با وجودی که شکل‌گیری رشته مهندسی معدن در مقایسه با سابقه طولانی آن که به گذشته‌های دور برمی‌گردد، اندک است اما امروزه مهندسی معدن و فعالیت‌های معدنی تغییرات چشمگیری را به همراه داشته و شاهد شکل گیری یکی از پیچیده‌ترین و سرآمدترین رشته‌های دانشگاهی هستیم به گونه‌ای که این دانش هم‌اکنون رابطه تنگاتنگی با رشته‌های دیگر مهندسی پیداکرده و یک محصل رشته معدن، گویی بسته ای از اطلاعات چند رشته را آموخته است.
در سال‌های اخیر خیلی اتفاق می‌افتد کسانی که می‌خواهند در کنکور دانشگاه شرکت کنند و رشته‌های مهندسی مدنظرشان است به یکدیگر رشته مهندسی معدن را پیشنهاد می‌کنند. در این رشته به تربیت نیروهای متخصصی پرداخته می‌شودکه بتوانند به اکتشاف و ارزیابی ذخایر معدنی، روش‌های استخراج بهینه و ارزیابی سیستم‌های نگهداری زیر زمینی یا رو زمینی در طول مدت بهره‌برداری از معدن بپردازند. کنکوری‌ها چند دلیل عمده برای انتخاب این رشته دارند. به دلیل پرهزینه بودن این رشته دانشگاه‌های محدودی به ارائه این رشته می‌پردازند بنابراین دانش آموختگان این رشته رقیب کمتری برای تصاحب شغل وکنکور ارشد در آینده دارند و ارزش رشته با توجه به کم بودن دانشجوی آن زیاد است.
رشته‌های معدنی در تمام مقاطع تکمیل استدر این رابطه پرویز معارف‌وند، رییس دانشکده معدن دانشگاه امیرکبیر تهران می‌گوید: رشته مهندسی معدن، ترکیبی از مهندسی عمران، مکانیک و زمین‌شناسی است و تقریبا یک رشته مهندسی جامع محسوب می‌شود و توانایی‌های دانش‌آموخته این رشته نسبت به دیگر مهندسان در مرتبه بالاتری قرار دارد.
وی می‌افزاید: نکته دیگر اینکه فارغ‌التحصیلان این رشته به راحتی کار پیدا می‌کنند و در حقیقت، آینده شغلی آنان تضمین شده است. معادن، کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی، سدهای بزرگ، تونل‌ها، تونل‌های شهری مترو، گودبرداری‌های شهری و کارخانه‌های تولید شمش از جاهایی هستند که یک مهندس معدن می‌تواند به راحتی در آن کاری پیدا کند.
معارف‌وند ادامه می‌دهد: در مقطع کارشناسی مهندسی معدن، دو رشته اکتشاف و استخراج و مکانیک سنگ وجود دارد و در مقطع ارشد، این ۳ رشته به اضافه مهندسی تونل‌سازی، فرآوری مواد معدنی، معدن و محیط‌زیست و مهندسی ماشین‌آلات معدنی وجود دارد ضمن اینکه آنها می‌توانند با گرفتن یک محدوده معدنی، تبدیل به یک کارآفرین شوند و برای عده دیگری نیز شغل ایجاد کنند و کمترین کار برای آنها استخدام است.
وی رشته‌های تونل‌سازی و مهندسی مکانیک خاک را در بین رشته‌های ارشد دارای بیشترین اقبال از سوی دانشجویان عنوان کرده و می‌گوید: استقبال از این دو رشته به حدی است که دانشجویان کارشناسی رشته‌های عمران و مکانیک نیز خواهان شرکت در این دو رشته هستند. البته رشته فرآوری مواد معدنی نیز مورد توجه دانشجویان است چرا که فرآوری روی مواد معدنی بسیار بر ارزش افزوده آن می‌افزاید ضمن اینکه محیط کاری این رشته، محیط‌های کارگاهی و کارخانه‌ای است که در محدوده‌های شهری قرار می‌گیرند و می‌تواند مورد توجه خانم‌هایی قرار بگیرد که مایل به ادامه تحصیل در این رشته هستند. وی ادامه می‌دهد: در مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد نیز رشته‌های اکتشاف و استخراج طرفداران خود را دارند و نسبت به دیگر رشته‌های مهندسی بین ۳۰ تا ۴۰ درصد درآمدشان بالاتر است.
اگر چه محیط کارشان شرکت‌های اکتشافی و استخراجی و لزوم حضور در محیط‌های معدنی است. رییس دانشکده مهندسی معدن دانشگاه امیرکبیر با اشاره به اینکه در پرطرفدار بودن این رشته همین بس که تمام ظرفیت‌های این رشته در مقاطع کارشناسی و ارشد در تمامی دانشگاه‌های دولتی پر می‌شود در پاسخ به این سوال که فارغ التحصیلان این رشته درکشورهای دیگر می‌توانند به راحتی برای ادامه تحصیل یا کار پذیرش بگیرند، می‌گوید: فارغ التحصیلان این رشته از دانشگاه امیرکبیر می‌توانند به راحتی از دانشگاه‌های دیگر پذیرش بگیرند و مدرک این دانشگاه در تمام دنیا شناخته شده است.
معدنی‌ها،دانشگاه‌های داخل را ترجیح میدهندفارغالتحصیلان رشته‌های معدن با چه هدفی کشورهای دیگر را برای ادامه تحصیل انتخاب می‌کنند؟ دکتر مرتضی احمدی، دانشیار دانشکده مهندسی معدن تربیت مدرس که خود فارغ التحصیل رشته مهندسی معدن از دانشگاه صنعتی امیرکبیر است و کارشناسی‌ارشد مکانیک سنگ و دکترای ژئوتکنیک(مکانیک سنگ) خود را از دانشگاه نیوکاسل انگلستان دریافت کرده می‌گوید: رشته‌های تحصیلی کافی و کیفیت تحصیل در دانشگاه‌های داخل خوب است و اینکه دانشجویی ترجیح می‌دهد تحصیل خود را در خارج از کشور ادامه بدهد به این دلیل است که یا به دنبال رشته جزئی و بسیار خاصی در معدن است یا به دنبال بورسیه در دکتراست که اخیرا بسیار کم شده و اکثر این رشته‌ها پولی و بسیار هم‌گران است و برای ادامه تحصیل بسیاری از دانشجویان گزینه داخل کشور برای‌شان گزینه پررنگ‌تری است.
وی ادامه می‌دهد: در اغلب کشورهای اروپایی و امریکایی، دکترای معدن به دو صورت ارائه می‌شود، یک مدلش در موسسات آموزشی شبیه به آنچه که در ایران داریم ارائه می‌شود و از دانشجو هزینه دریافت می‌شود و در شکل دوم، استاد دانشگاه، پروژه‌ای را روی یک مسئله جزئی معدن قبول می‌کند و در همین رابطه یک دانشجوی دکترا می‌گیرد و او را نیز در آن مسئله جزئی تربیت می‌کند.
او از دانشجوی خود بر اساس پروژه‌ای که دارد واحدهایی را به‌صورت دپارتمان درخواست می‌کند و بعد پروژه را به عنوان تز دکترایش می‌خواهد. به این صورت دانشجو نمی‌تواند رشته خاصی را انتخاب کند بلکه این استاد دانشگاه است که موضوعی را انتخاب کرده و براساس آن دانشجویی را پذیرش می‌کند. به‌طور طبیعی شانس یک دانشجوی ایرانی در این گونه دکترا کمتر است. برای همین است که می‌گویم دانشجویان برای ادامه تحصیل در خارج از کشور انگیزه کمی دارند و تعداد درخواست‌ها بسیار کم است.
