به گزارش ماین نیوز ، خراسان جنوبی با دارا بودن ۳۷۱ معدن فعال و تنوع بیش از ۳۹ ماده معدنی یکی از قطب های معدنی کشور به شمار می رود.
در حال حاضر مس، کرومیت و بنتونیت مواد معدنی ارزشمندی در سطح جهان هستند که توجه شرکت های معدنی و بنگاه های اقتصادی جهان را به خود جلب کرده اند و وجود ۷۴ معدن بنتونیت، ۶۹ معدن گرانیت، ۳۰ معدن منیزیت، ۲۰ معدن زغال سنگ، ۲۴ معدن سنگ لاشه و ۲۱ معدن خاک نسوز در خراسان جنوبی یکی از پتانسیل های خوب این استان محسوب شده که می تواند نقش بسزایی در رونق اقتصادی این منطقه داشته باشد.
اما به دلیل نبود صنایع تبدلی مواد معدنی در استان بخش زیادی از این ذخایر ارزشمند به صورت خام به سایر استان ها و حتی کشورهای دیگر فرستاده شده و موجب شده تا این استان نتواند از ۱.۵ میلیارد تن ذخیره معدنی خود به درستی استفاده کند.
این در حالی است که خشکسالی های چندین ساله در استانی مانند خراسان جنوبی که ۳۵ درصد فعالان آن مربوط به بخش کشاورزی بوده و شغل بیشتر مردم آن کشاورزی و دامپرروی است، نبض اقتصادی و اشتغال استان را به شماره انداخته و رونق صنعت و بهره گیری درست از ظرفیت ها و ذخایر معدنی می تواند چرخ اقتصادی منطقه را به حرکت درآورده و یکی از راه های محرومیت زدایی در استان باشد.
فاصله زیاد با مرکز کشور، نبود زیرساخت های مناسب سرمایه گذاری از جمله نبود راه های ترانزیتی مناسب و خطوط ریلی، وجود مشکلات فراوان برای تهیه مواد اولیه واحدهای تولیدی و وجود مشکلات عدیده بر سر راه سرمایه گذاران سبب شده که تاکنون سرمایه گذاران از صنایع تبدلی مواد معدنی استقبال چندانی نکنند و ترجیح دهند که با خام فروشی مواد معدنی از راه های آسانتری سود مورد نظر را به دست آوردند.
این در حالی است که به اذعان بسیاری از کارشناسان امور اقتصادی، خام فروشی یک نوع خودکشی اقتصادی است و کم توجهی به ارزش فراوری ذخائر و معادن غنی خراسان جنوبی سبب هدر رفت منابع بی بازگشت ملی، کاهش اشتغال و وابستگی به واردات محصولات نهایی از سایر استان ها و کشورها می شود.
خام فروشی ۸۰ درصد مواد معدنی استان/ هزینه های بالای راه اندازی صنایع تبدیلییک کارشناس معدن با بیان اینکه خام فروشی هزینه های حمل و نقل زیادی به دنبال دارد، اظهار کرد: اگر صنایع پایین دست مواد معدنی در استان داشته باشیم خیلی از هزینه هایی که برای فرآوری است کاهش پیدا می کند.
رضا روکی با بیان اینکه خراسان جنوبی دارای ظرفیت ها و پتانسیل های خوبی در بخش معدن است، تصریح کرد: معادن فلزی مانند مس و منیزیت و معادن غیر فلزی از جمله بنتونیت از جمله ظرفیت های خوبی است که که باید از آن استفاده بهینه شود.
وی با اشاره به اینکه این استان معادن ارزشمندی در بخش سنگ های ساختمانی است، عنوان کرد: بیشتر این سنگ ها برای برش به استان اصفهان منتقل می شود در حالی که اگر وسایل برش این سنگ ها در استان وجود داشته باشد خراسان جنوبی می تواند به عنوان قطب تولید سنگ های ساختمانی تبدیل شود.
خراسان جنوبی می تواند به عنوان قطب تولید سنگ های ساختمانی تبدیل شود. عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی بیرجند به خام فروشی ۸۰ درصد مواد معدنی استان اشاره کرد و افزود: عدم فرآوری این مواد سبب شده که محصول نهایی این مواد در استان تولید نشده و در نتیجه صرفه اقتصادی پایینی برای استان داشته باشند.
روکی با تأکید بر اینکه برای فرآوری مواد معدنی استان کارخانه خاصی نداریم، ادامه داد: راه اندازی این صنایع در ایجاد اشتغال و کاهش هزینه های مصرفی تأثیر بسزایی دارد.
وی به مشکلات پیش روی فرآوری مواد معدنی در استان اشاره کرد و گفت: نبود مواد خام اولیه برای صنایع تبدیلی و هزینه های بالای راه اندازی این صنایع سبب شده که سرمایه گذاران تمایلی برای سرمایه گذاری در این زمینه نداشته باشند.
این کارشناس اضافه کرد: به علاوه استقبال و نوع حمایت از سرمایه گذران نیز در این امر تأثیرگذار بوده است.
عدم رغبت سرمایه گذاران بخش معدن به دلیل فراهم نبودن زیر ساختهانماینده مردم سریشه و نهبندان در مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با انتقاد از اینکه بیشتر سرمایه گذاران کشور به دنبال کارهای زودبازده هستند، گفت: یکی از مشکلات اساسی که امروز در کشور وجود دارد این است که مردم به جای استفاده بهینه از منابع به دنبال منفعت بیشتر و زودتر هستند.
مراد هاشم زهی ادامه داد: در حال حاضر بسیاری از سرمایه گذاران مهم ترین راه منفعت بردن از معادن را کارها و اقدامات زودبازده می دانند و به هیمن دلیل بیشتر به سراغ خام فروشی موا معدنی می روند و ما کمتر می بینیم که در کارخانه های فرآوری در مجاور معادن احداث شود.
اگر دولت کمک کند تا مشکلات و موانع پیش روی سرمایه گذار حل شود معادن استان حتی در بودجه کشور نیز می تواند موثر باشد اما مسئولان باید ابتدا به این باور برسند. وی بر لزوم ایجاد اشتغال در استان به خصوص برای مناطق محرومی از جمله شهرستان نهبندان و سربیشه تأکید کرد و گفت: این شهرستان های دارای ذخایر معدنی بسیار خوبی هستند که بیشتر آن ها به صورت خام فروخته می شود و در صورت راه اندازی صنایع تبدیلی در جوار این معادن می توان گام موثری در ایجاد اشتغال در این مناطق محروم و مرزی استان داشته باشد.
نماینده مردم سریشه و نهبندان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اگر دولت در این بخش سرمایه گذاری کند نه تنها در اقتصاد منطقه و استان بلکه در اقتصاد کشور تأثیرگذار است و می تواند آن را متحول کند.
هاشم زهی با انتقاد از عدم بهره برداری مناسب از معادن غنی مس و آهن شهرستان نهبندان، افزود: اگر دولت کمک کند تا مشکلات و موانع پیش روی سرمایه گذار حل شود معادن استان حتی در بودجه کشور نیز می تواند موثر باشد اما مسئولان باید ابتدا به این باور برسند.
وی با بیان اینکه خراسان جنوبی دارای منابع غنی بکر و دست نخورده ای است، بیان کرد: متأسفانه به علت نبود زیر ساخت های مناسب، سرمایه گذاران بخش خصوصی رغبتی برای سرمایه گذاری در شهرستان نهبندان و سربیشه به منظور توسعه بخش صنعت را ندارند.
هنوز منعی برای خام فروشی مواد معدنی وجود ندارد/ صدای نمایندگان مجلس هم به جایی نرسید
نماینده مردم سریشه و نهبندان در مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: نیاز است تا درصدی از درآمدهای احداث منابع به شهرستان وارد شود تا این درآمدها صرف محرومیت زدایی شود.
هاشم زهی انتقاد کرد: از چندین سال گذشته مقام معظم رهبری روی جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی تأکید زیادی داشته اند و باید مسئولان اجرایی کشور اهمیت این رهنمودها را درک کنند ولی چرا وقتی رهبری دستوری می دهد اجرا نمی شود؟
وی اضافه کرد: ما نمایندگان که هر چه فریاد می زنیم صدایمان به گوش کسی نمی رسد و حتی ما در این زمینه طرح سوالی از وزیر صنعت داشتیم اما ایشان پاسخ دادند که هنوز منعی برای انجام این کار وجود ندارد و سرمایه گذراران از هر روزنه ای از قانون استفاده کرده و دست به خام فروشی مواد معدنی می زنند در حالی که می توانند کارخانه های مرتبط را راه اندازی کنند.
اجرای طرح آمایش منطقه ای در استان/ سرمایه گذاری های جدید در بخش صنایع تبدلی مواد معدنیرئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی نیز به برنامه های این اداره کل در راستای راه اندازی صنایع تبدیلی مواد معدنی در استان اشاره کرد و گفت: ما برای اجرای این مهم دو رویکرد اساسی را مد نظر خود قرار داده ایم.
نعمت الله حقیقی، توسعه صنایع کوچک معدنی را نخستین رویکرد در این زمینه عنوان کرد و افزود: ما به دنبال این هستیم که این صنایع را در جوار معادن و در شهرک های صنعتی ایجاد کنیم.
وی ادامه داد: ایجاد صنایع بزرگ معدنی که بیشتر در خارج از شهرک های صنعتی و مبتنی بر ظرفیت های استان ایجاد می شود نیز رویکرد دوم ما در این زمینه است.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی با بیان اینکه درباره همه مواد معدنی که در استان ارزش سرمایه گذاری دارد، طرح آمایش منطقه ای اجرا و ظرفیت های هر شهرستان مشخص شده است، بیان کرد: به عنوان مثال، شهرستان سربیشه در زمینه منیزیت، شهرستان نهبندان در زمینه کرومیت و سنگ تزئینی، بشرویه در سنگ های تزئینی نرم مثل مرمر، طبس در زغال سنگ حرارتی و کوک شو و شهرستان خوسف در کانسارهای فلزی مثل مس و آهن و فردوس و سرایان در زمینه خاک های صنعتی دارای ظرفیت هستند.
به گفته حقیقی برای تمام این مواد معدنی، حلقه های ارزش افزوده صنایع پایین دستی به طور کامل احصا شده است.
وی نداشتن امکانات زیرساختی مانند ریل، کمبود منابع آب، فاصله زیاد از مراکز تامین منابع اولیه و فروش را از جمله محدودیت های استان برشمرد و گفت: باوجود این محدودیت ها، مشوق اصلی سرمایه گذار ظرفیت های معدنی است و به همین دلیل، محور توسعه صنعتی استان معادن و توسعه صنعتی مبتنی بر صنایع پایین دستی معادن در نظر گرفته شده است.
۵۰ درصد از صنایع خراسان جنوبی مبتنی بر ظرفیت های معدنی استرئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی با بیان اینکه سرمایه گذاری صنعتی انجام شده در بخش صنعت استان عمدتا مربوط به صنایع مرتبط با مواد معدنی است، عنوان کرد: از مجموع ۴۶۶ واحد صنعتی استان ۴۶ درصد مربوط به کانی های غیرفلزی، ۱۰ درصد فلزی، ۲۲ درصد شیمیایی، ۵ درصد نساجی و ۱۷ درصد غذایی است.
به اذعان وی در حال حاضر ۵۰ درصد از صنایع ایجاد شده در استان مبتنی بر ظرفیت های معدنی استان است.
نیاز است تا مسئولان اجرایی استان بر روی راه اندازی صنایع تبدیلی محصولات و ظرفیت های خاص خراسان جنوبی از جمله معدن غنی و ارزشمند این استان توجه خاصی داشته باشند و اگرچه در طول چند ماه گذشته اقدامات خوبی در این زمینه صورت گرفته و در سفر رئیس جمهور و هیئت دولت نیزمصوبات ی را برای این حوزه داشته ایم اما به نظر می رسد مجموعه این اقدامات برای ۳۸ نوع ماده معدنی استان کافی نبوده است و به این استان که ۱۷ سال خشکسالی را تجربه کرده و اکنون راهی جز توجه به اقتصاد در بخش معدن ندارد، باید در حوزه حمایت از سرمایه گذاری و فراهم زیرساختها نگاه ویژه و عملیاتی صورت گیرد.
