به گزارش ماین نیوز، درواقع شهرستان فیروزه که در ۴۰کیلومتری نیشابور در استان خراسان رضوی واقع شده به دلیل برخورداری از ذخایر فیروزه به همین نام خوانده شده و با قدمتی چندهزار ساله لقب بزرگترین و باکیفیتترین معدن سنگ فیروزه را به خود اختصاص داده است. محاسبات انجامشده نشان میدهد ذخایر قطعی این معادن بالغ بر ۸هزار و ۵۲۱ تن تعیین شده که سالانه حدود ۴۰ تن انواع فیروزه را به نامهای عجمی، شجری، ابوی، توفان و شکوفه استخراج کرده و به بازار عرضه میکند.
معدن فیروزه نیشابور از حدود ۸ دهه پیش توسط دولت اداره میشد که به عقیده برخی از فعالان این حوزه بهدلیل نبود آگاهی و تجربه کافی مدیران قبلی از نحوه استخراج فیروزه، کارنامه چندان موفقی نداشته است. این درحالی است که از حدود چند سال پیش و در فرآیندی حمایتی حق بهرهبرداری این معدن به اهالی دو روستای مجاور به نامهای علیا و سفلا به مدت ۲۵ سال واگذار شده است که اهالی در قالب تشکیل شرکت تعاونی روستایی هماکنون به شغل خرید و فروش و استخراج فیروزه مشغول هستند.
اما نکته حائز اهمیت درباره بزرگترین و باکیفیتترین معدن فیروزه جهان سهم اندک این معدن از بازار جهانی بوده به گونهایکه با وجود ظرفیت بالای استخراج، نبود تجهیزات نوین به همراه تخصص و سرمایهگذاری مناسب در بخش فرآوری نهتنها سهم اندکی از بازار جهانی را برای کشور به همراه داشته بلکه اندک صادرات این سنگ باارزش نیز بهصورت خام و با قیمتی بسیار کمتر از قیمت واقعی بوده است. این در حالی است که بیشتر گوهرشناسان و سنگشناسان معتقدند فیروزه ازجمله سنگهای قیمتی است که قابلیت رقابت با دیگر سنگهای قیمتی همچون زمرد را دارد.
یکی از اهالی روستا که از سالهای پیش در معدن مشغول بهکار بوده و تمایلی برای معرفی خود ندارد درباره نحوه فعالیت شرکت تعاونی گفت: شرکت تعاونی معدن فیروزه نیشابور هماکنون با حدود ۳۴۲ نفر عضو که همگی از اهالی روستا هستند به فعالیت مشغول است و روزانه بین ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم استخراج انجام میدهد.
وی درباره نحوه فروش فیروزههای استخراج شده، گفت: پس از جمع شدن فیروزهها و درجهبندی آنها، در یک بازه زمانی ۲ تا ۳ماهه مدیران تعاونی با صدور اطلاعیههایی نسبت به برگزاری حراجهای حضوری اقدام کرده تا فیروزههای خام استخراج شده با بالاترین قیمت به فروش گذاشته شوند.
وی درباره حجم و قیمت فیروزهها در حراج گفت: بهطور معمول فیروزهها که به صورت درجه یک و دو تعیین شدهاند در وزنهای حدود ۱۰۰ کیلوگرمی و با قیمت پایه حداقل ۱۰میلیون تومان به حراج گذاشته میشوند که در برخی از مواقع قیمت نهایی به مرز ۳۰۰ میلیون تومان نیز میرسد.
این کارگر باسابقه معدن یادآور شد: من معتقدم درآمد حاصل از معدن فیروزه میتواند از درآمد بانک ملی نیز بیشتر باشد اما نبود تجهیزات و دستگاههای نوین روند استخراج را محدود کرده که در نتیجه شاهد کاهش سودآوری هستیم.
وی درباره نحوه استخراج گفت: تجهیزات قدیمی و استفاده از روشهای سنتی باعث شده تا در برخی از موارد چارهای جز بکارگیری مواد انفجاری در حفاری وجود نداشته باشد که این موضوع ضمن آسیبرسانی به محیطزیست موجبات تخریب و از بین رفتن بخشی از سنگهای موجود را نیز فراهم میکند.
ارزشافزوده ۱۳۰۰ درصدیدرحالی که بزرگترین معدن فیروزه جهان به علت فقدان علم هنوز با فناوری قدیمی و با استفاده از مواد منفجره به استخراج مشغول بوده و از این رهگذر صدمات جبرانناپذیری را به معدن وارد میآورد، در کشورهایی همچون آمریکا و هند که معادن آنها از لحاظ کیفیت در مقابل فیروزه نیشابور حرفی برای گفتن ندارد، استخراج با روشهای علمی باعث شده تا هر روز شاهد ارزش افزوده در محصولات استخراجشده آنها باشیم.
در این رابطه علی مروی، نماینده نیشابور در مجلس شورای اسلامی معتقد است: استفاده از انفجار برای استخراج فیروزه نیشابور باعث آسیب به رگههای فیروزه و شکسته و کوچکتر شدن سنگهای فیروزهای بهدست آمده میشود. بهگونهای که استخراج سنتی فیروزه موجبات کاهش شدید قیمت این محصول با ارزش را فراهم آورده است.
مروی میافزاید: آمریکا توانسته است با استفاده از فناوری پیشرفته در استخراج فیروزه و بازاریابی مناسب، سنگ فیروزه معادن آریزونا را که از نظر کیفیت قابل مقایسه با سنگ فیروزه نیشابور نیست تا ۳۰ برابر قیمت در جهان به فروش برساند و این در حالی است که با استفاده از فناوریهای نوین هنگام استخراج و بازاریابی مناسب، فیروزه نیشابور تا ۱۳۰۰ برابر قیمت سنگ خام ارزشگذاری خواهد شد.
صادرات ۱۰ درصدیفرآوری فیروزه در حالی میتواند ارزشافزوده بالایی را برای کشور به ارمغان بیاورد که سرمایهگذاری اندک در این حوزه، فروش فیروزه را محدود به داخل کشور کرده، بهگونهایکه بیش از ۹۰ درصد فیروزه تولیدی در داخل کشور مصرف شده و تنها ۱۰درصد آن به شکل صادرات توریستی انجام میشود.
ادریس رسولی، مدیر شرکت انگشتر داتکام که در زمینه تراش و خریدوفروش سنگ قیمتی فیروزه فعالیت دارد، میگوید: سنگهای خام فیروزه بهطور معمول در دو نوع اصلی، فیروزه عجمی و فیروزه شجری دستهبندی میشوند و مهارت فیروزهتراشان نیز در مرغوبیت و در نتیجه تعیین قیمت این سنگ نقش اساسی دارد.
وی در پاسخ به قیمتهای موجود در بازار میگوید: قیمتها بسته به اندازه و کیفیت سنگ متفاوت است، بهگونهای که قیمت این سنگها از ۵هزار تومان شروع شده و در برخی از موارد به ۴۰میلیون تومان نیز میرسد.
اقتصاد فیروزهایدرباره تجارت فیروزه اظهارنظرهای مختلفی موجود است، بهطوریکه برخی از فعالان این حوزه معتقدند نبود تجهیزات نوین و محدود شدن فرآوری این سنگ قیمتی با روشهای سنتی باعث شده تا فیروزه نیشابور نتواند سهم بالایی از بازار جهانی را به خود اختصاص دهد و این درحالی است که در برخی از موارد تاجران چینی، عرب و ترک با خرید فیروزه خام و فرآوری آن اقدام به صادرات فیروزه ایرانی به نام خود میکنند.
البته در مقابل این عقیده برخی از فعالان میگویند روش تراش و فرآوری فیروزه در تمامی کشورها یکسان است و این درحالی است که سالانه مقدار زیادی فیروزه خام از آمریکا و دیگر کشورها وارد ایران شده و پس از تراش و صادرات دوباره به نام فیروزه نیشابور فروخته میشود. در هر حال آنچه مسلم است فیروزه نیشابور از جمله محصولات معدنی است که با سرمایهگذاری و بهبود شرایط تولید قادر به توسعه اقتصادی کشور خواهد بود.