ماین نیوز - چشم‌انداز روشن صنعت فروآلیاژ در ایران

مدیرعامل پارس فرارون در گفت‌وگوی تفصیلی با ماین نیوز:

اگرچه قدمت صنعت فروآلیاژ در ایران به حدود دو دهه پیش باز می‌گردد اما در همین مدت نسبتا کوتاه راه‌اندازی تعداد زیادی کارخانه فعال در صنعت فروآلیاژ در نقاط مختلف کشور نشان داده که این صنعت از جذابیت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری برخوردار است.

به گزارش خبرنگار ماین نیوز، با وجود این تعداد کارخانه اما صنعت فروآلیاژ به نسبت سایر صنایع معدنی صنعت کمتر شناخته شده‌ای چه در فضای عمومی جامعه و چه حتی در عرصه اطلاع‌رسانی محسوب می‌شود.

دلیل این کمتر شناخته تر بودن هرچه باشد، امروز صنعت فروآلیاژ در ایران آنقدر صاحب کارخانه و سرمایه بوده که انجمن کارفرمایان صنعت فروآلیاژ را تاسیس کرده است و البته در همین حال روند احداث کارخانه‌های این صنعت همچنان بدون وقفه ادامه دارد.

درباره آخرین وضعیت صنعت فروآلیاژ در ایران و چشم‌انداز این صنعت در سالهای آینده با مهندس محمدحسین گوهری، مدیرعامل شرکت مهندسی پارس فرارون گفت‌وگو کرده‌ایم که مشروح این گفت‌وگو به شرح زیر است.

سوال: لطفا در ابتدا درباره تاریخچه صنعت فروآلیاژ در ایران توضیح دهید و اینکه این صنعت چه سابقه‎ای در کشورمان دارد.

تولد صنایع فروآلیاژ در ایران مربوط به اوایل دهه ۷۰ می‌شود. به طور کلی صنعت فروآلیاژ در ایران صنعتی نوپا و جوان محسوب می‌شود. بعد از انقلاب اسلامی حدود ۱۰ طرح بزرگ و ملی در دستور کار دولت قرار گرفت که یکی از این طرح‌ها، طرح تولید فروسیلیسیوم در ازنای لرستان بود. نخستین کارخانه صنعت فروآلیاژ در ایران نیز در سال ۱۳۷۲ با فناوری الکم نروژ راه‌اندازی شد. بعد از آن نیز به تدریج کارخانه‌های فروآلیاژ زیادی در سراسر کشور راه‌اندازی شدند و هم‌اکنون نیز کارخانه‌های جدیدی در مسیر بهره‌برداری و تولید قرار دارند.

سوال: درباره صنعت فروآلیاژ توضیح دهید. با وجود کارخانه‌های زیادی که در این صنعت وجود دارد اما هنوز بسیاری درباره این صنعت اطلاعات چندانی ندارند.

همانطور که می‌دانید محصولات صنعت فروآلیاژ نظیر فروسیلیسیوم، فرومنگنز، فروسیلیکومنگنز و فروکروم همگی در صنعت فولادسازی کاربرد دارند و از آنها به عنوان افزودنی در این صنعت استفاده می‌شود تا فولادهای آلیاژی تولید شوند. به عنوان مثال برای تولید فولادهای آلیاژی، اکسیژن‌زدایی و همچنین تولید چدن‌های خاص از فروآلیاژها استفاده می‌شود. ما در حال حاضر حدود ۱۴.۵ میلیون تن تولید فولاد در کشور داریم و قرار است این میزان تولید به ۵۵ میلیون تن برسد. به همین دلیل نیاز به احداث واحدهای فروآلیاژ کاملا وجود دارد. تا قبل از سال ۱۳۷۲ بسیاری از اقلام در صنعت فروآلیاژ وارداتی بودند اما حالا کارخانه‌های زیادی در این صنعت راه‌اندازی شده‌اند و طرح‌های دیگری نیز در دست احداث هستند. طبق آمارها برای تولید هر تن فولاد به ۵.۳ کیلوگرم فروسیلیسیوم و ۱۰ کیلوگرم فرومنگنز و فروسیلیکومنگنز نیاز است.

سوال: وضعیت ساخت و تولید داخل در صنعت فروآلیاژ چگونه است؟

ما در حال حاضر توانسته‌ایم به سطح بالایی از بومی‌سازی در صنعت فروآلیاژ دست پیدا کنیم و از نظر دانش فنی تقریبا نیازی به شرکت‌های خارجی نداریم. البته به طور طبیعی برخی تجهیزات و مواد خاص این صنعت - مانند نسوزهای کربی - مثل همه جای دنیا از برخی شرکت‌های خارجی تامین می‌شود اما به طور کلی در زمینه دانش فنی وابستگی چندانی به خارج از کشور نداریم. به معنای ساده‌تر هم‌اکنون می‌توانیم از صفر تا صد پروژه احداث یک کارخانه فروآلیاژ را در کشور اجرا کنیم. همکاری‌های مشترکی نیز با شرکت دماگ آلمان و شرکت پایرومت آفریقای جنوبی داشته‌ایم. ایران زمانی واردکننده صرف فروآلیاژها بود اما در حال حاضر توانسته بخشی از نیاز خود را از طریق تولیدات داخلی تامین کند و حتی صادرات نیز داریم. بد نیست بدانیم چین تقریبا همزمان با ایران کار خود را در صنعت فروآلیاژ شروع کرد و حالا نیز بزرگترین تولیدکننده در این صنعت در جهان است. هدف اصلی ما در شرکت مهندسی پارس فرارون به عنوان تنها به عنوان تنها شرکت فعال در زمینه EPC کارخانه‌های صنعت فروآلیاژ نیز کار در یک حوزه تخصصی بوده است. شاید بسیاری از شرکت‌های مشاوره‌ای وجود داشته باشند که در همه صنایع معدنی ورود پیدا کرده باشند اما هدف ما تمرکز بر یک صنعت خاص یعنی فروآلیاژ بوده است. شاید به دلیل همین تفکر بود که شرکت معتبر دماگ آلمان زمانی که در سال ۲۰۰۲ به دنبال شریک ایرانی می‌گشت در نهایت پس از مذاکرات و بررسی‌های فراوان شرکت پارس فرارون را انتخاب کرد. از سوی دیگر باید بگویم که تحریم‌ها فقط جنبه منفی برای ما نداشته، بلکه باعث شد در بسیاری از حوزه‌ها روی پای خود بایستیم.

سوال: صنعت فروآلیاژ جزو صنایع انرژی‌بر محسوب می‌شود. وضعیت مصرف انرژی و قیمت انرژی مصرفی این صنعت چگونه است؟

صنعت فروآلیاژ جزو صنایع انرژی‌بر محسوب می‌شود اما هنوز هم با وجود اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و افزایش قیمت حامل‌های انرژی، قیمت برق مصرفی صنعت فروآلیاژ در ایران به نسبت سایر کشورها بسیار ارزان‌تر است و به همین دلیل این صنعت همچنان توانسته رقابت‌پذیری خود را حفظ کند. در همین حال صنعت فروآلیاژ جزو صنایعی محسوب می‌شود که مصرف برق بسیار بالایی دارد؛ به طوری که برای تولید هر تن فولاد به حدود نیم مگاوات برق نیاز است اما برای تولید هر تن فروسیلیسیوم به ۹ مگاوات و برای تولید هر تن فرومنگنز به ۳ مگاوات برق نیاز است. به همین جهت گرفتن انشعاب برق از شبکه یکی از چالش‌های صنعت فروآلیاژ است. برای همین امکان تامین برق و نزدیکی به شبکه برق در کنار دسترسی آسان به بازار مصرف از اصلی ترین فاکتورها در مکان‌یابی برای ساخت کارخانه‌های فروآلیاژ محسوب می‌شوند. برق دو سنتی در ایران برای صنعت فروآلیاژ باعث شده تا این صنعت همچنان قابل رقابت با رقبای خارجی باشد. این در حالی است که قیمت برق در دنیا برای صنعت فروآلیاژ بین ۸ تا ۱۰ سنت است. البته این‌را هم باید بگویم که در هیچ کجای دنیا چیزی به اسم حق انشعاب وجود ندارد و تامین‌کننده برق معمولا در سود و زیان کارخانه شریک می‌شود.

سوال: وضعیت مالی صنعت فروآلیاژ چگونه است. آیا این صنعت توانسته به سودآوری لازم برسد؟

باید بگویم که این صنعت از صنعت فولادسازی که مصرف‌کننده مواد آن است نیز سودآورتر است. به طور کلی صنعت فروآلیاژ ارزش افزوده بالایی داشته و نرخ بازگشت سرمایه در آن نیز بین ۳۰ تا ۴۵ درصد است. ضمن اینکه احداث یک کارخانه فروآلیاژ به نرخ روز در حال حاضر تا حدود ۴۰ میلیارد تومان هزینه می‌برد که در بین صنایع معدنی هزینه بالایی محسوب نمی‌شود.

سوال: چشم‌انداز صنعت فروآلیاژ را در ایران چطور ارزیابی می‌کنید؟

درباره چشم‌انداز صنعت فروآلیاژ در ایران باید بگویم که با توجه به رشد تولید فولاد در دنیا و به تبع آن در ایران و اینکه سرانه مصرف فولاد یکی از شاخص‌های توسعه محسوب می‌شود می‌توان انتظار داشت که در سال‌های آینده همزمان با رشد صنعت فولاد، صنعت فروآلیاژ نیز توسعه خواهد یافت. البته رقابت در این صنعت بیشتر خواهد شد. از نظر خودکفایی نیز وضعیتمان در این صنعت مناسب بوده و وابستگی زیادی به خارج از کشور نداریم. مانند فولاد در تولید فروآلیاژها نیز ایران حدودا یک درصد از کل تولید جهانی را در اختیار دارد.

سوال: جدیدترین طرحی که قرار است در صنعت فروآلیاژ به بهره‌برداری برسد کدام طرح است؟

كارخانه فروسيليس ملاير در استان همدان قرار است تا پايان آذر ماه و اوایل دی ماه بهره‌برداری برسد. براي ساخت اين كارخانه در مجموع به صورت ريالي و يورويي حدود ۳۵ ميليارد تومان سرمايه‌گذاري شده است. قرارداد ساخت كارخانه فروسيليس ملاير در ارديبهشت سال ۱۳۹۰ بين شركت شركت فروسيليس غرب پارس وابسته به هولدينگ توسعه معادن و صنايع معدني خاورميانه (ميدكو) به عنوان كارفرما و شركت‌هاي پارس فرارون و كاهن ربا به عنوان پيمانكار امضا شد. از تير و مرداد همان سال هم عمليات اجرايي احداث كارخانه آغاز شد و بهره‌برداري از اين كارخانه ظرف مدت حدود ۲.۵ سال ركوردي در نوع خود در ايران محسوب مي‌شود. طرح‌هاي مشابه بعضا تا بيش از چهار سال بهره‌برداري از آنها به طول انجاميده است. با بهره‌برداري از كارخانه فروسيليس ملاير زمينه اشتغال براي حدود ۱۱۰ نفر فراهم خواهد شد. ظرفيت توليد كارخانه فروسيليس ملاير ۱۲ هزار تن در سال بوده و براي اجراي طرح‌ توسعه اين كارخانه و رساندن ظرفيت توليد آن به ۲۴ هزار تن نيز برنامه داريم.

سوال: وضعیت تولید، صادرات و واردات صنعت فروآلیاژ چگونه است. آیا آماری در این باره وجود دارد؟

آمارهای موجود نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۱ بیشترین حجم صادرات فروآلیاژها از کشور مربوط به فروسیلیسیوم به میزان حدود ۷۵۰۰ تن بوده است. ضمن اینکه مقادیر اندکی هم در سال قبل صادرات فرومنگنز، فروسیلیکو منگنز و فروکروم داشتیم. در هشت ماهه امسال نیز صادرات فروسیلیسیوم به حدود ۵۳۰۰ تن رسید. از سوی دیگر بیشترین حجم واردات فروآلیاژها در سال ۱۳۹۱ مربوط به فرومنگنز به میزان بیش از ۷۰ هزار تن بود. سال قبل حدود ۵۸۰۰ تن فروسیلیسیوم، حدود ۲۱۰۰ تن فروسیلیکومنگنز و حدود ۱۳۰۰ تن فروکروم نیز وارد کشور شد. در هشت ماهه امسال نیز مطابق انتظار بیشترین حجم واردات با بیش از ۱۰۰ هزار تن مربوط به فرومنگنز بوده است.

در زمینه تولید فروسیلیسم در حال حاضر دو واحد تولیدي فروآلیاژ ازنا و فروسیلیس سمنان مشغول فعالیت هستند که مجموع ظرفیت تولید داخلی این محصول نزدیک به ۷۰ هزار تن در سال است. شرکت‌هاي تهیه و تولید مواد معدنی ایران و معادن فاریاب دو شرکت در زمینه تولید فروکروم در ایران هستند که مجموع ظرفیت اسمی آنها در سال ۴۰ هزار تن است اما در حال حاضر تولیدات این دو شرکت به دلایل مختلف بسیار پایین‌تر از ظرفیت اسمی ذکر شده است. معادن فاریاب و فروآلیاژ کرمان، نوید منگنز اصفهان، ذوب کاوان اشتهارد و فروآلیاژ کاویان ساوه جزو شرکت‌هاي تولیدکننده آلیاژهاي منگنز مانند فرومنگنز و فروسیلیکومنگنز هستند که مجموع ظرفیت اسمی تولیدي آنها در سال ۵۸ هزار تن است اما در حال حاضر ظرفیت تولید داخلی این محصولات کمتر از این مقدار است.