به گزارش ماين نيوز، در واقع راه‌اندازی این پالایشگاه از آن جهت حائز اهمیت است که هم‌اکنون کارخانه‌های فولادی از کمبود این محصول به عنوان یکی از اصلی‌ترین مواد در فرآیند تولید فولاد رنج برده و راه‌اندازی پالایشگاه قطران مجتمع کک‌سازی می‌تواند زمینه مناسبی برای افزایش ظرفیت تولید فولاد محسوب شود. باید توجه داشت که تولید کک از زغال‌سنگ کک شو در حالی جایگزین سوخت زغال‌سنگ در صنایع می‌شود که سوخت زغال‌سنگ به‌دلیل استحکام کم و درصد ناخالصی بالا نمی‌تواند به صورت مستقیم در صنایع مورد استفاده قرار گیرد، بنابراین لازم است تا با انجام فرآوری و تبدیل زغال‌سنگ به کک از آن در کوره‌های ذوب به عنوان احیاکننده استفاده شود. در این رابطه گفت‌وگویی را با محمد حسن جولازاده کارشناس فولاد ترتیب داده‌ایم که در زیر می‌خوانید.
چرا در واحدهای فولادسازی با روش کوره بلند از کک استفاده می‌شود؟
احیا در تعریف به عمل جداسازی اکسیژن از اکسیدهای آهن گفته می‌شود. این عمل که از آن در تولید فولاد استفاده می‌شود در کوره‌های بلند صورت گرفته که در درجه حرات بالا و به واسطه سوختن کک احیا فولاد انجام گرفته و پس از آن محصول حاصل شده به دیگر زنجیره تولید فرستاده می‌شود. در این خصوص باید توجه داشت که مرحله احیا از مهم‌ترین فرآیندهای تولید فولاد محسوب شده که جهت انجام آن از کک به عنوان کاتالیزور و محرک فرآیند استفاده می‌شود البته در برخی از مواقع می‌توان از گاز طبیعی و مازوت نیز به مقدار کم به جای کک استفاده کرد که صرفه اقتصادی نداشتن، مانع از به کارگیری می‌شود. از سوی دیگر کک از جمله موادی است که از معادن زغال‌سنگ به دست آمده و ماده فرعی این ماده معدنی محسوب می‌شود، بنابراین ممکن است این تصور پیش بیاید که چرا از زغال‌سنگ در فرآیند احیا فولاد استفاده نمی‌شود، در واقع دلیل آن را باید در استحکام کم و ناخالصی بالا (تقریبا ۳۵ درصد) زغال‌سنگ جست‌وجو کرد، به گونه‌ای‌که این ماده معدنی نمی‌تواند تمامی شرایط لازم را به عنوان سوخت کوره بلند داشته باشد، از این‌رو به کک تبدیل شده تا شرایط لازم (استحکام کافی، درصد پایین ناخالصی‌ها و ارزش حرارتی بالا) برای شارژ در کوره بلند را پیدا کند. البته در شرایط کنونی به دلیل ضعف فناوری کارخانه‌های فولادی با کمبود کک مواجه بوده و مجبور به تامین این ماده اولیه از طریق واردات هستند، این در حالی است که براساس بررسی‌های صورت گرفته ایران از حدود ۳ میلیارد تن ذخیره احتمالی زغال‌سنگ برخوردار بوده که می‌تواند حجم زیادی از آن را به کک تبدیل کند. در این رابطه آمارها نشان می‌دهد میزان تولید کنسانتره زغال‌سنگ کک شو در سال ۱۳۹۲ حدود ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تن بوده که کفاف نیاز کشور را نداده و این در حالی است که برای دستیابی به افق ۱۴۰۴ و تولید بیش از ۵۵ میلیون تن فولاد به بیش از ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن کک نیاز است.
چرا برخی از کارشناسان واحد کک‌سازی را واحدی استراتژیک برای توسعه کشور می‌دانند؟
از کک به عنوان مکمل و محرک زنجیره اکتشاف، استخراج و زغال شویی یاد شده که از اهمیت زیادی در رونق اقتصادی کشور برخوردار است. در واقع با توجه به سند چشم‌انداز تولید فولاد در ۱۴۰۴ و همچنین پیش‌بینی تولید ۳۰ میلیون تنی فولاد در شرایط فعلی فقط ۱۷ میلیون تن از این میزان به صورت عملی بهره برداری می‌شود. درحال حاضر با توجه به کمبود کک در کشور برای حرکت چرخ‌های فولاد کشور به ناچار این محصول حیاتی برای صنعت فولاد از دیگر کشورها به ایران وارد می‌شود که در واقع باید کارخانه‌های کک‌سازی که جز نیازهای اساسی صنعت فولاد محسوب می‌شود هرچه سریع‌تر راه‌اندازی شود تا نیازهای بالفعل کارخانه‌های فولاد تامین شود.
درباره دولتی کردن طرح کک‌سازی توسط سازمان ایمیدرو توضیح دهید؟
دولت در راستای رونق یافتن مناطق محروم و همچنین در جهت افزایش کارخانه‌های کک‌سازی در کشور با نظارت غیرمستقیم توسط یکی از شرکت‌های تابعه در بخش زغال‌شویی، اجرای مناقصه برای توسعه معادن زغال‌سنگ و ساماندهی GIS داده‌های اکتشافی مناطق زغال‌خیز کشور را شناسایی می‌کند تا با سرمایه‌گذاری‌ها در راه‌اندازی معدن کک و زغال‌سنگ مشکل بیکاری و اقتصاد کشور مرتفع شود.
در واحدهای کک‌سازی با ایجاد پالایشگاه قطران محصولات جانبی دیگری تولید می‌شود لطفا در خصوص این فرآیند توضیح دهید؟
قطران در تعریف به زغال‌سنگ مایع سیاه رنگ غلیظ با چسبندگی بالا و دارای وزن مخصوص ۱/۱۳ و ۱/۲۲ گرم بر سانتیمتر مکعب در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد گفته می‌شود که این ماده تولید شده در واحد میعان‌سازی پس از اجرای عملیات آبگیری، به‌عنوان خوراک در پالایشگاه‌ها مورد مصرف قرار می‌گیرد. در واحدهای کک‌سازی می‌توان با ایجاد پالایشگاه‌های مخصوص برای تولید قیر و تقطیر قطران اقدام کرد که فرآیند پالایش قطران شامل ۲ بخش اصلی تقطیر قطران و تقطیر روغن‌های قطرانی می‌شود که در بخش اول (تقطیر قطران)، قطران خام به ۲ فرآورده اصلی و تقریبا مساوی به نام‌های قیر قطرانی و روغن‌های قطرانی تبدیل می‌شود و در بخش دوم (تقطیر روغن‌ها) محصولات مختلف روغنی از جمله روغن‌های سبک، روغن نفتالین، روغن کربولیک، روغن شست‌وشو و روغن سنگین استحصال می‌شود.
در حال حاضر چند پالایشگاه قطران در کشور وجود دارد؟
هم‌اکنون تعداد این گونه از پالایشگاه‌ها در کشور بسیار اندک بوده که مهم‌ترین آنها پالایشگاه قطران زغال‌سنگ اصفهان است. البته اخیرا پالایشگاه قطران مجتمع کک زرند کرمان به جمع واحدهای تولیدکننده قطران و محصولات جانبی آن پیوسته‌اند که بهره‌برداری از این واحد ظرفیت تولید قطران به بیش از ۱۹هزار تن افزایش می‌یابد.
تاریخ انتشار : سه شنبه ۴ شهريور ۱۳۹۳ ساعت ۱۷:۵۶
کد مطلب: 12899
فولاد
