به گزارش ماين نيوز، به گفته فعالان این حوزه صنعت نمک در ۱۰سال گذشته مطرح و رشد خوبی در این مدت داشته است اما متاسفانه آنطور که باید در بخش صادرات حضور نداشته. آماده نبودن بنادر کشور برای صادرات نمک منجربه از دست رفتن برخی بازارهای صادراتی شده است به‌طوری که امروز هلند حضور پررنگی در بازار نمک امارات دارد درحالی که ایران می‌تواند با توجه به مسافت کم خود با این کشور حضور بیشتری نسبت به کشورهای دیگر داشته باشد.
سازمان زمین‌شناسی امریکا در تازه‌ترین گزارش خود تولید جهانی نمک را در سال ۲۰۱۴م معادل ۲۶۹ میلیون تن اعلام کرد که در این میان چین با تولید ۷۱ میلیون تن عنوان بزرگترین تولیدکننده نمک را در جهان به خود اختصاص داد.
براساس این گزارش، تولید جهانی نمک در سال گذشته میلادی نسبت به سال ۲۰۱۳م با رشد ۷ میلیون تنی همراه بوده است. از سویی دیگر تولید نمک چین نیز در سال قبل معادل یک میلیون تن افزایش یافته است. پس از چین، امریکا با تولید ۴۴ میلیون و ۱۰۰ هزار تن و هند با تولید ۱۷ میلیون تن رده‌های دوم و سوم بزرگترین تولیدکنندگان نمک جهان را به‌دست آوردند. کانادا با ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تن تولید و آلمان با ۱۲ میلیون تن تولید در رده‌های چهارم و پنجم قرار گرفتند. استرالیا هم با تولید ۱۱ میلیون تنی رده ششم را به‌دست آورد. از دیگر تولیدکنندگان عمده نمک در جهان در سال قبل می‌توان به برزیل، شیلی، فرانسه، مکزیک، لهستان، اسپانیا، ترکیه، اوکراین و بریتانیا اشاره کرد.
ساحل و آفتاب اصلی‌ترین رکن تولید نمکدبیر انجمن تولیدکنندگان نمک تصفیه ایران درباره وضعیت تولید نمک در ایران و جهان اظهار کرد: در هر کشوری که ساحل و آفتاب باشد می‌توان نمک تولید کرد. معادن سنگ نمک در کوه‌های نمکی قرار داشته و مسائل خاص خود را دارند.
با توجه به پیشرفت علم، نمک را می‌توان در حوضچه‌های مخصوص استحصال کرد. در نتیجه امروز هر کشوری که ساحل و دریا داشته باشد می‌تواند تولیدکننده نمک باشد.
محمد ابریشم‌کار افزود: درحال‌حاضر نمک استحصال‌شده از آب دریا، سنگ‌نمک و نمک گرفته‌شده از دریاچه‌های شور در ایران تولید می‌شود. در حدود یک‌ونیم میلیون تن نمک دریایی در ماهشهر تولید می‌شود، معادن سنگ‌نمک که به‌طور عمده در منطقه گرمسار قرار دارند در حدود ۷۰۰هزار تن در سال تولید دارند.
وی ادامه داد: دریاچه‌های شور نیز ذخیره دیگری از نمک در کشور هستند، البته بخشی از دریاچه‌های کشور به دلیل تغییر آب‌وهوا و کاهش بارش در حال خشک شدن هستند که این موضوع بر کیفیت نمک این دریاچه‌ها بسیار تاثیرگذار بوده و آن را کاهش می‌دهد. درحال‌حاضر معادن نمک دریاچه قم و حوض سلطان و ارومیه تا اندازه‌ای فعال هستند. دریاچه ارومیه بزرگترین ذخیره نمک دریاچه‌ای کشور را دارد ولی به‌علت مشکلات پیش آمده کیفیت نمک در این دریاچه دستخوش تغییر شده و کاهش یافته است. نمک استخراج شده از دریاچه‌های شور کشور نیز زیر ۸۰۰هزار تن در سال است.
پتروشیمی بیشترین مصرف‌کننده نمکمیزان تولید و مصرف نمک در کشورهای مختلف رابطه مستقیمی با صنعت کلر آلکالید آن کشور دارد، چرا که یکی از مصارف کلیدی نمک برای تولید کلر و سود سوزآور است.
یکی دیگر از موارد نمک استفاده از آن برای یخ‌زدایی معابر و جاده‌ها در فصول سرد است و به‌طور طبیعی هرچقدر هوا سردتر بوده و برف و یخبندان بیشتر باشد نیاز به نمک بیشتر برای نمک‌پاشی و از بین بردن یخ جاده‌ها و معابر بیشتر می‌شود. افزایش دمای کشور و کاهش بارش‌های برفی در سال‌های اخیر بخشی از مصرف نمک را کاهش داده است. دبیر انجمن تولیدکنندگان تصفیه نمک ایران درباره این موضوع نیز اظهار کرد: هرچند بخشی از مصارف نمک برای جلوگیری از یخبندان است اما به‌طور کلی بیشترین مصرف نمک در ایران در پتروشیمی ماهشهر و اروند است.
چینی‌های با نمککشور چین با تولید ۷۱میلیون تن نمک نیز توانسته در جایگاه اول جهان قرار بگیرد. از سویی دیگر کشور هند نیز با تولید ۱۷میلیون تن در رده سوم بزرگترین تولیدکننده نمک جهان است. ابریشم‌کار درباره افزایش تولید نمک در این کشورها افزود: چین و هند با دارا بودن جمعیت زیاد به بزرگترین مصرف‌کنندگان نمک در جهان تبدیل شده‌اند. از سویی دیگر صنعت پتروشیمی هند نیز یکی دیگر از دلایل افزایش تولید نمک در این کشور است، به‌طوری‌که امروز نیز در فهرست صادرکنندگان نمک جهان قرار گرفته است.
وی ادامه داد: مصرف نمک خوراکی بسیار کمتر از مصرف آن در صنعت است. مصرف جهانی نمک در غذا ۳برابر کمتر از مصرف در سایر موارد است.
دبیر انجمن تولیدکنندگان تصفیه نمک ایران تصریح کرد: سهم صادرات نمک ایران در مقابل حجم تجاری این ماده جهانی بسیار کم است. درحال‌حاضر ایران نمک خوراکی و نمک مورد استفاده در چاه‌های نفت را به امارات صادر می‌کند. البته قطر و عراق نیز بازارهای صادراتی ایران هستند. هرچند ذخیره نمک در عراق نیز وجود دارد ولی به‌علت مسائل خاص عراق سرمایه‌گذاری در این بخش انجام نشده، به همین دلیل بازار مناسبی برای صادرات نمک ایرانی است.
آفریقا و كمبود در ذخیره نمکآفریقا از نظر ذخیره نمک ضعیف است، به همین دلیل می‌تواند بازار مناسبی برای صادرات نمک ایران باشد. ابریشم‌کار درباره این موضوع بیان کرد: هرچند افریقا فرصت خوبی برای صادرات نمک ایران است، اما متاسفانه بنادر ما برای صادرات نمک طراحی نشده است. صادرات نمک نیازمند کشتی‌های فله‌بر است تا جابه‌جایی این محصول معدنی را اقتصادی کند. صادرات نمک باید در کنار صادرات محصولات دیگر مورد توجه قرار بگیرد.
به گفته وی، درحال‌حاضر مشکلات ناشی از تحریم، نقل و انتقالات مالی را دشوار کرده است به همین دلیل یافتن مشتری مطمئن برای نمک کار سختی است. به‌طور کلی می‌توان اظهار کرد که برای صادرات نمک اقدام جدی انجام نشده است. صادرات نمک نیازمند برنامه و استراتژی مشخصی است. صادرات محصولی مانند فولاد به دلیل قیمت بالای آن در بازارهای هدف اقتصادی خواهد بود اما درحال‌حاضر قیمت سی‌انداف نمک فله‌ای غیرتصفیه کمتر از ۲۰دلار برای هر تن است. این در حالی است که هزینه‌های حمل نسبت به قیمت ماده معدنی بالا بوده و صادرات نمک به‌صورت انبوه و فله‌ای به غیر از مسیرهای دریایی برای خریدار توجیه اقتصادی ندارد.
ابریشم‌کار گفت: باید برای کاهش هزینه‌های حمل تدابیر مناسب در نظر گرفته شود. اگر نمک تصفیه شود و قیمت آن به بیش از ۶۰ دلار برای هر تن برسد آن وقت صادرات آن به‌علت ارزش‌افزوده‌ای که ایجاد می‌شود توجیه دارد. نزدیکی مراکز تولید نمک به اسکله‌های صادراتی، هزینه‌های حمل داخلی را کاهش داده و قیمت تمام‌شده برای خریدار را تقلیل می‌دهد و قدرت رقابت ما در بازار جهانی افزایش پیدا می‌کند.
وی تاکید کرد: صنعت نمک در ۱۰سال گذشته مطرح‌شده و رشد خوبی داشته است، تولید نمک تصفیه بیش از بازار مصرف داخلی است بنابراین باید به فکر صادرات و جذب بازارهای جهانی باشیم. مشکلی در تولید نمک و سرمایه‌گذار نداریم و تنها مشکل موجود در این بخش کامل‌نبودن زیرساخت‌های صادرات اعم از نرم‌افزاری و سخت‌افزاری است. وی افزود: برای صادرات سالانه چند میلیون تنی نمک به بازارهای جهانی باید تولید نمک دریایی در سواحل جنوبی را توسعه داده و واحدهای عظیم تصفیه نمک بروش هیدرومیلینگ برای جلوگیری از خام‌فروشی و ایجاد ارزش‌افزوده تاسیس کنیم، قابل ذکر است سنگ نمک معادن جنوب کشور از نظر کیفیت مسائلی دارند که خود بحث جداگانه را طلب می‌کند.
به گفته ابریشم‌کار، برای توسعه و عظیم کردن صنعت نمک کشور و مطرح‌شدن در بازار جهانی یک استراتژی و حداقل ۱۰سال کار مداوم همراه با برنامه‌ریزی و تدوین آیین‌نامه‌های خاص برای صادرات نمک‌های خوراکی و صنعتی نیاز است.
در پایان پیشنهاد انجمن این است که وزارت صنایع و معادن و این انجمن کمیته‌ای برای تهیه و نظارت بر اجرای این استراتژی تشکیل داده و آن را اجرایی کند.
حضور پررنگ هلند در بازار نمک اماراتمدیرعامل شرکت کسری بلور آریا یکی از تولیدکنندگان نمک در کشور اظهار کرد: نمک یکی از مواد معدنی است که در صورت توجه به آن می‌تواند درآمد خوبی از محل صادرات آن ایجاد شود، اما متاسفانه در صادرات اقدام موثری نشده است. از سویی دیگر بخش خصوصی نیز فعالیت چندانی در صادرات نمک نداشته است.
حمیدرضا مرادی ادامه داد: نمک کاربرد فراوانی در بخش صنعتی و غذایی دارد و تنها منبع سدیم و کلر است که به میزان بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. درواقع نمک ارزان‌ترین منبع سدیم و کلر است. این ماده در حوزه خلیج‌فارس نیز مصرف بالایی دارد. ایران نیز ذخایر بسیاری از نمک را در اختیار دارد. وی درباره کسب جایگاه نخست چین در تولید نمک، بیان کرد: معادن نمک در چین در انحصار دولت هستند زیرا ارزش فراوانی دارند. از سویی دیگر پرجمعیت بودن این کشور دلیل بر افزایش تولید آن خواهد بود. در روسیه نیز نمک جزو کالاهای با ارزش دسته‌بندی می‌شود.
مرادی با اشاره به نامحدود بودن ذخایر نمک در جهان افزود: هر چند نمک جزو مواد معدنی است که ذخایر آن نامحدود اعلام شده اما با این وجود، قاره آفریقا ذخایری از این ماده معدنی را در اختیار ندارد. از سویی دیگر به دلیل فقیربودن بیشتر کشورهای افریقایی نمک‌هایی با کیفیت کمتر را وارد می‌کنند. نبود ذخایر نمک در افریقا می‌تواند فرصتی برای صادرات ما باشد اما تا به امروز اقدامی برای ورود به بازارهای این منطقه انجام نداده‌ایم. درحال‌حاضر هلند حضور پررنگی در بازارهای امارات دارد اما ایران با داشتن ذخایر نمک و کوتاه‌بودن مسافت نتوانسته حضور قوی در بازارهای امارات داشته باشد.
انتقال فناوری در حوزه نمک نیز می‌تواند برای کشور درآمدزایی داشته باشد. مرادی درباره این موضوع اظهار کرد: تمام فناوری‌های تولید نمک در ایران بومی شده است، به همین دلیل همکاری با برخی از کشورها ازجمله افغانستان داشته‌ایم و تجهیزات ۴ تا ۵ کارخانه نمک‌کوبی را در این کشور تامین و نصب کرده‌ایم، اما با این وجود به‌تازگی این کشور با هند در حوزه نمک وارد همکاری شده است. در بخش فناوری با عراق و ترکیه همکاری‌هایی نیز داشتیم که می‌تواند در ایجاد درآمد نقش‌آفرین باشد.
ساير حوزه ها
