به گزارش ماین نیوز، در جهان امروز سیمان از اصلی ترین مصالح ساختمانی به شمار می آید و پیش نیاز برنامه های ساخت وساز و توسعه محسوب می شود. این نقش در کشورهای درحال توسعه نظیر کشور ما به دلیل نیاز بیشتر به ساخت زیر بناها و توسعه فیزیکی، اهمیتی دوچندان دارد. از طرف دیگر سال آینده هم فاز دوم هدفمندی یارانه ها آن گونه که دولت وعده داده اجرا خواهد شد و این، ادامه کار برای این صنعت را با مشکلاتی روبه رو خواهد کرد.
سیدمحمد اتابک، رئیس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان کشور از چشم انداز صنعت سیمان کشور در آینده سخن گفت که مشروح آن را در ذیل می خوانید.
به عنوان پرسش اول بفرمایید اهمیت سیمان در اقتصاد کشور چیست؟همواره، بحث توسعه و پیشرفت به عنوان یکی از مهم ترین اهداف کشور ها مورد توجه قرار گرفته است؛ توسعه در مفهوم کلی به معنای تکامل و برون رفت از حالت فعلی و رسیدن به شرایط مطلوب است که موجب رفاه و آسایش هرچه بیشتر جوامع را فراهم آورد. یکی از مهم ترین عوامل توسعه و خمیر مایه اصلی عمران و آبادانی کشور، تولید سیمان است؛ در تمامی دولت ها، قبل و پس از انقلاب اسلامی بر مزیت تولید سیمان تاکید شده و یکی از اصلی ترین محور ها در تمامی برنامه های توسعه ای کشور بود ه است. سیمان به عنوان یکی از مهم ترین عناصر توسعه ای در تامین زیرساخت های اقتصادی کشور، نهاده ای استراتژیک محسوب می شود، به طوری که بین فرآیند رشد اقتصادی و سرانه مصرف سیمان در هر کشور، همبستگی بالایی وجود دارد. این مقدار در ایران بیش از ۹۵درصد است که این نسبت نشان دهنده رابطه خطی و از نوع مثبت بین ارزش افزوده سیمان و تولید ناخالص ملی است.
چشم انداز عرضه و تقاضای صنعت سیمان در جهان چگونه است؟طبق آخرین گزارشات جهانی منتشرشده ، تولید سیمان جهان در سال۲۰۱۲ به مقدار ۳۸۳۱ میلیون تن بوده که پیش بینی می شود این مقدار در سال۲۰۱۳ به ۴۰۶۱میلیون تن برسد. سهم ایران با تولید ۷۰میلیون تن در سال۲۰۱۲، ۱.۸۳درصد از تولید جهانی سیمان است و این مقدار در سال۲۰۱۳ حدودا به ۷۴میلیون تن رسید، تولید سیمان نسبت به سال۸۴، ۱۷۷درصد رشد داشته است.
جایگاه ایران در میان کشورهای تولیدکننده کجاست؟تولید سیمان ایران از رتبه ۱۶ در سال۲۰۰۰ به رتبه چهارم در سال۲۰۱۲ و ان شاءالله به رتبه سوم در سال۲۰۱۳ دست پیدا خواهد کرد. همچنین تجارت جهانی این محصول در سال۲۰۱۲ به مقدار ۱۶۷میلیون تن بوده که ایران با صادرات حدود ۱۳.۸میلیون تن به سهم ۸.۳درصد از تجارت جهانی دست یافته است و در جایگاه چهارمین تولیدکننده جهان و اول منطقه و همچنین جایگاه اول جهان و منطقه در زمینه صادرات قرار دارد. پیش بینی می شود تجارت جهانی این محصول به ۱۷۲میلیون تن برسد که با روند رشد فعلی وضعیت تولید و صادرات سیمان کشور در سال۲۰۱۳ سهم ایران از تولید و تجارت جهانی با ۷۵میلیون تن تولید و حدود ۱۸میلیون تن صادرات، به ترتیب به ۱.۸۵درصد در تولید و ۱۰.۵درصد در تجارت جهانی برسد؛ افزون بر این امکان یک رده افزایش و رسیدن به جایگاه سومین تولیدکننده جهان و رتبه اول در صادرات سیمان در جهان می رسد.
این صنعت در اقتصاد کشور چه نقشی را ایفا کرده است؟ در تولید ناخالص داخلی؟براساس آخرین آمار اعلام شده توسط بانک مرکزی سهم تولید صنعت سیمان حدود ۵.۶درصد از تولید ناخالص ملیِ بخش صنعت و معدن کشور است و با توجه به لایحه بودجه سال۹۳ که رشد ۳درصدی تولید ناخالص ملی را پیش بینی کرده است انتظار می رود مصرف سیمان داخل کشور نیز ۶.۶درصد رشد داشته باشد.
در بازار بورس هم سیمانی ها سهم زیادی باید داشته باشند؟بله! همین طور است. درحال حاضر صنعت سیمان با ۱۰۶،۴۸۵،۵۶۷میلیون ریال ارزش بازار، حدود ۲.۶۵-۲.۴صد از ارزش کل بازار بورس را تشکیل می دهد. براساس آماری که سازمان بورس منتشر کرده، رشد شاخص این صنعت ظرف هشت ماه گذشته حدود ۲۰۹درصد بوده و رشد شاخص کل بازار ۱۱۹درصد بوده است. از طرف دیگر، ارزش بازار این صنعت طی هشت ماه گذشته ۱۸۱درصد و ارزش کل بازار ۱۲۹درصد رشد داشته است. P/E این صنعت نیز از ۵.۶۸ در ابتدای سال به ۸.۷۴ رسیده است.
امسال با وجود شرایط رکودی که بر اقتصاد بوده وضعیت تولید در شرکت ها چگونه بوده است؟تولید سیمان طی هشت ماهه منتهی به آبان امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل با رشد ۲.۳درصدی به ۵۰.۳میلیون تن و تولید کلینکر با رشد ۳.۵درصدی به ۴۹.۳میلیون تن رسیده است.
در این مدت، به میزان ۱۲.۹میلیون تن سیمان و کلینکر به خارج از کشور صادر شده که نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد ۳۶.۳درصدی را نشان می دهد. از میزان صادرات انجام شده ۱۰.۲میلیون تن سیمان و ۲.۷میلیون تن دیگر به کلینکر تعلق دارد.
برآوردی از میزان مصرف این کالا هست؟ گفته شده که به دلیل خواب پروژه های عمرانی مصرف سیمان در داخل با کاهش روبه رو بوده است؟بله! در یک سال اخیر وضعیت مصرف قدری پایین آمده است، به گونه ای که براساس آخرین آمارها نسبت مصرف داخلی سیمان به کل تولید کشور از ۸۴.۵۹درصد در سال۹۰ به ۸۰.۱۸درصد در سال۹۱ و پیش بینی می شود این مقدار در سال۹۲ به ۷۷.۵۷درصد برسد. اما در هشت ماهه اول سال۹۲ تقاضای داخلی سیمان با ۵.۸درصد کاهش نسبت به سال قبل به ۳۷.۱میلیون تن رسیده است که به دلایل گوناگون از جمله کاهش نرخ رشد اقتصادی کشور و وضعیت ساخت وساز و عدم تخصیص بودجه عمرانی بوده است که با افزایش ۳۶.۳درصدی صادرات نسبت به سال قبل که به ۱۲.۹میلیون تن رسیده است تا حدودی این کاهش رشد تقاضای داخلی جبران شده و همچنین با توجه به این که سطح موجودی کلینکر و سیمان نسبت به سال قبل در هشت ماهه اول تغییر نسبتا محسوسی نداشته، بیانگر تغییر جهت به سوی بازارهای صادراتی است.
ولی بیشترین بازار صادرات ما درحال حاضر به عراق اختصاص دارد. چگونه می توان بازارهای صادراتی را شناسایی کرد و آنها را به صورت دائمی مشتری کالای ایرانی کرد؟افزایش مصرف سیمان در کشور عراق به دلیل افزایش درآمدهای نفتی و افزایش ساخت وساز است. قابل ذکر است که صادرات سیمان به کشور عراق بالغ بر ۷۰-۶۴درصد صادرات سیمان کل ایران است. این کشور با میانگین نرخ رشد ۷درصد طی سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ مهم ترین بازار هدف صادراتی صنعت سیمان است و پیش بینی می شود با توجه به روند صعودی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور، مصرف داخلی سیمان رشد چشمگیر ۱۱درصدی را داشته باشد. البته هم اکنون دولت عراق ۳۳درصد از بودجه خود را به صنعت برق اختصاص داده است تا بتواند زیرساخت لازم را جهت توسعه صنایع زیربنایی از جمله صنعت سیمان فراهم آورد که در آن صورت حضور در این بازار نیازمند حمایت مسئولان و استفاده از روش های نوین بازاریابی است.
شناسایی بازارهای صادراتی جدید در نواحی شمالی کشور ازجمله آذربایجان، تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان، روسیه و همچنین نواحی جنوبی از جمله قطر، کویت، عربستان و غیره در دستور کار قرار دارد، اما هنوز به جای مطمئنی نرسیده است. ما حتی در بازارهای رقبای اصلی از جمله ترکیه و امارات هم نفوذ کرده ایم. با توجه به روند کنونی پیش بینی می شود تا پایان سال۹۲ با افزایش حدود ۵ تا ۷میلیون تنی در صادرات سیمان نسبت به سال قبل به میزان حدود ۱۷ تا ۱۸میلیون تن برسیم.
این صنعت در سال های اخیر به وضعیت رقابتی رسیده و توانسته موفقیت هایی را کسب کند. برای آینده که صنعت کشور قرار است در منطقه حرفی برای گفتن داشته باشد چشم انداز آن را چگونه ارزیابی می کنید؟براساس محاسبات صورت گرفته، مجموع کل سیمان موردنیاز پروژه های عمرانی کشور تا پایان سال۱۴۰۰ حدود ۸۵میلیون و ۱۰۰هزار تن است که از این مقدار ۵میلیون و ۱۰۰هزار تن مربوط به پروژه های وزارت راه (ساخت جاده های کوهستانی، بزرگراه، راه آهن، بازسازی و احداث فرودگاه و بنادر)، حدود ۴۰میلیون تن جهت پروژه های وزارت نیرو (احداث سدهای کوچک و بزرگ و طرح های آبرسانی و فاضلاب)، حدود ۲۰میلیون تن جهت پروژه های وزارت نفت (احداث و توسعه پالایشگاه ها و مجتمع های پتروشیمی و خطوط لوله نفت) و حدود ۲۰میلیون تن برای پروژه های وزارت صنایع (ساخت و توسعه شهرک های صنعتی) مورد نیاز است. در لایحه بودجه۹۳، قرار است ۲۴۶طرح به بهره برداری برسد که می توان به ۳۸۹کیلومتر آزادراه، ۴۴۱کیلومتر راه اصلی، ۱۸۰کیلومتر بزرگراه، ۱۷۰کیلومتر راه آهن جدید، اجرای دو بندر شیلات جدید، ۵.۵۷کیلومتر مترو، ۸ هزار متر فضای آموزشی دانشگاه ها و... اشاره کرد.
دولت در سال های اخیر وضعیت بهتری برای قیمت گذاری در سیمان برگزیده و امسال تعیین قیمت به انجمن سیمان سپرده شد. این یک موفقیت است. وضعیت کنونی تعیین قیمت سیمان و قیمت ها در بازار را چگونه ارزیابی می کنید؟انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان نقش شایانی در تفاهم با نهادهای قیمت گذاری و تامین کنندگان انرژی داشته است و از اوایل تابستان سال جاری قیمت گذاری سیمان از کمیسیون های ذی ربط وزارت صنعت، معدن و تجارت به این انجمن محول شده، علاوه بر این، انجمن موفقیت های خوبی در تعدیل قیمت مازوت مصرفی در صورت قطع گاز طبیعی داشته است، با این حال تولیدکنندگان سیمان اعتقاد دارند انجمن صنفی می تواند در تمامی زمینه ها به خصوص مدیریت قیمت گذاری، صادرات، حمل ونقل و بازاریابی بین المللی نقش برجسته تری را ایفا کند.
سیمان امکان ارزآوری بالایی دارد و طی مدت کمتر از ۵سال که صادرات آن آغاز شده امروز ایران، در مقام اولین صادرکننده سیمان جهان قرار دارد. اگر همراهی درخصوص ایجاد زیرساخت ها و حل مسائل بین المللی که از وظایف حاکمیتی است انجام شود این صنعت قابلیت های بسیار بالایی در تاثیرگذاری بر میزان صادرات غیرنفتی دارد.
کار مثبتی که در سال های اخیر صورت گرفت همین موضوع بود که اشاره کردید. امسال برای بهینه سازی نظام توزیع، حفظ و حراست از منافع ملی، افزایش سهم صادرات و ارز آوری برای کشور و همچنین تحقق استراتژی تنظیم بازار داخلی سیمان در فصول مختلف سال و اجرایی شدن اهداف صادراتی سیمان کشور و برای بهبود وضعیت سرمایه گذاری بخش خصوصی، تفاهم نامه واگذاری بخشی از سیاستگذاری، مدیریت و راهبری تنظیم بازار داخلی و تعیین قیمت و ساماندهی شبکه های توزیع با اعمال نظارت کارآمد و اتخاذ تدابیر لازم با هماهنگی کارگروه ویژه توسط انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، خدمات و تصدی های صادرات سیمان كشور در محورهای مختلف از جمله همکاری در تعیین قیمت پایه های صادراتی، توسعه و پایداری در جهت افزایش سهم صادرات سیمان کشور، ساماندهی پایانه ها و مرزهای خروجی، پرهیز از هرگونه رفتار ساختارشكن و رقابت منفی و مخرب در بازارهای صادراتی کشور به انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان در اردیبهشت ماه امسال تفویض شد که در این راستا اقداماتی از جمله تدوین استراتژی های کلان، راه اندازی سامانه یکپارچه جمع آوری اطلاعات شرکت های سیمانی از جمله تولید، تحویل و مصرف و غیره، تشکیل کمیته تنظیم بازار داخلی و تشکیل کمیته تنظیم بازارهای صادراتی صورت گرفته است.
یکی از بحث هایی که همواره درخصوص صنایع مختلف وجود داشته نواقصی بود که اجرای فاز اول هدفمندی یارانه ها داشته است. وضعیت صنعت سیمان هم قطعا بهتر از دیگر صنایع نبوده است. دولت در نظر دارد فاز دوم هدفمندی را سال آینده اجرا کند. فکر می کنید در ارتباط با صنعت سیمان در این زمینه چه اقداماتی باید مدنظر قرار گیرد؟
بله! متاسفانه دولت قبل در زمینه کمک به صنایع از جمله سیمان به وعده های خود عمل نکرد که هیچ با برخی دستورات و مشکلات زمینه را هم بدتر از قبل ساخت. صنعت سیمان یکی از صنایع انرژی بر است که ۱۴درصد مصرف انرژی حرارتی صنایع و ۳درصد مصرف کل کشور را داراست. اگر برای تولید یک تن سیمان حداقل مصرف انرژی الکتریکی معادل یکصد کیلووات ساعت و سوخت حرارتی معادل یکصد لیتر مازوت یا جایگزینی ۱۰۵مترمکعب گاز مصرف شود که با اجرای مرحله اول هدفمندی یارانه ها، حداقل ۲۳درصد فقط از بابت دو قلم گاز و برق و در صورت کامل مازوت سوز بودن حداقل ۶۲درصد قیمت تمام شده افزایش یافته است.
قرار شد که امسال ۳۸درصد قیمت حامل های انرژی افزایش یابد، اما تا این لحظه اتفاق نیافتاده است، اگر چنین شود وضعیت قیمت تمام شده چه تغییری می کند؟چنانچه در مرحله دوم هدفمندی یارانه ها براساس افزایش ۳۸درصدی در قیمت حامل های انرژی مطابق بودجه مصوب سال۹۲، قیمت گاز ۹۶۶، بنزین ۸/۵۶۰۲، مازوت ۲۷۶۰، گازوئیل ۲۰۷۰و برق ۴/۵۹۳ باشد، حداقل ۴۰درصد فقط از بابت دو قلم گاز و برق و در صورت مازوت سوز بودن حداقل ۱۰۰درصد قیمت تمام شده نسبت به دوره قبل از اجرای هدفمندی افزایش خواهد یافت.
صنعت سیمان با چه چالش هایی جدای از این وضعیتی که برای هدفمندی یارانه ها بیان کردید روبه رو خواهد بود؟
مشکلات و مسائلی که در صنعت سیمان و به خصوص در زمینه صادرات و همچنین اتمام طرحهای توسعه ای در دست اجرا وجود دارد مانع از رشد سرمایه گذاری می گردد. که می توان به عدم وجود پروتکل در راستای تسهیل صادرات و تجارت این محصول به کشورهای همسایه، مشکلات متعدد انتقال ارز و وجود رقابت منفی به دلیل وجود مازاد بر مصرف سیمان و همچنین از همه مهم تر عدم رشد زیرساخت های حمل ونقلی در کشور متناسب با رشد صنایع به خصوص صنعت سیمان و محدودیت امکانات پایانه های مرزی است.
با مطالعه آمار رسمی کشور در این زمینه مشاهده می شود که طی سال های ۸۵ تا ۹۱ رشد صنعت حمل ونقل کشور ۳۴درصد بوده و این درحالی است که صنعت سیمان با رشدی ۹۹درصدی روبه رو بوده است و این موضوع زمانی اهمیت می یابد که بدانیم حدود ۱۵درصد از کل حجم محصولات حمل شده توسط سیستم حمل ونقل کشور مربوط به صنعت سیمان بوده و این صنعت با رشد پایین زیرساخت هایش و رشد روزافزون قیمت حمل چه مشکلاتی را برای این صنعت به ارمغان خواهد آورد.
از طرفی در تجارت جهانی سیمان صنعت کشتیرانی جایگاه ویژه ای دارد و حدود ۷۰درصد حمل سیمان با این سیستم در دنیا اتفاق می افتد و این درحالی است که سهم صنعت کشتیرانی کشور از حمل ونقل سیمان بسیار ناچیز است و علاوه بر این برای توسعه صادرات سیمان به خصوص به کشورهای شمال آفریقا چاره ای جز استفاده از سیستم حمل ونقل دریایی وجود ندارد. در اینجا باید اشاره کنیم که سیستم حمل ونقل ریلی نیز که از سیستم های نسبتا ارزان قیمت به خصوص در داخل کشور است نیز در حمل سیمان کاربرد آنچنانی نیافته و لزوم توجه به ایجاد چنین ظرفیت هایی در جهت توسعه این صنعت وجود دارد.
پیشنهادی به دولت برای حل این مشکلات و بهبود اوضاع و چشم انداز صادرات سیمان دارید؟دولت باید در موضوعی همانند راه سازی با توجه به میانگین دمای کشور و متغیر بودن آن در فصول مختلف، ارزش بین المللی قیر، شیب جاده ها و هزینه نگهداری سنگین جاده های آسفالتی، نفع کشور استفاده از آسفالت بتنی در جاده های اصلی است و نباید بیش از این از آن غفلت کرد . همچنین با توجه به تنوع تولید محصول سیمان و زلزله خیز بودن کشور و تجربه زلزله های گذشته که با تخریب تمامی مراکز عمومی و مهم، امکان امدادرسانی را بسیار کاهش داد صلاح کشور است که ساختمان های عمومی و مهم از سیمان های مقاوت بالا (۱-۴۲۵ و ۱-۵۲۵) ساخته شود تا از وقوع دوباره چنین صدماتی جلوگیری شود.
سیمان
