به گزارش ماین نیوز، در واقع واژه افیولیت یک لغت یونانی قدیمی است که از دو بخش افی به معنای مار و لیت به معنای سنگ تشکیل شده است. یکی دیگر از نکاتی که در مورد مجموعه سنگ‌های افیولیتی وجود دارد این است که تا سال ۱۹۷۲م تنها در پشته‌های میان اقیانوسی این سنگ‌ها تشکیل شده‌اند، به این طریق که از کف اقیانوس کنده شده و با بالا آمدن روی آب در حاشیه بین قاره‌ها قرار گرفتند. اما اگر به تاریخچه وجود این سنگ‌ها نگاه کنیم می‌بینیم که قدیمی‌ترین نوع این سنگ‌ها به دوران پروتروزئیک با قدمت ۸۰۰ میلیون سال باز می‌گردد. اهمیت سنگ‌های افیولیتی به دلیل وجود مواد معدنی با ارزشی همچون کروم و منیزیت است و همین امر باعث شده تا در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرارگیرد. در ایران نیز ذخایر فراوانی از سنگ‌های افیولیتی وجود داشته که در بسیاری از نقاط ایران پراکنده است.
سنگ‌های افیولیتی سرشار از مواد معدنیبهروز برنا، معاون سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در خصوص سنگ‌های افیولیتی موجود در ایران می‌گوید: افیولیت به مجموعه سنگ‌های قلیایی اطلاق می‌شود که به دلیل وجود مواد معدنی همچون کرومیت، نیکل و گروه پی‌جی‌ای یا همان پلاتینوییدها که شامل فلز پلاتین و دیگر عناصر است، از ارزش بالایی برخوردار است.
وی همچنین در خصوص دیگر مواد معدنی موجود در این سنگ‌هاگفت: برخی مواد معدنی همچون گل‌سفید، پنبه نسوز و تالک به وجود سنگ‌های افیولیتی وابسته هستند و به عنوان یک منبع برای این مواد به حساب می‌آیند.
برنا در خصوص مراحل تشکیل و به وجود آمدن سنگ‌های افیولیتی گفت: سنگ‌های افیولیتی در اثر قطب‌های فرو رانش بین قاره‌ها به وجود می‌آیند. به این ترتیب که با نزدیک یا دور شدن مرز قاره‌ها با یکدیگر و به وجود آمدن شکست در آنها سنگ‌های افیولیتی به وجود می‌آیند.
وی افزود: موادی که از پایین‌ترین بخش زمین به صورت مواد مذاب بیرون می‌آیند با گذشت زمان به افیولیت تبدیل می‌شوند.
سبزوار تا فریمان؛ مرکز افیولیت ایرانمعاون سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی از وجود سنگ‌های افیولیت در ایران خبر داد و افزود: پهنه ایران زمین نیز از این نعمت خدادادی بی‌بهره نمانده و در نقاط مختلفی از کشور سنگ‌های افیولیتی به وفور یافت می‌شود.
برنا گفت: محور سبزوار تا فریمان یکی از عمده‌ترین مناطق افیولیتی ایران است و حدود ۲۰۰ کیلومتر مربع وسعت داشته که بر اثر عوامل زمین ساختی به صورت قطعات بزرگ از گوشته زمین جدا شده‌اند. همچنین در محدوده شرق ایران در قطب مکران به سمت جنوب کرمان نیز این سنگ‌ها یافت می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در بخش‌های ایران مرکزی نیز ذخایری از سنگ‌های افیولیت وجود دارد، افزود: در شمال شرق نائین رگه‌هایی از این سنگ‌ها وجود دارد. همچنین در مرز بین قطب زاگرس از استان فارس شروع شده و تا کرمانشاه و خوی ادامه پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه در نقاط شمالی کشور نیز که در کنار دریا قرار دارند رگه‌هایی از افیولیت وجود دارد، گفت: در اسالم و شاندرمن استان گیلان نیز برون زده‌هایی از این سنگ‌ها دیده شده‌اند. همچنین بخش کوچکی از این سنگ‌ها در استان زنجان وجود دارد.
نبود تجهیزات و فناوری روز دلیل خام فروشی افیولیتمعاون سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی با بیان اینکه وجود برخی مواد معدنی وابسته به سنگ‌های افیولیتی است، افزود: وجود رگه‌های افیولیتی در نقاط مختلف ایران شرایط را برای تامین موادی همچون کرومیت و منیزیت فراهم کرده که بیشترین میزان این مواد در شرق کشور بوده و فاریاب و اسفندقه کرمان منبعی عظیم برای ماده معدنی کرومیت به حساب می‌آید. همچنین منطقه آب دشت، فرومد و گفت سبزه‌وار، نصرت‌آباد سیستان و بلوچستان، فنوج و قطب مکران ذخایر فراوانی از این سنگ‌هادیده می‌شود.
وی در خصوص میزان ذخایر کرومیت و منیزیت نهفته در سنگ‌های افیولیت در ایران گفت: در حال حاضر ذخیره‌ای حدود ۳۰ میلیون تن کرومیت و ۴ میلیون تن منیزیت وجود دارد.
برنا دلیل اهمیت این سنگ‌هارا وجود ذخایر کرومیت و منیزیت دانست و افزود: این مواد معدنی در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال از فرو کروم در ساخت آلیاژ استفاده می‌شود. چراکه این ماده به دلیل خاصیت ضد خورندگی و ضد زنگ بودن در ساخت استیل مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین ماده معدنی منیزیت نیز به دلیل خاصیت نسوز بودن در ساخت آجرهای نسوز و فلز منیزیوم در ساخت هواپیما مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی به موارد استفاده منیزیت در صنایع مختلف اشاره کرد و افزود: در کارخانه‌های فولاد سازی برای استحکام بیشتر بنا از آجرهای نسوز که یکی از مواد اولیه و اصلی آن منیزیت است، استفاده می‌کنند. همچنین در داروسازی و صنایع شیمیایی منیزیت به عنوان یک ماده مهم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برنا با بیان این نکته که کروم به عنوان یکی از مواد اصلی در صنایع ایران به شمار می‌رود افزود: با وجود ذخایر فراوانی که از این ماده در کشور وجود دارد اما به دلیل نبود تجهیزات و فناوری‌های روز دنیا امکان استفاده از این مواد وجود نداشته و به صورت کلوخ و خام به کشورهای دیگر فروخته می‌شود. به عنوان نمونه کارخانه فرو کروم جغتا به دلیل دور بودن از ذخایر این ماده امکان فرآوری و تولید این محصول را نداشته و برای تامین نیاز این محصول شاهد واردات این ماده هستیم. اما در مورد تولید و فرآوری منیزیت فعالیت‌های بسیاری وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به تولید اکسید منگنز در سربیشه بیرجند و تولید آجر نسوز و دیرگداز در گناباد اصفهان اشاره کرد. در حال حاضر تولیدات این کارخانه تنها به مصرف داخل کشور می‌رسد.
ساير حوزه ها
