ۱۳۸۴ مجددا حسب مصوبه شماره ۳۸۷۶۰/ت۳۹۹۰۷ هـ مورخ ۹/۷/۸۴ هيات محترم وزيران سيمان در زمره اقلام سبد حمايتي قرار گرفته و مشمول ضوابط توزيع و قيمت‌گذاري شد.

آزاد سازي سيمان از سبد حمايتي

از آنجا كه سيمان به‌عنوان يك كالاي استراتژيك نقش مهمي در توسعه كشور و عمران و آبادي داشته و در ساخت و سازها از اهميت زيادي برخوردار است، وجود ثبات نسبي در تامين و عرضه آن موجب تسهيل و تسريع در توليد مسكن مورد نياز مردم و اجراي به موقع طرح‌هاي عمراني به‌خصوص پروژه‌هاي صنعتي و زير بنايي موثر در توسعه اقتصادي و ايجاد اشتغال خواهد شد كه بر همين مبنا در حاشيه جلسه مورخ ۲۵/۱۲/۸۱ تنظيم بازار توافق‌نامه ۱۴ ماده‌اي وزارتين بازرگاني و صنايع و معادن سابق طرحي تحت عنوان طرح جامع سيمان تصويب و ابلاغ شد كه تا پايان سال ۱۳۸۳ اجرا و در اواخر همين سال مطابق تصميم هيات وزيران سيمان از سبد حمايتي خارج شد.

اما با توجه به وضعيت بازار سيمان مطابق مصوبه شماره ۳۸۷۶۰/ت۳۳۹۰۷هـ مورخ ۹/۷/۸۴ هيات محترم وزيران با لغو مصوبه شماره ۳۷۵۸۵/ت۳۲۴۱۶هـ مورخ ۲۶/۱۲/۸۲ سيمان مجددا در طرح سبد حمايتي قرار گرفته و اجراي طرح جامع سيمان تداوم يافت تا اينكه در سال ۱۳۸۷ و مطابق مصوبه شماره ۵۲۵۵۵/ت۳۹۹۴۳هـ مورخ ۱۰/۴/۸۷ هيات وزيران با توجه به تعهد كارخانه‌ها مبني بر حفظ قيمت مصرف‌كننده سيمان تيپ يك تا سقف ۶۵۰ هزار ريال به ازاي هر تن از سبد حمايتي خارج و وزارت بازرگاني با همكاري وزارت صنايع و معادن سابق و انجمن صنفي كارفرمايان صنعت سيمان موظف به نظارت و اتخاذ تصميم لازم بر اجراي تصويب نامه مذكور شد.

لذا در سال ۱۳۸۷ صنعت سيمان وارد مرحله جديدي شد. عرضه مازاد سيمان به بازارهاي خارجي و سرمايه‌گذاري كلان در اين امر از سوي بانك‌ها و برخي نهادهاي عمومي و بخش خصوصي و بهره‌برداري از پروژه‌هاي بزرگ جديد و آزادسازي سيمان از سبد حمايتي را مي‌توان از جمله موارد قابل توجه در اين سال بر‌شمرد. در اين سال و در پي ابلاغ مصوبه مذكور هيات وزيران، واحدهاي توليدي سكان‌دار عرضه سيمان در سطح استان‌هاي كشور شدند و به علت افزايش عرضه در سطح بازارهاي داخلي و پايين بودن تقاضا، به‌كارگيري تمامي امكانات و ظرفيت‌ها در توسعه صادرات امري ضروري و اجتناب ناپذير بوده زيرا كارخانه‌ها قادر به فروش توليدات خود در بازار داخلي نبودند.

توليد وعرضه سيمان پس از آزاد سازي از سبد حمايتي

آمار ميزان توليد و مصرف داخلي سيمان خاكستري طي سال‌هاي ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲ به‌شرح جدول ذيل بيانگر رشد روز افزون توليد و مصرف سيمان در داخل كشور است. در حال حاضر ۷۰ واحد توليدي با ظرفيت اسمي حدود ۷۸ ميليون تن و توليد سالانه بالغ بر ۷۶ ميليون تن سيمان در سطح واحدهاي توليدي كشور به بازارهاي داخلي و خارجي عرضه مي‌گردد.

ناگفته نماند با بهره‌برداري از پروژه‌هاي جديدو طرح‌هاي افزايش ظرفيت، انتظار مي‌رود در سال ۱۳۹۳ اين رقم به بيش از حدود ۸۰ ميليون تن افزايش يابد.

گسترش صادرات

براساس اطلاعات دريافتي طي سال هاي۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲ صادرات سيمان و كلينكر به كشورهاي همجوار به‌ويژه عراق، افغانستان، آذربايجان، تركمنستان، تاجيكستان، پاكستان، يمن و كشورهاي حوزه خليج فارس و... افزايش چشمگيري داشته است.

جدول ذيل نشان‌دهنده ميزان صادرات سيمان وكلينكر طي سال‌هاي يادشده را نشان مي‌دهد كه ارز آوري قابل توجهي در اين بخش از صنعت عايد كشور شده است. پيشنهاد مي‌شود صادرات هدفمند و برنامه ريزي شده مدنظر واحدهاي توليدي قرار گرفته و هرگونه بي نظمي در زمينه صادرات ضمن از دست دادن بازارهاي هدف پيشي گرفتن رقباي تجاري را فراهم خواهد آورد.